Tabela rang

Tabela rang (1722)

Tabela rang (ros. Табель о рангах всех чинов воинских, статских и придворных) – jedna z reform wprowadzonych przez cara Rosji Piotra I.

System służby państwowej, cywilnej i wojskowej ujęto w jednolity schemat przewidujący 14 stopni (rang, po rosyjsku czynów), według których mogli awansować urzędnicy i oficerowie. Został wprowadzony w roku 1722 i przetrwał do upadku caratu w 1917 roku. Otrzymanie wysokiej rangi dawało prawo zdobycia szlachectwa, wpierw osobistego, a przy wyższych rangach – dziedzicznego; awans powyżej 5. szczebla umożliwiał też dostęp do cara, bowiem audiencji udzielano tylko od 4. stopnia. Tabela była wielokrotnie nowelizowana.

Numer klasyCywilne
(w jęz. ros.)
WojskoweDworskieMarynarskieGórniczeTytułowanie
I
  • Kanclerz (Канцлер)
  • Rzeczywisty tajny radca 1.klasy (Действительный тайный советник 1-го класса) od 1773
Generał feldmarszałekGenerał admirałWasze wysokopriewoschoditielstwo (Ваше высокопревосходительство)
IIRzeczywisty tajny radca
(Действительный тайный советник)
Generał kawalerii, piechoty, artyleriiOberkamerher, Oberhofmeister, Oberhofmarschall, OberstallmeisterAdmirałWasze wysokopriewoschoditielstwo (Ваше высокопревосходительство)
III
  • Prokurator Generalny (Генерал-прокурор)
  • Tajny radca (Тайный советник) od 1724
Generał porucznikHofmeister, Stallmeister, JägermeisterWiceadmirałWasze priewoschoditielstwo (Ваше превосходительство)
IV
  • Tajny radca (Тайный советник) do 1724
  • Rzeczywisty radca stanu (Действительный статский советник) od 1724
  • Starszy mistrz ceremonii (Обер-церемониймейстер) w l. 1743—1796
Generał majorKamerherrKontradmirałWasze priewoschoditielstwo (Ваше превосходительство)
V
  • Starszy mistrz ceremonii (Обер-церемониймейстер) do 1743
  • Radca stanu (Статский советник) od 1724
  • Mistrz ceremonii (Церемониймейстер)
  • Тайный камерир w 1802
BrygadierKamer-junkerKomandorOberberghauptmannWasze wysokorodie
(Ваше высокородие)
VIRadca kolegialny
(Коллежский советник)
PułkownikKamer-furierKapitan I rangiBerghauptmannWasze wysokobłagorodie (Ваше высокоблагородие)
VII
  • Mistrz ceremonii (Церемониймейстер) do 1743
  • Radca dworu (Надворный советник) od 1745
PodpułkownikKapitan II rangiOberbergmeisterWasze wysokobłagorodie (Ваше высокоблагородие)
VIII
  • Asesor kolegialny (Коллежский асессор)
  • Radca dworu (Надворный советник) do 1745
MajorKapitan-lejtnantOberhüttenverhalter, BergmeisterWasze wysokobłagorodie (Ваше высокоблагородие)
IXRadca tytularny
(Титулярный советник)
KapitanHof-furierLejtnantMarkschneider, OberbergprobiererWasze wysokobłagorodie (Ваше высокоблагородие)
XSekretarz kolegialny
(Коллежский секретарь)
SztabskapitanHüttenverhalterWasze błagorodie
(Ваше благородие)
XISekretarz okręgowy
(Корабельный секретарь)
Wasze błagorodie
(Ваше благородие)
XIISekretarz gubernialny
(Губернский секретарь)
PorucznikStolnikMatBergprobiererWasze błagorodie
(Ваше благородие)
XIII
  • Sekretarz prowincjonalny (Провинциальный секретарь)
  • Registrator senacki (Сенатский регистратор) do 1834
  • Registrator synodzki (Синодский регистратор) od 1764
  • Registrator gabinetu (Кабинетский регистратор)
PodporucznikSchichtmeisterWasze błagorodie
(Ваше благородие)
XIV
  • Registrator kolegialny (Коллежский регистратор)
  • Junkier kolegialny (Коллежский юнкер) do 1822
  • Sekretarz miejski (Городовой секретарь)
ChorążySchichtmeisterWasze błagorodie
(Ваше благородие)
Skan strony z rosyjskiego kalendarza na rok 1823, zawierającego spis urzędników państwowych. Na skanie wyróżniono Alfonsa Szczotkowskiego, pełniącego urząd "К. Рег." – registratora kolegialnego.


Inne

Wyrazy czyn, czynownik, często są tu użyte w znaczeniu rosyjskim, dla Litwinów tylko zrozumiałe. W Rosji, ażeby nie być chłopem albo kupcem, słowem, aby mieć przywilej uwalniający od kary knuta, trzeba wejść w służbę rządową i pozyskać tak nazwaną klasę albo czyn. Służba dzieli się na czternaście klas; potrzeba kilka lat służby dla przejścia z jednej klasy w drugą. Są przepisane czynownikom różne egzamina, podobne do formalności zachowujących się w hierarchii mandaryńskiej w Chinach, skąd, zdaje się, że ten wyraz Mogołowie do Rosji przenieśli, a Piotr Pierwszy znaczenie tego wyrazu odgadnął i całą instytucją w duchu prawdziwie chińskim rozwinął. Czynownik często nie jest urzędnikiem, czeka tylko urzędu i starać się on ma prawo. Każda klasa albo czyn odpowiada pewnej randze wojskowej, i tak: doktor filozofii albo medycyny liczy się w klasie ósmej i ma stopień majora, czyli asesora kolleskiego; stopień kapitański ma frejlina, czyli panna dworu cesarskiego; biskup lub archirej jest jenerałem. Między czynownikami wyższymi i niższymi stosunki uległości i posłuszeństwa przestrzegają się z równą prawie ścisłością jak w wojsku.

Adam Mickiewicz, Dziady część III. (Objaśnienia)

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

1833 Szczotkowski A.S.jpg
Spis urzędów Imperium Rosyjskiego na rok 1833, cz. II, str. 337 (Gubernia Witebska). Wyróżniono zapis odnoszący się do jednego z urzędników Sądu Ziemskiego w Rzeżycy (dziś: Rēzekne na Łotwie), gdzie wśród asesorów (Заседатели) tego sądu występuje Alfons Stefanowicz Szczotkowski, dziadek Zygmunta Szczotkowskiego.
Poprzedzający jego nazwisko skrót К. Рег. oznacza Коллежский Регистраторъ, tj. dosłownie "kolegialny spisywacz" (jeden ze stopni urzędniczych w hierarchii Imperium Rosyjskiego).