Tłuszczak (ptak)

Tłuszczak

Steatornis caripensis[1]
von Humboldt, 1817
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	Steatornithiformes Sharpe, 1891
Rodzina	Steatornithidae[2] Bonaparte, 1842
Rodzaj	Steatornis[3] von Humboldt, 1814
Gatunek	tłuszczak
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]
najmniejszej troski
Zasięg występowania

Tłuszczak^[5] (Steatornis caripensis) – gatunek ptaka, jedyny przedstawiciel rzędu tłuszczakowych^[5] (Steatornithiformes) i rodziny tłuszczaków^[5] (Steatornithidae)^[5]. Występuje w północnych i północno-zachodnich regionach Ameryki Południowej oraz w Panamie^[6]. Nie jest zagrożony.

Systematyka

Monotypowa rodzina tłuszczaków tradycyjnie była zaliczana do lelkowych (Caprimulgiformes). Ptak ten najbliżej spokrewniony jest z nocolotami (Nyctibiidae), dawniej również zaliczanymi do lelkowych, a obecnie do własnego rzędu nocolotowych (Nyctibiiformes)^[5]. Nie wyróżnia się podgatunków^[6][7].

Wypchany okaz muzealny

Morfologia

Długość ciała 40–49 cm, masa ciała 350–485 g^[7]. Jest ptakiem smukłym o długich skrzydłach. Upierzenie kasztanowobrązowe z licznymi białymi plamkami; spód ciała jaśniejszy. Długi, haczykowaty, bocznie spłaszczony dziób z długimi i sztywnymi wibrysami. Tęczówka brązowa^[7].

Zasięg występowania

Występuje w Panamie i Kolumbii na wschód po Wenezuelę, Trynidad, Gujanę i północną Brazylię oraz na południe po Ekwador, Peru i Boliwię; odnotowano go także w Kostaryce^[7].

Ekologia

Prowadzi nocny tryb życia, dzień spędza w jaskiniach. W odróżnieniu od ptaków z rzędu lelkowych, nie odżywia się owadami, tylko owocami palm z rodzaju olejowców (Elaeis), oraz kilku tropikalnych gatunków z rodziny wawrzynowatych.

Tłuszczak jest jednym z nielicznych gatunków ptaków, które nawigują w locie przy użyciu echolokacji (wykorzystują ją również wschodnioazjatyckie salangany). W trakcie gwieździstej nocy dobrze widzi, choć gniazduje w zupełnej ciemności. To w jaskiniach orientuje się w przestrzeni za pomocą odbitego echa. Precyzja jest jednak słabsza niż u nietoperzy^[8].

Gniazduje kolonijnie na półkach skalnych wysoko w górze, zwykle w ciemnych jaskiniach. W zniesieniu 2–4 jaja w Trynidadzie, 1–3 w Wenezueli. Inkubacja trwa 32–35 dni. Wysiadywaniem jaj oraz obowiązkami rodzicielskimi zajmują się oboje rodzice. Pisklęta rodzą się prawie nagie, w wieku 30 dni są pokryte puchem. Dorastają powoli ze względu na to, że są karmione owocami. Opuszczają gniazdo w wieku 88–125 dni^[7].

Status

IUCN od 1994 roku uznaje tłuszczaka za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern); wcześniej, od 1988 roku klasyfikowano go jako gatunek bliski zagrożenia (NT, Near Threatened). Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy ze względu na utratę siedlisk^[4].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).