Tadeusz Borowski (aktor)

Tadeusz Borowski

Tadeusz Borowski (2014), Teatr Syrena
Data i miejsce urodzenia	9 lipca 1941 Warszawa
Data i miejsce śmierci	3 marca 2022 Warszawa
Zawód	aktor
Lata aktywności	1962–2022
Zespół artystyczny
Teatr Ateneum im. Stefana Jaracza w Warszawie
Odznaczenia

Tadeusz Jerzy Borowski (ur. 9 lipca 1941 w Warszawie, zm. 3 marca 2022 tamże^[1]) – polski aktor i lektor. Wieloletni członek Stowarzyszenia Filmowców Polskich.

Życiorys

Wczesne lata

Wychowywał się na warszawskim Powiślu^[2]. W dzieciństwie marzył, by być strażakiem, a matka chciała, żeby został księdzem^[2]. W młodości pływał, jeździł konno i trenował szermierkę. Przez dwa lata trenował boks i w wieku 16 lat został mistrzem Warszawy^[2]. Uczęszczał do XXVII Liceum Ogólnokształcącego im. Tadeusza Czackiego^[3]. W 1963 ukończył z wyróżnieniem studia na Wydziale Aktorskim stołecznej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej^[2], gdzie jego wykładowcami aktorstwa byli Aleksander Bardini i Jan Kreczmar. Jego rolą dyplomową w szkole był Malvolio w komedii szekspirowskiej Wieczór Trzech Króli^[3].

Kariera

W 1962 zadebiutował na scenie Teatru Narodowego jako dworzanin w komedii Aleksandra hr. Fredry Zemsta w reż. Ewy Bonackiej. W 1963 Ali Bunsch zaangażował go do Teatru Wybrzeże w Gdańsku^[4], gdzie w wieku 22 lat zastąpił Zenona Burzyńskiego w roli Ździebełka w sztuce Moliera Skąpiec w reż. Kazimierza Brauna^[5]. W latach 1963–1966 w gdańskim Teatrze Wybrzeże miał na koncie 28 ról, w tym połowa to były nagłe zastępstwa i był głównie obsadzany w rolach charakterystycznych w spektaklach Jerzego Golińskiego^[4].

W 1966 został zaangażowany przez Kazimierza Dejmka do warszawskiego Teatru Narodowego, gdzie został obsadzony w roli wieśniaka w komedii fredrowskiej Nowy Don Kiszot czyli sto szaleństw (1966) w reż. Józefa Wyszomirskiego, sztuce Tadeusza Różewicza Wyszedł z domu (1966) w reż. Wandy Laskowskiej, jako Akast w komedii Moliera Mizantrop (1967) w reż. Henryka Szletyńskiego, w roli młodzieńca w Kordianie Juliusza Słowackiego (1967) w reż. Dejmka, w roli młodzieńca na balu, diabła i Jana w Dziadach Adama Mickiewicza (1967) w reż. Dejmka, Lyzandera w komedii szekspirowskiej Sen nocy letniej (1968) w reż. Wandy Laskowskiej, w roli rzemieślnika w Nie-Boskiej komedii Zygmunta Krasińskiego (1969) w reż. Adama Hanuszkiewicza i Jegomościa w Świętej Joannie George’a Bernarda Shawa (1969) w reż. Hanuszkiewicza. W 1969 na znak buntu przeciwko odwołaniu z Narodowego Kazimierza Dejmka w rezultacie marcowej afery z mickiewiczowskimi Dziadami i w reakcji na powołanie na jego miejsce Hanuszkiewicza, w latach 1969-1970 związał się z Teatrem im. Juliusza Osterwy w Lublinie, gdzie zaproszenie dyrektora Kazimierza Brauna zagrał reżysera w Akcie przerwanym Tadeusza Różewicza (1970) i Lenina w Szóstym lipca Michała Szatrowa (1970). W latach 1970-1972 ponownie występował w Teatrze Narodowym w Warszawie. Od 1972 był związany z warszawskim Teatrem Ateneum im. Stefana Jaracza.

Występował również w Teatrze Telewizji, m.in. w Za kulisami Cypriana Kamila Norwida w reż. Kazimierza Brauna (1966), w Legendzie Stanisława Wyspiańskiego w reż. Lecha Wojciechowskiego (1967), w Śpiewie z pożogi Krzysztofa Kamila Baczyńskiego w reż. Krystyny Sznerr (1968), w Braciach Karamazow Fiodora Dostojewskiego w reż. Jerzego Krasowskiego (1969), Dwóch teatrach Jerzego Szaniawskiego w reż. Kazimierza Brauna (1972), w spektaklu Romeo i Julia Williama Szekspira w reż. Jerzego Gruzy (1974) oraz w Balu manekinów Brunona Jasieńskiego w reż. Janusza Warmińskiego (1979), w Indyku Sławomira Mrożka w reż. Macieja Wojtyszki (1990) i w roli szefa Policji w Królu Edypie Sofoklesa w reż. Gustawa Holoubka (2005). Brał udział w realizacjach Teatru Telewizji TVP dla najmłodszych widzów w Bajkach pana Perrault w reż. Anette Olsen i Jerzego Sztwiertni (1974–1976) jako Kadet Rousselle.

W 1964 pojawił się po raz pierwszy na planie filmowym w epizodycznej roli uczestnika bójki na molo w dramacie psychologiczno–obyczajowym Zbigniewa Kuźmińskiego Banda. Pierwszą dużą i jednocześnie jedną z głównych ról doktora Adama Rawicza zagrał w dramacie psychologicznym Romana Załuskiego Kardiogram (1971). Był narratorem w polskiej wersji językowej radzieckiego serialu przygodowo-wojennego Siedemnaście mgnień wiosny (1974).

24 marca 2022 został pochowany na cmentarzu parafialnym w Hornówku w gminie Izabelin^[6].

Odznaczenia i nagrody

Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi (1978), Odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (1988) i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2003)^[7][8].

W 1971 otrzymał wyróżnienie na XII Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu za rolę Mefista w sztuce Jerzego S. Sito Pasja Doktora Fausta w reż. Tadeusza Minca w Teatrze Narodowym w Warszawie. W 1977 został uhonorowany Nagrodą Państwową RFSRR za rolę Eugeniusza Truszczyńskiego w filmie Zapamiętaj imię swoje (1974) w reż. Siergieja Kołosowa^[9].

Filmografia

Dokumenty

• „Widzę Ciebie Warszawo sprzed laty...” (2000) – lektor
• Ułani, ułani... (1998) – lektor
• Czy musieli zginąć... (1997) – narrator
• Pierwszy ułan Drugiej Rzeczypospolitej (1994) – narrator
• Tadeusz Komorowski „Bór” (1994) – lektor
• Powrót Paderewskiego (1991) – narrator

Polski dubbing

• Mary Poppins powraca (2018) – Binokl
• Piraci z Karaibów: Zemsta Salazara (2017) – kapitan Toms
• Piękna i Bestia (2017)
• Lwia Straż (2016-2020) –
  • Zazu (dialogi),
  • Mjomba (odc. 18)
• Paddington (2015) – jeden z geografów
• Biegiem przez las (2012) – Dziadek
• Scooby Doo i miecz samuraja (2009) - Takagawa
• Byli sobie podróżnicy (druga wersja dubbingowa, 2009)
• Batman (2008) –
  • ochroniarz (odc. 52),
  • dr Matthew Thorne (odc. 53)
• Scooby Doo i śnieżny stwór (2007) – profesor
• Naruto (2007) –
  • Hiruzen Sarutobi Trzeci Hokage,
  • Manda,
  • Senta,
  • Hiashi Hyūga (odc. 79)
• Za linią wroga II: Oś zła (2007) – Weylon Armitage
• Ben 10 (wrzesien 2006) – Kraab (odc. 5)
• Lassie (2006) – McBane
• Było sobie życie (2006) –
  • Szef z centrum chromosomów (odc. 1),
  • jeden z neutrofilów (odc. 2),
  • jeden z enzymów (odc. 2)
• Jan Paweł II (2006)
• Kim Kolwiek (2005-2007) – Dementor
• Oliver Twist (2005)
• Co nowego u Scooby’ego? (2004) – Starożytny (odc. 18)
• Kaczor Dodgers (2004-2006) –
  • prezydent Kosmosu (odc. 3b),
  • mistrz Moloch (odc. 37a)
• Król Lew III: Hakuna matata (2004) – Zazu
• Looney Tunes znowu w akcji (2004) – reżyser filmu z Batmanem
• Scooby Doo i meksykański potwór (2003) – duch Señora Otero
• Country Miśki (2003) – Elton John
• Nieustraszeni ratownicy (2002-2003) –
  • Pierce (odc. 30b),
  • dr Elder (odc. 31b)
• Dragon Ball Z: Fuzja (2002) – Hoi
• Dragon Ball Z: Atak smoka (2002) – Hoi
• Atomówki (2001) –
  • Piaskowy Dziadek (odc. 17a),
  • Majstersztyk (odc. 27a),
  • policjant z Citiesville (odc. 28a)
• Scooby-Doo i oporny wilkołak (2000) –
  • narrator,
  • Dżyngis Kong
• Przygody Mikołaja (2000)
• Scooby i Scrappy Doo (2000) –
  • jeden z braci Balton (odc. 22c),
  • John Bitsy (odc. 25b),
  • Mięśniak Melon (odc. 28b)
• Timon i Pumba (2000) – Zazu
• Muppety z kosmosu (1999) – lektor
• Walter Melon (1999-2000)
• Król Lew II: Czas Simby (1999) – Zazu
• Dawno temu w trawie (1999) – Slim
• Flintstonowie (trzecia wersja dubbingowa, 1998)
• Trzy dni, aby wygrać (1998) – Teo
• Droopy, superdetektyw (1998) –
  • tata (odc. 9),
  • Rockfor (odc. 12)
• Conan – łowca przygód (1998) – narrator
• Star Trek: Voyager (1997) –
  • Dereth (odc. 5),
  • Lord Burleigh (odc. 13)
• Kot Billy (pierwsza wersja, 1997) – Pan Hubert
• Pinokio (1997) – świerszcz Pepe
• Freakazoid! (1997-1999) – narrator
• Król i ptak (1997) – Król Karol V + III = VIII + VIII = XVI
• 101 Dalmatyńczyków (1997) –
  • kapitan policji,
  • reporter z TV
• Tom i Jerry (1997) – król (odc. 111)
• Szczenięce lata Toma i Jerry’ego (1997) – narrator (odc. 48a, 48c, 49a)
• Richie milioner (1996) –
  • dziennikarz,
  • reporter
• Wieczór z muppetami (1996-1997)
• Opowieść wigilijna Myszki Miki (1996) –
  • lektor,
  • kwestujący na biednych #1 (Szczur z Przygód Ichaboda i Pana Ropucha)
• Dzieciaki do wynajęcia (1996) – Larry Keyvey
• Stinky i Jake przedstawiają (1996-1998) – Yves Karaluszak
• Toy Story (1996) –
  • robot,
  • dowództwo z reklamy,
  • komentator sportowy
• Taz-Mania (pierwsza wersja dubbingowa, 1996) – Bull Aligator
• Nowe przygody Madeline (1996, 2002-2003) – narrator
• Objawienia w Fatimie (1996) – mer
• Myszka Miki i przyjaciele (1996-1997) –
  • lektor,
  • duch #4 (odc. 25c),
  • sąsiad (odc. 43c),
  • burmistrz miasteczka terroryzowanego przez Pete’a (odc. 47a),
  • narrator (odc. 48c, 64c)
  • juror (odc. 59a),
  • konferansjer (odc. 59a),
  • fotograf (odc. 59a)
• Mój sąsiad Totoro (pierwsza wersja dubbingowa, 1996) – lektor
• Bombik (1995) – narrator
• Aladyn (pierwsza wersja dubbingowa, 1995-1998) – lektor
• Albert, piąty muszkieter (1995–1996) – kardynał Richelieu
• Tex Avery przedstawia (1995) –
  • narrator (odc. 4, 13),
  • Kot, który nienawidził ludzi (odc. 30)
• Mała syrenka (pierwsza wersja dubbingowa, 1995) – ryba, która nienawidziła śmiechu (odc. 19)
• Przygody Myszki Miki i Kaczora Donalda (pierwsza wersja dubbingowa, 1994-1995) –
  • lektor,
  • narrator,
  • wewnętrzny głos Donalda (odc. 5a)
• Król Lew (1994) – Zazu
• Beethoven 2 (1994) – lektor
• Dzielny Agent Kaczor (pierwsza wersja dubbingowa, 1994) –
  • lektor,
  • Zakuty Dziób
• Tajemnica trzynastego wagonu (1994) – Głos spikera na stacji kolejowej w Hanowerze
• Tajna misja (1993-1994) – Neville Savage
• Wędrówka do domu (1993) – lektor
• Pan niania (1993) – lektor
• Tom i Jerry – Ale kino! (1993, pierwsza wersja dubbingowa) – lektor
• Kroniki młodego Indiany Jonesa (1993) –
  • major Boucher (odc. 5),
  • major Bilideau (odc. 8)
• Nowe przygody Kubusia Puchatka (1992-1993) –
  • lektor (odc. 1-29, 32a, 34-36, 38-42, 47-50),
  • Mieszkaniec osady Prosiaczków (odc. 5)
• Mahabharata (1992) – Wjasa
• Łebski Harry (1991-1998) –
  • lektor,
  • hycel (odc. 2a),
  • strażnik (odc. 9b),
  • kierownik sali (odc. 11a)
• Wesoła siódemka (1991-1992) – lektor
• Leśna rodzina (1991) –
  • lektor (odc. 1-3),
  • Leśniczy (odc. 1-3)
• Inspektor Gadżet (1991) – lektor (odc. 66-81)
• Kacze opowieści. Poszukiwacze zaginionej lampy (1991) – dżin
• Chip i Dale: Brygada RR (1991-1992) –
  • lektor (odc. 7-15, 17-65),
  • prezenter telewizyjny (odc. 22),
  • prognostyk (odc. 52)
• Kacze opowieści (1991-1993) –
  • lektor (odc. 1-7, 9-13, 15-23, 25, 27-100),
  • detektyw Shedlock Jones (odc. 25),
  • król Mung Ho (odc. 67),
  • Wesoły Jack (odc. 71),
  • Pulpon, członek bractwa Złotej Gęsi (odc. 79, 80)
  • reporter programu „Otwarte studio” (odc. 87)
• Historie biblijne (pierwsza wersja dubbingowa, 1990)
• Bajarz (1990) – król (odc. 6)
• Wuzzle (1988) –
  • lektor,
  • narrator,
  • Studnia Życzeń (odc. 8),
  • konferansjer show Hipki (odc. 8)
• Smerfy (1988, 1993-1994) –
  • druid (pierwsza wersja odc. 74),
  • lektor (odc. 117-144, 148-153, 175-187, 189-202, 205-222)
• Tylko Manhattan (1988) – Cutter Amberville
• Odyseja (1987) – narrator
• Ostatnie dni Pompei (1987) – Arbaces
• Pustelnia parmeńska (1985) – narrator
• Lisek Vuk (1984) – narrator
• Hotel Polanów i jego goście (1983) – doktor Gottschling
• Krach operacji „Terror” (1983) –
  • narrator,
  • Saulski
• Czarodziejski kleks (1982) – ojciec
• Kasztany miłości (1974) – Luigi Vivarelli
• Siedemnaście mgnień wiosny (1974) – narrator

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Tadeusz Borowski w bazie IMDb (ang.)
• Tadeusz Borowski w bazie Filmweb
• Tadeusz Borowski w bazie filmpolski.pl
• Tadeusz Borowski, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2021-04-09] .
• Tadeusz Borowski na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”