Tadeusz Ćwik
![]() | |
Data i miejsce urodzenia | 27 stycznia 1899 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | 30 lipca 1968 |
Przebieg służby | |
Siły zbrojne |
|
Jednostki | |
Stanowiska | komisarz polityczny |
Główne wojny i bitwy | |
Późniejsza praca | redaktor naczelny „Przeglądu Związkowego” |
Odznaczenia | |
![]() ![]() ![]() |
Tadeusz Ćwik pseud. Burza, Czesław, Władysław Stopczyk, Teofil, Wicher (ur. 27 stycznia 1899 w Krakowie, zm. 30 lipca 1968 w Warszawie) – polski działacz socjalistyczny, komunistyczny i związkowy, członek KPP, sekretarz generalny PPS-Lewicy, członek Komitetu Centralnego (KC) PZPR, członek Polskiego Komitetu Obrońców Pokoju w 1949 roku.
Życiorys
Syn członka PPSD i działacza związku zawodowego kolejarzy, Karola. Od 1915 członek Koła Młodzieży PPSD. W 1917 wstąpił do Polskiego Korpusu Posiłkowego, uczestnik buntu Korpusu w nocy z 15 na 16 lutego 1918. Pod koniec 1918 wystąpił z PPSD i wstąpił do KPRP/KPP. Zorganizował skład literatury komunistycznej w hotelu "Monopol", w którym wówczas pracował. W 1920 został skierowany do pracy w wojsku, jako członek nielegalnej Rady Żołnierskiej prowadził propagandę przeciw wojnie polsko-sowieckiej na terenie Krakowa. Za działalność komunistyczną był wielokrotnie aresztowany i więziony, w więzieniach w Będzinie, Mysłowicach i Wronkach był członkiem zarządu komuny więźniów politycznych. 1925–1926 był wiceprzewodniczącym Podhalańskiej Rady Związków Zawodowych w Zakopanem. Działał w Towarzystwie Oświatowym im. Adama Mickiewicza, organizując kursy marksistowskie. W 1926 został skierowany przez KC KPP do pracy związkowej w Zagłębiu Dąbrowskim, gdzie został sekretarzem zawierciańskiego oddziału Związku Zawodowego Robotników i Robotnic Przemysłu Włókienniczego w Polsce, a następnie Rady Związków Zawodowych (RZZ) w Zawierciu.
Latem 1926 zorganizował kilka zwycięskich strajków, m.in. strajk włókniarzy. Od końca 1928 działał w Związku Zawodowym Robotników Przemysłu Chemicznego i Pokrewnych w RP; 1928–1930 był skarbnikiem Zarządu Głównego (ZG) związku. 4 lipca 1929 został członkiem Tymczasowego Komitetu Wykonawczego PPS-Lewicy, a na I Krajowym Zjeździe PPS-Lewicy w lipcu 1929 w Warszawie został wybrany sekretarzem generalnym tej partii. Od sierpnia 1933 sekretarz Centralnego Wydziału Zawodowego KC KPP. Pod koniec 1933 wyjechał do Moskwy, gdzie ukończył Międzynarodową Szkołę Leninowską. Brał udział w VII Kongresie Kominternu latem 1935 w Moskwie. Po rozwiązaniu Centralnego Wydziału Zawodowego był instruktorem KC KPP do spraw ruchu zawodowego. Od wiosny 1936 był robotnikiem budowlanym w TOR na Kole. Działał w Centralnym Związku Zawodowym Robotników Przemysłu Budowlanego, Drzewnego, Ceramicznego i Pokrewnych Zawodów w Polsce.
Pod koniec 1936 na polecenie Sekretariatu Krajowego KC KPP wyjechał do Hiszpanii, gdzie został komisarzem do spraw ochotników polskich i słowiańskich w bazie Brygad Międzynarodowych w Albacete, a następnie komisarzem politycznym XIII Brygady im. Jarosława Dąbrowskiego, komisarzem 45. Dywizji Międzynarodowej i zastępcą komisarza 21. Korpusu Armii. Walczył m.in. pod Madrytem, Saragossą, Teruelem, gdzie został ranny, i pod Leridą. W drugiej połowie 1938 skierowano go do Francji, gdzie organizował pomoc dla Republiki Hiszpańskiej, a po zakończeniu wojny prowadził akcję na rzecz uczestników wojny internowanych we Francji. Utrzymywał kontakt z powstałą w Paryżu tzw. grupą inicjatywną PPR. Współorganizował Komitet Frontu Narodowego.
W 1941 zgłosił się do Armii Polskiej we Francji, z którą następnie przedostał się do Wielkiej Brytanii, gdzie wstąpił do PPS. Aresztowany pod zarzutem szerzenia wrogiej propagandy przeciwko korpusowi oficerskiemu, został uniewinniony, jednak zwolniony z wojska. Wówczas został kierownikiem Wydziału Opieki Nad Inwalidami. Członek lewego skrzydła londyńskiej PPS, sekretarz Reprezentacji Zagranicznej Polskich Związków Zawodowych. Działał również w Centralnej Sekcji Morskiej Związku Zawodowego Transportowców w Londynie, z której uczynił bazę pomocy byłym żołnierzom Brygad Międzynarodowych. W 1944 zorganizował Związek Kombatantów, który w lipcu 1944 poparł Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego, a następnie Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej. Po utworzeniu ambasady RP w Londynie został jej II sekretarzem.
Jesienią 1945 wrócił do kraju i został dyrektorem Departamentu Ogólnego w Ministerstwie Pracy i Opieki Społecznej, a następnie prezesem Głównego Urzędu Inwalidzkiego. Wstąpił do "odrodzonej" PPS. Od 4 listopada 1945 członek jej Rady Naczelnej (RN), a od 4 grudnia 1946 Centralnego Komitetu Wykonawczego (CKW). 1945–1947 był członkiem Prezydium i wiceprzewodniczącym ZG Związku Zawodowego Pracowników Państwowych. W 1948 został sekretarzem generalnym Komisji Centralnej Związków Zawodowych (KCZZ), a w 1949 wiceprzewodniczącym Centralnej Rady Związków Zawodowych (CRZZ).
W 1947 został posłem na sejm z okręgu Pruszków. Zwolennik połączenia z PPR-em; na Kongresie Zjednoczeniowym w grudniu 1948 został członkiem KC PZPR. W 1949 roku był delegatem Krajowej Rady Obrońców Pokoju na Kongres Obrońców Pokoju w Paryżu[1]. Członek Komitetu Wykonawczego Światowej Federacji Związków Zawodowych (ŚFZZ) i Światowej Rady Pokoju. 1953 usunięto go z PZPR i pozbawiono wszystkich stanowisk, w 1956 przywrócono mu członkostwo w PZPR. 1957–1961 redaktor naczelny "Przeglądu Związkowego". Na IV Kongresie Związków Zawodowych w kwietniu 1958 został członkiem Plenum CRZZ.
Przeszedł na rentę dla zasłużonych, pracując nadal społecznie – był m.in. zastępcą sekretarza Rady Naczelnej ZBoWiD, wiceprzewodniczącym Krajowej Komisji Dąbrowszczaków, sekretarzem Polskiego Komitetu Solidarności z Ludem Hiszpanii, prezesem Rady Turystyki i członkiem Prezydium Komisji Historii Ruchu Zawodowego CRZZ.
Odznaczenia
Odznaczony m.in.
- Orderem Sztandaru Pracy I klasy,
- Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy (4 czerwca 1946[2], 16 lipca 1946[3]),
- Złotym Odznaczeniem im. Janka Krasickiego (1966)[4].
Został pochowany w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Komunalnym na Powązkach (kwatera A28-tuje-22)[5].
Przypisy
- ↑ „Trybuna Robotnicza” (92 (1481)), 9 kwietnia 1949, s. 1 .
- ↑ M.P. z 1946 r. nr 138, poz. 257.
- ↑ M.P. z 1947 r. nr 14, poz. 33.
- ↑ Odznaczenia im. J. Krasickiego dla uczestników wojny w Hiszpanii, „Nowiny” (251), 23 października 1966, s. 1 .
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze. cmentarzekomunalne.com.pl. [dostęp 2019-11-27].
Bibliografia
- Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, t. 1, Warszawa 1978 .
Media użyte na tej stronie
Flag of the Austro-Hungarian Monarchy (1867-1918)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Baretka: Order Sztandaru Pracy I klasy
Baretka: Order Krzyża Grunwaldu III klasy
Autor: Lukasz2, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Tadeusza Ćwika na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach
Autor: SanchoPanzaXXI, Licencja: CC BY-SA 4.0
Flag of Spain during the Second Spanish Republic (1931-1939).
Baretka Złotej Odznaki im. Janka Krasickiego
Tadeusz Ćwik (1899-1968)