TS-1/34 Promyk

TS-1/34 Promyk
Ilustracja
Dane podstawowe
Państwo Polska
ProducentWarsztaty Szybowcowe ZASPL
KonstruktorTadeusz Tarczyński, Wiesław Stępniewski
Typszybowiec
Konstrukcjadrewniana
Załoga1
Historia
Data oblotu1937
Wycofanie ze służby1939
Liczba egzemplarzy1
Dane techniczne
Wymiary
Rozpiętość11,8 m
Wydłużenie10,2
Długość6 m
Wysokość1,5 m
Powierzchnia nośna13,6 m²
Masa
Własna105 kg
Użyteczna90 kg
Startowa195 kg
Osiągi
Prędkość minimalna42 km/h
Prędkość ekonomiczna55 km/h
Prędkość optymalna80 km/h
Prędkość min. opadania0,79 m/s
Doskonałość maks.22,5 (przy 80 km/h)
Dane operacyjne
Użytkownicy
Polska

TS-1/34 "Promyk" – polski szybowiec wyczynowy zbudowany w dwudziestoleciu międzywojennym.

Historia

Koncepcja szybowca powstała w 1934 roku, kiedy to inżynierowie Tadeusz Tarczyński i Wiesław Stępniewski opracowali założenia dla szybowca o małej rozpiętości skrzydeł[1]. Był to pomysł wynikający z dyskusji i badań przeprowadzonych w tym czasie wielu krajach[2].

Do realizacji projektu, z powodów problemów finansowych Warsztatów Szybowcowych ZASPL oraz przeniesienia inż. Stępniewskiego z PZL do Instytutu Techniki Szybownictwa we Lwowie, doszło dopiero w 1936 roku[3]. Była to pierwsza w Polsce konstrukcja, w której zastosowano klapy. W ITS opracowano dokumentację konstrukcyjną, nie powstała natomiast dokumentacja szczegółowa. Sprawdzano w ten sposób możliwość prowadzenia produkcji w oparciu o dokumentację uproszczoną[4].

Warsztaty Szybowcowe ZASPL ukończyły budowę prototypu na początku 1937 roku. Oblotu szybowca dokonał Zbigniew Żabski na lotnisku w Skniłowie. Następnie został przekazany do Instytutu Technicznego Lotnictwa w Warszawie do dalszych badań[2]. Potwierdziły one bardzo dobre osiągi i własności pilotażowe szybowca. Odznaczał się bardzo dobrą sterownością na dużych kątach natarcia[5]. Zastosowane w szybowcu klapy dawały możliwość krążenia z prędkościami poniżej 50 km/h, skracały znacznie start za samolotem oraz mogły być wykorzystywane jako hamulec aerodynamiczny[6].

Jesienią 1937 roku inż. Zbigniew Oleński na podstawie badań własności lotnych szybowca opracował technikę walki powietrznej z użyciem klap, którą później zaprezentował Brytyjczykom w bazie RAF w Farnborough[7].

Szybowiec został przekazany do szkoły szybowcowej w Bezmiechowej, gdzie był używany do wybuchu II wojny światowej[7]. Z uwagi na jednoczęściową konstrukcję płata, utrudniającą transport, szybowiec nie był wykorzystywany do przelotów. Konstruktorzy opracowali wersję rozwojową oznaczoną jako TS-2, jednak wybuch wojny przerwał dalsze prace. Jedyny istniejący egzemplarz nie przetrwał wojny[4].

Konstrukcja

Jednomiejscowy szybowiec wyczynowy w układzie wolnonośnego grzbietopłatu o konstrukcji drewnianej.

Kadłub o konstrukcji półskorupowej, zakończony statecznikiem pionowym. Osłona kabiny jednoczęściowa, zdejmowana.

Płat o obrysie trapezowym, jednoczęściowy, jednodźwigarowy. Mocowany trzema sworzniami do wieżyczki nad kadłubem. Wyposażony w lotki oraz klapy z zamykanym przepływem konstrukcji Rudolfa Matza.

Usterzenie klasyczne, krzyżowe. Usterzenie poziome płytowe, wychylane różnicowo, zamontowane na dwóch wysięgnikach do kadłuba. Statecznik poziomy i pionowy o konstrukcji i pokryciu drewnianym, stery kryte płótnem.

Podwozie jednotorowe z płozą podkadłubową amortyzowaną dętką i płozą ogonową[8][6].

Malowanie

Cały szybowiec był malowany na kremowo, z czerwonym noskiem kadłuba, pasem wzdłuż kadłuba i środkową częścią skrzydła. Na stateczniku znajdował się napis TS-1/34 Promyk i logo ZASPL[9].

Przypisy

  1. ↑ Przegląd ostatnich polskich szybowców. „Skrzydlata Polska”. 8/1937, s. 194-195, sierpień 1937. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
  2. ↑ a b Jerzy B. Cynk 1971 ↓, s. 702.
  3. ↑ TS-1 / 34 Promyk (pol.). piotrp.de. [dostęp 2019-10-14].
  4. ↑ a b Andrzej Glass 1976 ↓, s. 406.
  5. ↑ Feliks Pawłowicz: Szybowiec wyczynowy TS-1/34 „Promyk”. „Skrzydlata Polska”. 41/1957, s. 16, 8 października 1957. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
  6. ↑ a b Polski szybowiec o małej rozpiętości TS-1/34 - „Promyk”. „Skrzydlata Polska”. 5/1938, s. 151, maj 1938. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
  7. ↑ a b Jerzy B. Cynk 1971 ↓, s. 703.
  8. ↑ Andrzej Glass 1976 ↓, s. 406-407.
  9. ↑ Andrzej Glass 1976 ↓, s. 407.

Bibliografia

  • Jerzy B. Cynk: Polish aircraft 1893-1939. London: Putman & Company, 1971. ISBN 0-370-00085-4. OCLC 831346721.
  • Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1976. OCLC 830596725.
Polskie szybowce i motoszybowce do 1939 roku
Warsztaty Szybowcowe ZASPL – Lwów
Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa – Dęblin
Wojskowe Warsztaty Szybowcowe – Kraków
Lwowskie Warsztaty Lotnicze
Warsztaty Szybowcowe w Warszawie
Harcerskie Warsztaty Szybowcowe
Konstrukcje amatorskie

II Rzeczpospolita

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
TS-1 Promyk.png
Szybowiec TS-1/34 Promyk