Tadeusz Byrski

Tadeusz Byrski
Data i miejsce urodzenia

15 sierpnia 1906
Kraków

Data i miejsce śmierci

2 kwietnia 1987
Warszawa

Zawód

aktor, reżyser, dyrektor i kierownik artystyczny teatru, pedagog

Współmałżonek

Irena Byrska

Grób Tadeusza Byrskiego na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Tadeusz Byrski ps. Tadeusz (ur. 15 sierpnia 1906 w Krakowie, zm. 2 kwietnia 1987 w Warszawie) – polski reżyser teatralny, pionier teatru radiowego w Polsce. Mąż aktorki i reżyserki Ireny Byrskiej, z którą współpracował przez większą część kariery zawodowej.

Życiorys

W latach 1923–1929 studiował na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego, od 1924 był słuchaczem szkoły aktorskiej przy Teatrze Reduta, w sezonie 1925/1926 aktorem tego teatru. w 1926 zdał eksternistyczny egzamin aktorski i do 1929 występował na scenach teatrów warszawskich. Od 1929 był pracownikiem Rozgłośni Polskiego Radia w Wilnie, gdzie był m.in. sekretarzem programu i kierownikiem programu, a także jednym z głównych twórców teatru radiowego. Z pracy zrezygnował po konflikcie z wojewodą wileńskim Ludwikiem Bociańskim. W latach 1937–1939 był głównym reżyserem w Rozgłośni Polskiego Radia w Wilnie. W czasie II wojny światowej pracował fizycznie, uczestniczył w podziemnym życiu kulturalnym, organizował spektakle teatralne. Był pracownikiem referatu literackiego Sekcji Polskiego Radia Delegatury Rządu na Kraj[1].

W latach 1945–1946 kierował Instytutem Artystycznym w Kazimierzu Dolnym, w którym szkolono wiejskich działaczy kulturalnych. W latach 1946–1948 pracował początkowo jako wychowawca w domu dziecka, następnie jako wykładowca w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie i warszawskiej rozgłośni Polskiego Radia. W latach 1948–1949 kierował Sceną Opolską Teatrów Śląsko-Dąbrowskiej, w latach 1949–1951 był kierownikiem Teatru Polskiego Radia. W sezonie 1951/1952 był kierownikiem artystycznym Sceny Toruńskiej Teatrów Ziemi Pomorskiej. W latach 1952–1958 pracował jako dyrektor Teatru im. Stefana Żeromskiego w Kielcach, a jego placówka była uważana za jeden z najlepszych teatrów lokalnych. W sezonie 1958/1959 kierował poznańskimi teatrami Polskim i Nowym, w latach 1962–1966 był reżyserem w Teatrze im. Juliusza Osterwy w Gorzowie Wielkopolskim (dyrektorem była wówczas jego żona), w latach 1966–1971 reżyserem w Teatrze Nowym w Łodzi. W kolejnych latach reżyserował jeszcze sporadycznie w teatrach w całej Polsce (ostatni raz w 1986, w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku).

Był członkiem Klubu Krzywego Koła i członkiem jego zarządu, w 1975 podpisał List 59. 23 sierpnia 1980 roku dołączył do apelu 64 uczonych, pisarzy i publicystów do władz komunistycznych o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami[2].

Miał troje dzieci, Marię Krzysztofa, Agnieszkę i Katarzynę.

W 1976 opublikował książkę Teatr-radio. Wspomnienia, wznowioną w pełnej, nieocenzurowanej wersji w 2015 pod tytułem W pogoni za teatrem.

Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 163-3-33)[3].

Przypisy

  1. ↑ Waldemar Grabowski, Polska Tajna Administracja Cywilna 1940–1945, Warszawa 2003, s. 230.
  2. ↑ Apel (dokument KSS KOR, Archiwum Opozycji IV/04.05.43 [b.n.s])
  3. ↑ Cmentarz Stare Powązki: SZYMAŃSCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2017-12-31].

Bibliografia

Dyrektorzy Teatru Polskiego w Poznaniu

Media użyte na tej stronie

Tadeusz i Irena Byrscy grób.jpg
Autor: Lukasz2, Licencja: CC0
Grób |[:pl:Tadeusz Byrski|Tadeusza Byrskiego]] na Cmentarzu Powązkowskim