Tabela rang
Tabela rang (ros. Табель о рангах всех чинов воинских, статских и придворных) – jedna z reform wprowadzonych przez cara Rosji Piotra I.
System służby państwowej, cywilnej i wojskowej ujęto w jednolity schemat przewidujący 14 stopni (rang, po rosyjsku czynów), według których mogli awansować urzędnicy i oficerowie. Został wprowadzony w roku 1722 i przetrwał do upadku caratu w 1917 roku. Otrzymanie wysokiej rangi dawało prawo zdobycia szlachectwa, wpierw osobistego, a przy wyższych rangach – dziedzicznego; awans powyżej 5. szczebla umożliwiał też dostęp do cara, bowiem audiencji udzielano tylko od 4. stopnia. Tabela była wielokrotnie nowelizowana.
Numer klasy | Cywilne (w jęz. ros.) | Wojskowe | Dworskie | Marynarskie | Górnicze | Tytułowanie |
---|---|---|---|---|---|---|
I |
| Generał feldmarszałek | — | Generał admirał | — | Wasze wysokopriewoschoditielstwo (Ваше высокопревосходительство) |
II | Rzeczywisty tajny radca (Действительный тайный советник) | Generał kawalerii, piechoty, artylerii | Oberkamerher, Oberhofmeister, Oberhofmarschall, Oberstallmeister | Admirał | — | Wasze wysokopriewoschoditielstwo (Ваше высокопревосходительство) |
III |
| Generał porucznik | Hofmeister, Stallmeister, Jägermeister | Wiceadmirał | — | Wasze priewoschoditielstwo (Ваше превосходительство) |
IV |
| Generał major | Kamerherr | Kontradmirał | — | Wasze priewoschoditielstwo (Ваше превосходительство) |
V |
| Brygadier | Kamer-junker | Komandor | Oberberghauptmann | Wasze wysokorodie (Ваше высокородие) |
VI | Radca kolegialny (Коллежский советник) | Pułkownik | Kamer-furier | Kapitan I rangi | Berghauptmann | Wasze wysokobłagorodie (Ваше высокоблагородие) |
VII |
| Podpułkownik | — | Kapitan II rangi | Oberbergmeister | Wasze wysokobłagorodie (Ваше высокоблагородие) |
VIII |
| Major | — | Kapitan-lejtnant | Oberhüttenverhalter, Bergmeister | Wasze wysokobłagorodie (Ваше высокоблагородие) |
IX | Radca tytularny (Титулярный советник) | Kapitan | Hof-furier | Lejtnant | Markschneider, Oberbergprobierer | Wasze wysokobłagorodie (Ваше высокоблагородие) |
X | Sekretarz kolegialny (Коллежский секретарь) | Sztabskapitan | — | — | Hüttenverhalter | Wasze błagorodie (Ваше благородие) |
XI | Sekretarz okręgowy (Корабельный секретарь) | — | — | — | Wasze błagorodie (Ваше благородие) | |
XII | Sekretarz gubernialny (Губернский секретарь) | Porucznik | Stolnik | Mat | Bergprobierer | Wasze błagorodie (Ваше благородие) |
XIII |
| Podporucznik | — | — | Schichtmeister | Wasze błagorodie (Ваше благородие) |
XIV |
| Chorąży | — | — | Schichtmeister | Wasze błagorodie (Ваше благородие) |
Inne
Wyrazy czyn, czynownik, często są tu użyte w znaczeniu rosyjskim, dla Litwinów tylko zrozumiałe. W Rosji, ażeby nie być chłopem albo kupcem, słowem, aby mieć przywilej uwalniający od kary knuta, trzeba wejść w służbę rządową i pozyskać tak nazwaną klasę albo czyn. Służba dzieli się na czternaście klas; potrzeba kilka lat służby dla przejścia z jednej klasy w drugą. Są przepisane czynownikom różne egzamina, podobne do formalności zachowujących się w hierarchii mandaryńskiej w Chinach, skąd, zdaje się, że ten wyraz Mogołowie do Rosji przenieśli, a Piotr Pierwszy znaczenie tego wyrazu odgadnął i całą instytucją w duchu prawdziwie chińskim rozwinął. Czynownik często nie jest urzędnikiem, czeka tylko urzędu i starać się on ma prawo. Każda klasa albo czyn odpowiada pewnej randze wojskowej, i tak: doktor filozofii albo medycyny liczy się w klasie ósmej i ma stopień majora, czyli asesora kolleskiego; stopień kapitański ma frejlina, czyli panna dworu cesarskiego; biskup lub archirej jest jenerałem. Między czynownikami wyższymi i niższymi stosunki uległości i posłuszeństwa przestrzegają się z równą prawie ścisłością jak w wojsku.
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
Spis urzędów Imperium Rosyjskiego na rok 1833, cz. II, str. 337 (Gubernia Witebska). Wyróżniono zapis odnoszący się do jednego z urzędników Sądu Ziemskiego w Rzeżycy (dziś: Rēzekne na Łotwie), gdzie wśród asesorów (Заседатели) tego sądu występuje Alfons Stefanowicz Szczotkowski, dziadek Zygmunta Szczotkowskiego.
Poprzedzający jego nazwisko skrót К. Рег. oznacza Коллежский Регистраторъ, tj. dosłownie "kolegialny spisywacz" (jeden ze stopni urzędniczych w hierarchii Imperium Rosyjskiego).