Tadeusz Giedroyć

Tadeusz Giedroyć
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

25 grudnia 1889
Linkow (obecnie Linkuva) Powiat Szawelski

Data i miejsce śmierci

26 czerwca 1941
Czerwień (Białoruś)

Senator V kadencji (II RP)
Okres

od 1938
do 1939

Przynależność polityczna

Obóz Zjednoczenia Narodowego

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych (1920-1941) Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości

Tadeusz Giedroyć (ur. 7 stycznia 1888[a] w Owilach (obecnie Aviliai, powiat jezioroski), zm. 26 czerwca 1941 w Czerwieniu (Białoruś)) – polski ziemianin, działacz społeczny, senator w II RP.

Życiorys

Urodził się w rodzinie Jana Maurycego ks. Giedroyć h. wł. (1858–1935), właściciela majątku Owile, i Kazimiery z Radwiłłowiczów (1863–1945)[1][2]. Miał dwóch braci: Jana (1886–1959) i Zygmunta (1896–1976) oraz siostrę – Zofię (zm. 1976)[2]. Uczęszczał do gimnazjum w Kownie (skąd został wydalony za udział w strajku szkolnym). Ukończył gimnazjum w Rydze i zdał w 1907 roku egzamin dojrzałości. W latach 1907–1909 studiował na Wydziale Technologicznym Politechniki Ryskiej (należał tu do polskiej korporacji akademickiej Welecja[3]), a następnie prawo na Uniwersytecie w Dorpacie. Podczas tych studiów był członkiem stowarzyszenia „Polonia”[4]. Później uczył się w Oficerskiej Szkole Artylerii w Petersburgu[3].

W latach 1913–1916 pracował jako nauczyciel (ale również uczył się) w Liceum Prawniczym im. Demidowa w Jarosławlu nad Wołgą, gdzie był również założycielem i prezesem Stowarzyszenia Studentów Polaków. W 1916 roku odbył aplikanturę w Petersburgu. W październiku 1917 roku Naczelny Polski Komitet Wojskowy (Naczpol) oddelegował go do Kwatery Głównej Naczelnego Wodza Armii Rosyjskiej. W latach 1917–1918 był członkiem POW, służył w I Korpusie Wschodnim gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego[3].

W styczniu 1918 roku został mianowany kierownikiem Wydziału Łączności przy Radzie Naczelnej Polskiej Siły Zbrojnej, a od marca 1918 roku kierował wywiadem przy pełnomocniku Rady Regencyjnej ds. formacji wojskowych na Ukrainie. Pod koniec tego roku awansował na stanowisko szefa Biura Wydziału Wojskowego w Komitecie Obrony Kresów przy Komisji Litewskiej. W 1919 roku został przeniesiony do rezerwy w stopniu porucznika artylerii Wojska Polskiego.

W latach 1919–1926 pracował na stanowiskach państwowych: jako zastępca komisarza ludowego, następnie komisarz ludowy (starosta) w Opocznie (do 1921 roku), w Zarządzie Cywilnym Ziem Wschodnich (1919), w Delegaturze Rządu Rzeczypospolitej Polskiej w Wilnie (w 1921 roku), jako starosta powiatowy w Wołkowysku, Augustowie (od przełomu 1922/1923[5]) i Białymstoku (1923–1926).

Został zwolniony na własną prośbę, do 1928 roku prowadził własny majątek Łobzów i Kotczyn (oba w powiecie słonimskim). Od 1928 roku był sędzią pokoju w Berezie Kartuskiej i Dereczynie. Od 1932 roku pracował na stanowisku wiceprezesa Sądu Okręgowego w Białymstoku, a od 1935 roku był prezesem Sądu Okręgowego w Zamościu. W 1936 roku został prezesem Sądu Okręgowego w Łucku[4][1].

Grób symboliczny Tadeusza Giedroycia na cmentarzu Powązkowskim

Należał do OZN. W 1938 roku został senatorem V kadencji (1938–1939) z województwa wołyńskiego, należał do klubu OZN i pracował w komisjach: kontroli długów państwa, prawniczej i skarbowej.

Po wybuchu II wojny światowej został aresztowany w Łobzowie przez NKWD 21 albo 22 września 1939 roku. Był więziony w Słonimiu i Mińsku, torturowany i skazany na śmierć. 22 czerwca 1941 roku po wybuchu wojny radziecko-niemieckiej więzienie ewakuowano w głąb Rosji. Został rozstrzelany 26 czerwca 1941 roku wraz z grupą więźniów w czasie ewakuacji przez konwojenta na skraju Czerwienia[6].

Miejsce spoczynku jest nieznane, symboliczna tablica znajduje się na grobie rodziny Giedroyciów na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 25-3-3)[3][4][7].

10 września 1919 roku ożenił się w Wilnie z Anną Dunin-Szostakowską h. Łabędź (1894–1976)[2], która podczas II wojny światowej została zesłana z dziećmi do zachodniej Syberii (1940–1942), zmarła w Wielkiej Brytanii. Mieli 3 dzieci: Annę Marię Kazimierę (ur. 1920), późniejszą Perepeczko, Teresę Ludwikę (1922–1973), późniejszą Lickindorf i Michała Jana Henryka (1929–2017)[4][8], autora książki „Na krawędzi krateru”.

Ordery i odznaczenia

Upamiętnienie

Jego nazwisko znajduje się na tablicy w Senacie upamiętniającej senatorów, którzy zginęli w czasie II wojny światowej[6].

Uwagi

  1. ↑ W wielu źródłach podawana jest data 7 stycznia 1890 roku: była to data celowo podawana przez jego rodziców, aby opóźnić służbę w armii rosyjskiej

Przypisy

  1. ↑ a b c Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 83. [dostęp 2021-07-19].
  2. ↑ a b c Tadeusz ks. Giedrojć h. wł., Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-07-19].
  3. ↑ a b c d Tadeusz Giedroyć /1890–1941/ na stronie Korporacji Akademickiej Welecja. [dostęp 2012-12-31].
  4. ↑ a b c d e Sylwetka Tadeusza Giedroycia na stronie Biblioteki Sejmowej – Parlamentarzyści RP. [dostęp 2012-12-31].
  5. ↑ Ruch służbowy w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych od 15 grudnia 1922 do 1 marca 1923 r.. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych”, s. 22, Nr 2 z 31 marca 1923. 
  6. ↑ a b Tadeusz Giedroyć na Tablicy Pamięci Senatu. [dostęp 2012-12-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-05)].
  7. ↑ Opis grobowca Romualda Giedroycia na stronie Komitetu Powązkowskiego. [dostęp 2012-12-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
  8. ↑ Tadeusz Giedroyć w Wielkiej genealogii Minakowskiego. [dostęp 2012-12-31].
  9. ↑ M.P. z 1932 r. nr 109, poz. 142 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości” - jako Tadeusz Geydrojć.
  10. ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 1957 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 38, poz. 1812)

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

POL Krzyż Walecznych (1920) BAR.svg
Baretka: Krzyż Walecznych (1920).
Tadeusz Giedroyć.png
Тадэвуш Гедройц (1890—1941) — удзельнік Польскай ваеннай арганізацыі, ваяваў у Корпусе генерала Доўбара-Мусніцкага, маёр Войска Польскага. Узнагароджаны Крыжом Храбрых. Стараста Ваўкавыскага, Аўгустоўскага і Беластоцага паветаў. Суддзя (у Дзярэчыне, Беластоку, Замосці, Луцку). Сябра Лагера нацыянальнага аб’яднання, сенатар Польскай Рэспублікі ад Валынскага ваяводства (1938). Арыштаваны НКУС і растраляны (разам з жонкай) 26 чэрвеня 1941 года.
Romuald Giedroyć - grób.jpg
Autor: Krzem Anonim, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Romualda Giedroycia na Cmentarzu Powązkowskim (kwatera 25, rząd 3, grób 3)