Tadeusz Andersz
 | |
 generał brygady pilot | |
| Data i miejsce urodzenia | 27 września 1918 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | 1939–1975 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | dywizjon 315 |
| Stanowiska | d-ca eskadry: dywizjonu 315, d-ca dywizjonu 315, dywizjonu 306 |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
   _3r_BAR.svg){kind=small}       | |
Tadeusz Andersz (ur. 27 września 1918 w Hoensbroek, zm. 29 października 2007 w Londynie) – generał brygady pilot Wojska Polskiego, major dyplomowany (ang. Squadron Leader) Królewskich Sił Powietrznych.
Życiorys
Ukończył Gimnazjum im. Gotthilfa Bergera w Poznaniu, gdzie podczas nauki należał do Poznańskiej Czarnej Trzynastki. w 1937 rozpoczął naukę w Szkole Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie, przerwaną przez wybuch II wojny światowej. Po ewakuacji do Rumunii został wraz z kolegami internowany w rumuńskim obozie w Slatinie, skąd uciekł do Francji, gdzie służył w polskim lotnictwie wojskowym.
Po klęsce Francji w 1940 znalazł się w Wielkiej Brytanii w dalszym ciągu w składzie polskiego lotnictwa myśliwskiego (nr służbowy P-0374). W okresie od lata 1941 do listopada 1943 pilot, a potem także dowódca eskadry 315 dywizjonu myśliwskiego „Dęblińskiego”. Po okresie służby instruktorskiej, od marca 1944 znów w działaniach bojowych, tym razem w 61 dywizjonie myśliwskim 56 Grupy Myśliwskiej 8 Armii Powietrznej Stanów Zjednoczonych (za wiedzą i akceptacją polskich władz). Od sierpnia 1944 do kwietnia 1945 dowódca dywizjonu 315, następnie w sztabie 12 Grupy Myśliwskiej. W czasie służby zanotował 167 lotów bojowych, dwa zestrzelenia pewne i jedno prawdopodobne.
Po wojnie został kursantem Wyższej Szkoły Lotniczej Weston-super-Mare ukończonej w kwietniu 1946, po czym aż do rozformowania w 1947 był dowódcą 306 dywizjonu myśliwskiego „Toruńskiego”. Następnie służył w Royal Air Force, m.in. był pilotem VIP-ów, a później kontrolerem ruchu lotniczego. Od 1973 na emeryturze. Po 1973 był wiceprezesem Stowarzyszenia Lotników Polskich i adiutantem kolejnych prezydentów RP na uchodźstwie. 9 września 1985 został mianowany podsekretarzem stanu w Ministerstwie Informacji w czwartym rządzie Kazimierza Sabbata[1]. W maju 2005 awansowany na stopień generała brygady.
Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 167-1-7/8)[2].
W 2009 powstał film dokumentalny o Tadeuszu Anderszu pt. Latający Holender. Tadeusz Andersz (scenariusz i reżyseria Grzegorz Gajewski)[3].
Zestrzelenia
Na liście Bajana sklasyfikowany został na 140 pozycji z 2 zestrzeleniami pewnymi, 1 prawdopodobnym.
Chronologiczny wykaz zwycięskich walk powietrznych[4]
- zestrzelenia pewne
- Fw-190 – 4 kwietnia 1943 (pilotował Spitfire IX BS408 / PKQ)
- Me-109 – 9 lutego 1944 (pilotował P47 HOC)
- zestrzelenia prawdopodobne
- Fw-190 – 21 lutego 1945 (pilotował Mustang III KH481)
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari (1945)
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1990)[5]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (13 maja 1985, za wieloletnią działalność niepodległościową i społeczną)[6]
- Krzyż Walecznych – trzykrotnie (1942, 1943)
- brytyjski Distinguished Flying Cross
- brytyjska Gwiazda za Wojnę 1939–1945[7]
- brytyjski Medal Obrony[7]
- brytyjski Medal Wojny 1939–1945[7]
- amerykański Distinguished Flying Cross
- amerykański Air Medal – czterokrotnie
Przypisy
- ↑ Mianowanie Podsekretarza Stanu. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 42, nr 4 z 11 listopada 1985.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: Stefania Tworkowska, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2017-06-22].
- ↑ Latający Holender. Tadeusz Andersz. [dostęp 2014-06-26].
- ↑ lista zwycięstw.
- ↑ Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 53, nr 4 z 20 grudnia 1985.
- ↑ Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 30, nr 3 z 27 lipca 1985.
- ↑ a b c Andersz, Tadeusz - TracesOfWar.com, www.tracesofwar.com [dostęp 2022-01-30].
Bibliografia
- Grzegorz Łukomski, Bogusław Polak, Czesław Partacz, Marek Rezler, Eligiusz Tomkowiak, Kawalerowie Virtuti Militari 1792-1945, tom IV (1939-1945), część 1, Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, Koszalin 1995
- Wojciech Zmyślony, Tadeusz Andersz – www.polishairforce.pl
- Krzysztof Komorowski (red.), Kronika Wojska Polskiego 2007, Warszawa: Fundacja Polonia Militaris, 2008, s. 226–227, ISSN 1734-2317.
- biografia na muzeumlotnictwa.pl
Media użyte na tej stronie
Poland badge. Second World War period Polish Army (post-1939 Free Polish Army) shoulder title.
.svg)
Roundel of the Polish Air Force (1921–1993).
Roundel of the Polish Air Force (1921–1993).
Royal Air Force Roundel
Autor: F l a n k e r, Licencja: CC BY 3.0
United Kingdom Distinguished Flying Cross ribbon
Ribbon from the Distinguished Flying Cross (United States) awarded by the United States Department of Defense.
Naramiennik "Generała brygady" Sił Powietrznych RP (OF-7).
Roundel used by US armed forces from 28 June 1943 to 31 July 1943 when objections over the use of red in the outline resulted in an official order to change the outline to blue.
Autor: GrzegorzPetka, Licencja: CC BY-SA 4.0
Nagrobek Tadeusza Andersza, Cmentarz Powązkowski w Warszawie
Baretka: Krzyż Walecznych (1941) nadany trzykrotnie.
Roundel of the French Air Force.
Tadeusz Andersz
Baretka amerykańskiego Air Medal nadanego czterokrotnie.