Tadeusz Baranowski (biochemik)
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| profesor nauk chemicznych | |
| Specjalność: biochemia | |
| Alma Mater | |
| Habilitacja | |
| Profesura | |
| Polska Akademia Nauk | |
| Status | członek rzeczywisty |
| Uczelnia | Uniwersytet Lwowski |
| Rektor AM | |
| Odznaczenia | |
        | |
Tadeusz Baranowski (ur. 13 września 1910 we Lwowie, zm. 23 marca 1993 we Wrocławiu)[2] – polski chemik i biochemik, specjalista biochemii stosowanej, enzymologii i biochemii białek i cukrów; uczeń Jakuba Parnasa[3]. Profesor nauk chemicznych (1950)[4].
Życiorys
1935–1937: pracownik naukowy Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie |
Syn Tadeusza. W 1933 ukończył studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, a następnie pozostał na uczelni, gdzie pod kierunkiem prof. Jakuba Parnasa prowadził badania z dziedziny biochemii m.in. nad amoniogenezą. W latach 1935–1937 pracował jako pracownik naukowy Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, następnie do wybuchu II wojny światowej Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie[3]. 20 kwietnia 1939 uzyskał habilitację na WL UJK[5]. W 1939 roku, równocześnie z Maksem Perutzem, prowadził krystalizację białek i planował ich badania rentgenograficzne, co nie nastąpiło z powodu wybuchu wojny[6].
W okresie radzieckiej okupacji kierował katedrą chemii fizjologicznej w lwowskim Instytucie Medycznym, a podczas okupacji niemieckiej Staatliche Medizinische und Naturwissenschaftliche Fachkurse[3].
Po wyzwoleniu Polski przeniósł się do Wrocławia, w 1947 izolował i opisał dehydrogenazę fosfoglicerolową, zwaną „enzymem Baranowskiego”. Do 1950 roku był kierownikiem katedry chemii fizjologicznej Uniwersytetu Wrocławskiego, a następnie przez 20 lat Akademii Medycznej we Wrocławiu. W latach 1965–1968 pełnił także funkcję rektora tej uczelni. W latach 50. był inicjatorem uruchomienia w Polsce przemysłowej produkcji preparatów ACTH. Od 1970 roku był przez następne 10 lat dyrektorem Instytutu Biochemii i Biofizyki, a przez następny rok Instytutu Fizjologii i Biochemii. Od 1954 był członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk[3], w latach 1965–1974 członkiem prezydium, a od 1969 członkiem rzeczywistym.
Zmarł we Wrocławiu. Został Pochowany na Cmentarzu Komunalnym we Wrocławiu-Pawłowicach (pole 5-16-249)[7].
Najważniejsze publikacje
- Badania nad przenoszeniem grup fosforanowych przez enzymy mięśniowe (1938)
- Chemia fizjologiczna (1951)
Ordery i odznaczenia
- Order Sztandaru Pracy I klasy
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (13 lipca 1954)[8]
- Złoty Krzyż Zasługi (22 lipca 1951)[9]
- Medal 30-lecia Polski Ludowej
- Medal 10-lecia Polski Ludowej
- Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel PRL”
- Odznaka „Za wzorową pracę w służbie zdrowia”
- Złota Odznaka „Zasłużony dla Dolnego Śląska”
- Odznaka Budowniczego Wrocławia
Upamiętnienie
Od 2014 roku jest patronem ulicy na wrocławskim Oporowie[10].
Przypisy
- ↑ Prof. dr hab. czł. rzecz. PAN Tadeusz Baranowski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2022-07-04].
- ↑ Reprezentanci nauk medycznych, zmarli członkowie AU w Krakowie, PAU, TNW i PAN. Katedra Historii Medycyny CM UJ. [dostęp 2013-08-27].
- ↑ a b c d Baranowski Tadeusz. Onet WIEM. [dostęp 2011-11-09]. (pol.).
- ↑ Tadeusz Baranowski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2013-08-27].
- ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 4, s. 233, 31 maja 1939.
- ↑ Prof. dr hab. Mariusz Jaskólski: Polska mafia nadaje ton nauce. Gazeta Wyborcza Nauka, 2011-11-08. [dostęp 2011-11-09]. (pol.).
- ↑ Zarząd Cmentarzy Komunalnych we Wrocławiu - wyszukiwarka, groby.cui.wroclaw.pl [dostęp 2021-03-20].
- ↑ M.P. z 1954 r. nr 103, poz. 1312 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w pracy naukowej i dydaktycznej w dziedzinie medycyny”.
- ↑ M.P. z 1951 r. nr 79, poz. 1082 „za zasługi w pracy zawodowej”.
- ↑ Akty Prawne, uchwaly.um.wroc.pl [dostęp 2019-05-02].
Bibliografia
- katalog, Wystawa Wydziału Chemii UJ i Komitetu Krystalografii PAN.
- Reprezentanci nauk medycznych, zmarli członkowie AU w Krakowie, PAU, TNW i PAN.
- Dokumentacja Wystawy „Wrocławskie Środowisko Akademickie, Twórcy i Ich Uczniowie”, Politechnika Wrocławska 2003. wsa.dbc.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-03)]..
Media użyte na tej stronie
Baretka: Order Sztandaru Pracy I klasy
Baretka: Medal 30-lecia Polski Ludowej
Autor: Jakubkaja, Licencja: CC BY-SA 3.0
Baretka odznaki tytułu honorowego Zasłużony Nauczyciel Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej
Autor: Kolekcjoner – msgt, Licencja: CC BY-SA 2.0
Odznaka honorowa „Za wzorową pracę w służbie zdrowia”