Tłustosz śródziemnomorski

Tłustosz śródziemnomorski
Eysarcoris ventralis
(Westwood, 1837)
Ilustracja
Imago
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

pluskwiaki

Podrząd

pluskwiaki różnoskrzydłe

Rodzina

tarczówkowate

Podrodzina

Pentatominae

Plemię

Eysarcorini

Rodzaj

Eysarcoris

Gatunek

tłustosz śródziemnomorski

Tłustosz śródziemnomorski[1] (Eysarcoris ventralis) – gatunek pluskwiaka z podrzędu różnoskrzydłych i rodziny tarczówkowatych. Zamieszkuje krainy: palearktyczną, etiopską i orientalną oraz Hawaje.

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1837 roku przez Johna Obadiah Westwooda pod nazwą Pentatoma ventralis. Jako miejsce typowe wskazał on Bengal[2].

Morfologia

Pluskwiak o dość krępym, w zarysie krótko-owalnym ciele długości od 5 do 6 mm. W ubarwieniu jego przeważa kolor szarożółty lub szarobrązowy z gęstym punktowaniem ciemno- do czarnobrązowego koloru. Głowa ma boki czarnobrązowe do czarnych, a wierzch szarożółty z parą jasnych kropek przed oczami. Nadustek jest wolny i tak długi jak policzki lub trochę dłuższy od nich. Czułki buduje pięć członów, z których trzy pierwsze i nasada czwartego są żółte, a dalsza ich część brązowa. Przedplecze ma przednią krawędź prostą do lekko zaokrąglonej, pozbawioną wcięcia przy głowie. Boczne krawędzie przedplecza są w przedniej połowie proste, a jego boczne kąty są zaokrąglone i nie wystają poza nasady półpokryw, co odróżnia go od tłustosza zielarza. Ciemne punktowanie w przedniej części przedplecza jest mniejsze niż u tłustoszy zielarza i zielonobrzuchego. Znacznie krótsza od przykrywki półpokryw tarczka ma część nasadową pozbawioną dużej plamy czarnej, lecz zaopatrzoną w parę małych, okrągłych, jasnych wypukłości w kątach bocznych oraz małą, czarną plamkę u wierzchołka. Półpokrywy mają zakrywki wystające poza szczyt odwłoka, bezbarwne do brązowawych. Na śródpiersiu znajduje się żeberko między odnóżami. Barwa odnóży jest jasna z ciemnym nakrapianiem ud i punktowaniem goleni. Listewka brzeżna odwłoka jest czarna z wąskimi rozjaśnieniami przy zewnętrznych krawędziach segmentów. Spód odwłoka pośrodku jest czarny, a po bokach jasny[3].

Ekologia i występowanie

Owad ten bytuje w szerokim spektrum siedlisk, od suchych przez wilgotne po mokre[4], w tym w lasach, na ich skrajach, na nasłonecznionych zboczach, ciepłych terenach otwartych, a w strefie subtropikalnej i tropikalnej na łąkach i polach uprawnych[1][5][4]. Jest polifagicznym fitofagiem ssącym soki z szerokiego spektrum roślin z rodzin traw, ciborowatych, sitowatych, kapustowatych, bobowatych i selerowatych. Zimują postacie dorosłe w kępach traw i pod opadłym listowiem. W Europie Środkowej aktywne mogą stawać się już w marcu, a okres rozrodczy przypada zwykle na koniec maja[5].

Gatunek szeroko rozsiedlony w Starym Świecie. W Europie znany jest z Portugalii, Hiszpanii, Francji, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Malty, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Mołdawii, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Czarnogóry, Serbii, Albanii, Macedonii Północnej, Grecji oraz europejskich części Rosji i Turcji[6][7]. W Afryce podawany jest z Azorów, Madery, Wysp Kanaryjskich, Maroka, Algierii, Tunezji, Libii, Egiptu, Republiki Zielonego Przylądka[6] i kontynentalnej części krainy etiopskiej[6][5]. W palearktycznej Azji znany jest z Cypru, anatolijskiej części Turcji, Gruzji, Armenii, Azerbejdżanu, Syrii, Izraela, Synaju, Iraku, Arabii Saudyjskiej, Kuwejtu, Kataru, Zjednoczonych Emiratów Arabskich, Omanu, Jemenu, Kazachstanu, Turkmenistanu, Uzbekistanu, Tadżykistanu, Kirgistanu, Iranu, Afganistanu, Chin, Korei, Japonii i Tajwanu. Poza tym występuje w krainie orientalnej[6] (w tym w Indiach i Mjanmie[8]) i na Hawajach[6], gdzie prawdopodobnie został zawleczony[5].

W Polsce owad ten stwierdzony został tylko dwukrotnie, raz na Górnym Śląsku i raz w Beskidzie Wschodnim, przy czym ten pierwszy rekord powstać mógł w wyniku zawleczenia z transportem winogron[4]. Na Słowacji również jest gatunkiem bardzo rzadkim, występującym tylko na południu kraju[5][3].

Przypisy

  1. a b Eysarcoris ventralis – Tłustosz śródziemnomorski. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2022-07-19].
  2. J.O. Westwood: A catalogue of Hemiptera in the collection of the Rev. F. W. Hope, M. A. with short latin diagnoses of the new species. London: Bridgewater, 1837, s. 1-46.
  3. a b Jerzy A. Lis: Klucze do oznaczania owadów Polski. T. XVIII: Pluskwiaki różnoskrzydłe - Heteroptera. Cz. zeszyt 14: Tarczówkowate - Pentatomidae. Toruń: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 2000. ISBN 83-88518-05-4.
  4. a b c Artur Taszakowski. Występowanie Eysarcoris ventralis (WestWood, 1837) (Hemiptera: Pentatomidae) w Polsce. „Acta entomologica silesiana”. 20, s. 33–35, 2012. ISSN 1230-7777. 
  5. a b c d e Vladimír Hemala, Jozef Cunev, Valerián Franc. On the occurrence of the stink bug Eysarcoris ventralis (Hemiptera: Heteroptera: Pentatomidae) in Slovakia, with notes on its distribution in neighbouring countries. „Klapalekiana”. 50, s. 51-59, 2014. ISSN 1210-6100. 
  6. a b c d e Berend Aukema (red.): Eysarcoris ventralis (Westwood, 1837). [w:] Catalogue of Palearctic Heteroptera [on-line]. Naturalis Biodiversity Center. [dostęp 2022-07-13].
  7. Eysarcoris ventralis (Westwood, 1837). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2022-07-19].
  8. B. Biswas, M.E. Hassan, Kailash Chandra, Sandeep Kushwaha, Paramita Mukherjee. On an Account of Pentatomoidea (Heteroptera: Hemiptera) From Chattisgarh, India. „Rec. zool. Surv. India”. 114(Part-2), s. 211-231, 2014. ISSN 0375-1511. 

Media użyte na tej stronie

Eysarcoris ventralis (Westwood, 1837).png
Autor: URSchmidt, Licencja: CC BY-SA 4.0
Eysarcoris ventralis (Westwood, 1837) Familie: Pentatomidae (Hemiptera) Groesse: 6,1 mm (5,5 bis 6,5 mm) Verbreitung: Fast weltweit verbreitet (ohne den amerikanischen Kontinent) Biologie: Polyphag, schädlich an Reis und anderen Kulturpflanzen Fundort: Thailand, Chonburi leg.det. L.Worthington, 27.VIII.2021 Foto: U.Schmidt, 2022