Tachikawa Ki-9

Tachikawa Ki-9
Ilustracja
Były japoński Ki-9 na lotnisku w Korei Południowej w 1951
Dane podstawowe
Państwo Japonia
ProducentTachikawa Aircraft Company Limited
Typsamolot szkolno-treningowy
Konstrukcjadwupłat o konstrukcji mieszanej
Załoga2
Historia
Data oblotu7 stycznia 1935
Lata produkcji1935–1945
Wycofanie ze służby1945 (Japonia), 195? (Korea Południowa)
Liczba egzemplarzy2618
Dane techniczne
Napędsilnik gwiazdowy Hitachi Ha-13a
Moc350 KM
Wymiary
Rozpiętość10,32 m
Długość7,52 m
Wysokość3,0 m
Powierzchnia nośna24,5 m²
Masa
Własna1015 kg
Startowa1425 kg
Osiągi
Prędkość maks.240 k/h
Prędkość przelotowa150 km/h
Pułap praktyczny5800 m
Długotrwałość lotu3,5 h
Dane operacyjne
Użytkownicy
Cesarska Armia Japonii, Tajskie Siły Lotnicze, Indonezyjskie Siły Powietrzne, Siły Powietrzne Republiki Chińskiej, Siły Powietrzne Republiki Korei

Tachikawa Ki-9 (Samolot Armii Wzór 95 Szkolenia Pośredniego Model A, 九五式一型練習機, Kyūgo-shiki ichigata renshuki, amerykański oznaczenie kodowe Spruce) – japoński samolot szkolno-treningowy służący do szkolenia podstawowego i pośredniego. Samolot wszedł do służby w 1935 i służył do końca wojny, używany był także jako samolot łącznikowy, planowano także jego użycie do ataków kamikaze.

Historia

W 1933 w Tachikawa zaprojektowano samolot Tachikawa R-5 napędzany silnikiem ADC Cirrus IV, który był prywatną inicjatywą tej firmy[1]. Samolot został przekazany Cesarskiej Armii Japońskiej, gdzie uznano, że jest on zbyt mały[1]. W marcu 1934 konstruktorzy Tachikawa zostali zaproszeni do szkoły lotniczej Armii w Tokorozawa, gdzie przedyskutowano, jakie są wymagania stawiane przez samolotem szkolnym zaprojektowanym dla Armii[1]. Miesiąc później Koku Hombo (ministerstwo ds. lotnictwa) nakazało Takachiwie zaprojektowanie samolotu, który mógłby służyć zarówno do treningu podstawowego, jak i pośredniego, w zależności od jego użycia miał być wyposażony w różne silniki[1]. Wersja do szkolenia pośredniego miała być napędzana silnikiem Hitachi Ha-13a o mocy 350 KM, a wersja do szkolenia podstawowego miała otrzymać silnik Nakajima NZ (150 KM)[1]. W wersji do szkolenia pośredniego samolot miał być wyposażony do nauki lotu na przyrządach, w wersji szkolenia podstawowego samolot nie miał być wyposażony w żadne oprzyrządowanie poza najbardziej niezbędnym[1]. Dodatkowo wymagano, aby w wersji szkolenia pośredniego samolot mógł wykonywać akrobacje do 12 g, prędkość maksymalna miała wynosić przynajmniej 220 km/h i samolot miał przebywać w powietrzu przynajmniej 2,5 godziny[1].

Inżynierowie Tachikawa nie chcieli przyjąć warunków Koku Hombo na zaprojektowania jednego samolotu z dwoma tak różnymi silnikami, ale Ministerstwo zwrócił uwagę, że podobne samoloty powstały już w Polsce oraz Szwecji i nalegało, aby samolot został zaprojektowany właśnie w taki sposób[1].

Głównym projektantem samolotu został Ryokichi Endo[1].

Pierwsze trzy prototypy zostały ukończone pod koniec 1934, samolot z silnikiem Ha-13a odbył pierwszy lot 7 stycznia 1935[1]. W czasie oblatywania odkryto, że stery samolotu były dość ciężkie, środek ciężkości był przesunięty zbytnio do przodu, a amortyzatory głównego podwozia były zbyt twarde[1]. Po niewielkich modyfikacjach samolot ponownie wzbił się w powietrze 9 stycznia, w czasie tego lotu sprawdzono charakterystykę przeciągnięcia po czym samolot został dostarczony do Tokorozawy[1].

Po testach Armii, do produkcji weszła tylko wersja napędzana silnikiem o większej mocy[2]. W późniejszym czasie samolot został nieco zmodyfikowany, był nieco lżejszy, miał trochę skrócony kadłub i silniejsze podwozie, ta wersja otrzymała oznaczenia Ki-9 KAI (Samolot Armii Typ 95 Szkolenia Pośredniego Model B)[2].

Konstrukcja

Tachikawa Ki-9 był dwupłatowym, dwumiejscowym, jednosilnikowym samolotem szkolenia podstawowego i pośredniego[3]. Wewnętrzna konstrukcja kadłuba, powierzchni nośnych i sterowych była stalowa, kryta płótnem[3]. Instruktor i uczeń siedzieli w otwartych kokpitach w układzie tandem (jeden za drugim)[3], w wersji do łącznikowej, do przewozu oficerów obydwa kokpity były w pełni zamknięte[4]. W wersji do nauki lotu na przyrządach tylny kokpit ucznia mógł być całkowicie zasłonięty nieprzepuszczającym światła materiałem[4]. Samolot miał podwozie klasyczne, stałe, z kołem ogonowym[3].

Napęd samolotów (z wyjątkiem trzeciego prototypu) stanowił 9-cylindrowy, chłodzony powietrzem silnik gwiazdowy typu Hitachi Ha-13a o mocy 350 KM z dwupłatowym, drewnianym śmigłem (wszystkie samoloty z wyjątkiem trzeciego prototypu)[3]. Trzeci prototyp napędzany był 7-cylindrowym, chłodzonym powietrzem silnikiem gwiazdowym Nakajima NZ o mocy 150 KM[3].

Masa własna samolotu wynosiła 1015 kg, a masa startowa 1425 kg[3]. Rozpiętość skrzydeł wynosiła 10,32 m, długość 7,52 m, a wysokość 3,0 m, powierzchnia skrzydeł wynosiła 24,5 m2[3].

Prędkość maksymalna samolotu wynosiła 240 km/h, prędkość przelotowa 150 km/h, długotrwałość lotu wynosiła do 3,5 godziny[3].

Służba

Ki-9 używane były do szkolenia podstawowego i pośredniego[1][5][6]. W końcowym okresie wojny uczyli się na nim latać między innymi piloci kamikaze[6]. Szkolenie pilotów kamikaze polegało wyłącznie na nauce startu i lotu nurkowego, ponieważ nie oczekiwano, że powrócą oni z ataku na nieprzyjaciela – samolotem zawsze lądował instruktor. Po ukończeniu szkolenia podstawowego piloci kamikaze zazwyczaj kontynuowali szkolenie na innych typach samolotów[6].

Same Ki-9 zostały także przygotowane do ataków kamikaze na siły amerykańskie, które miały dokonać inwazji na Japonię[7]. Ich uzbrojeniem były dwie stukilogramowe bomby umieszczone pod kadłubem[7], dodatkowo na w tylnym kokpicie umieszczano dwustulitrową beczkę z benzyną[8].

Samolot używany był przez Armię Japońską do końca wojny, w czasie wojny używane były także przez Tajskie Siły Lotnicze (gdzie były używane jeszcze do 1949[9]) oraz siły powietrzne marionetkowych państw azjatyckich pod kontrolą japońską[2]. Po wojnie weszły na wyposażenie Indonezyjskich Sił Powietrznych[2][10], a także Sił Powietrznych Republiki Chińskiej i Republiki Korei.

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m René J. Francillon: Japanese Aircraft of the Pacific War. s. 246.
  2. ↑ a b c d René J. Francillon: Japanese Aircraft of the Pacific War. s. 247.
  3. ↑ a b c d e f g h i René J. Francillon: Japanese Aircraft of the Pacific War. s. 248.
  4. ↑ a b Frank Joseph: The Axis Air Forces. s. 263.
  5. ↑ Frank Joseph: The Axis Air Forces. s. 261.
  6. ↑ a b c Robin L. Rielly: Kamikaze Attacks of World War II. s. 11.
  7. ↑ a b Robin L. Rielly: Kamikaze Attacks of World War II. s. 56.
  8. ↑ Robin L. Rielly: Kamikaze Attacks of World War II. s. 306.
  9. ↑ Harold Skaarup: RCAF War Prize Flights, German and Japanese Warbird Survivors. s. 37.
  10. ↑ Harold Skaarup: RCAF War Prize Flights, German and Japanese Warbird Survivors. s. 36.

Bibliografia

  • René J. Francillon: Japanese Aircraft of the Pacific War. Londyn: Putnam, 1979. ISBN 0-370-30251-6.
  • Frank Joseph: The Axis Air Forces : Flying In Support of the German Luftwaffe. Santa Barbara, Calif.: Praeger, 2012. ISBN 978-0-313-39590-1.
  • Robin L. Rielly: Kamikaze Attacks of World War II: A Complete History of Japanese Suicide Strikes on American Ships, by Aircraft and Other Means. McFarland, 2012. ISBN 978-0786473038.
  • Harold Skaarup: RCAF War Prize Flights, German and Japanese Warbird Survivors. iUniverse, Inc.. ISBN 978-0-595-39602-3.
Samoloty Cesarskiej Armii Japońskiej z okresu II wojny światowej
Samoloty myśliwskieRoundel of Japan (1943).svg
Samoloty bombowe
Samoloty rozpoznawcze i łącznikowe
Samoloty transportowe
Samoloty szkolno-treningowe
Samoloty kamikaze
Szybowce
Konstrukcje prototypowe
i doświadczalne
Inne

Media użyte na tej stronie

Flag of Japan (1870–1999).svg
Variant version of a flag of Japan, used between　January 27, 1870 and August 13, 1999 (aspect ratio 7:10).
Roundel of Japan (1943).svg
Japanese imperial-era roundel, post-1943.
Tachikawa Ki-9 - Aircraft.jpg
A former Japanese Tachikawa Ki-9 "Spruce" pictured at airfield K-1 (Pusan-West) in South Korea during 1951. Note that it is painted in South Korean markings.