Tadeusz Józef Żuliński

Tadeusz Żuliński

Roman Barski

porucznik
Data i miejsce urodzenia	28 maja 1889 Lwów, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	5 listopada 1915 Kamienucha, gubernia wołyńska, Imperium Rosyjskie
Przebieg służby
Lata służby	od 1914
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier
Formacja	Legiony Polskie Polska Organizacja Wojskowa
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa
Odznaczenia

Komenda Naczelna POW w roku 1914. Stoją od lewej: Ppor. Aleksander Tomaszewski, ppor. Marian Zyndram-Kościałkowski, ppor. Wacław Jędrzejewicz. Siedzą od lewej: D. Zawistowski , ppor. Konrad Libicki, por. Tadeusz Żuliński, ppor. Bogusław Miedziński

Grób Tadeusza Żulińskiego na cmentarzu Łyczakowskim

Tadeusz Józef Żuliński (ur. 28 maja 1889 r. we Lwowie, zm. 5 listopada 1915 r. pod Kamienuchą) – polski lekarz, członek PPS, legionista, żołnierz, pierwszy komendant Polskiej Organizacji Wojskowej (POW).

Przed wielką wojną

Był synem nauczyciela Józefa Żulińskiego, powstańca z 1863 roku i Łucji z domu Gross, wnukiem żołnierza Powstania listopadowego 1831. Miał pięć sióstr: Barbarę, Łucję, Teresę, Paulinę oraz Maniusię, która była jego siostrą bliźniaczką^[1]. Od najmłodszych lat życia wychowywany był w duchu patriotycznym.

Od 1900 uczęszczał do C. K. V Gimnazjum we Lwowie. Należał do tajnego kółka samokształceniowego, redagował gazetkę szkolną, a w 1906 uczestniczył w strajku szkolnym. Egzamin dojrzałości złożył rok później. W tym samym roku podjął studia na wydziale chemii Politechniki Lwowskiej. W kolejnym roku zmienił plany i przeniósł się na wydział lekarski Uniwersytetu Lwowskiego. Dyplom uzyskał w grudniu 1913.

Od samego początku istnienia Związku Strzeleckiego należał do najaktywniejszych jego członków. Ukończył kurs oficerski Związku Walki Czynnej i został przez Józefa Piłsudskiego wyróżniony znakiem oficerskim „Parasol” jako jedna z 64 osób. Wkrótce po tym z rozkazu Piłsudskiego wyjechał najpierw do Warszawy, a potem do Zagłębia Dąbrowskiego z zadaniem agitowania do idei socjalistycznych głoszonych przez PPS i zakładania komórek Związku Strzeleckiego na tamtym terenie. Na początku 1914 zostaje mianowany komendantem Związku Strzeleckiego w Zagłębiu Dąbrowskim. Pod koniec czerwca 1914 podjął pracę zarobkową jako lekarz w Mikołowie.

I wojna światowa – Legiony, POW

Po ogłoszeniu mobilizacji stawił się w Krakowie, gdzie objął funkcję adiutanta Piłsudskiego. Wziął udział w kampanii kieleckiej i walkach nad Wisłą. Po utworzeniu Legionów otrzymał stopień podporucznika piechoty (9 października 1914). Cztery dni później zostaje mianowany przez Piłsudskiego pierwszym komendantem utworzonej w sierpniu celu walki z zaborcą rosyjskim Polskiej Organizacji Wojskowej. 22 października przybył do Warszawy. Tutaj tworzył podwaliny organizacji, głównie na bazie dawnych współpracowników z PPS oraz Drużyn Strzeleckich. Rozwijał działalność organizacji w Warszawie i okolicy, Radomiu, guberni lubelskiej i siedleckiej, a także w Wilnie i Grodnie.

Współpracował z Janem Bielawskim i Tomaszem Arciszewskim, tworząc na początku listopada 1914 Oddział Lotny Wojsk Polskich. Jako komendant POW dokonał zaprzysiężenia oddziału i mianował na jego pierwszego dowódcę Jana Bielawskiego. Uczestniczył w kilku akcjach zbrojnych przeprowadzonych przez Oddział, m.in. pod Grodziskiem, w Warszawie, pod Tłuszczem. Uczestniczył także w maju 1915 w brawurowej akcji w fortach Brześcia zaplanowanej i kierowanej przez Józefa Korczaka.

Po zajęciu Warszawy przez wojska niemieckie, zorganizował tzw. Batalion Warszawski jako uzupełnienie I Brygady i 22 sierpnia wyruszył z nim na front. 2 września został mianowany dowódcą 2 kompanii VI batalionu. Razem ze swoją kompanią uczestniczył w ciężkich walkach na Wołyniu. 29 października 1915 w czasie walk pod Kamieniuchą został ciężko ranny w brzuch. Przewieziony do szpitala w Sewerynówce, zmarł 5 listopada 1915. Został pochowany w grobie rodzinnym na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie.

Pośmiertnie został odznaczony:

• Order Virtuti Militari,
• Krzyż Niepodległości z Mieczami,
• Krzyż Walecznych – dwukrotnie.

W 1937 została wydana publikacja pt. Komendant podziemnej Warszawy, której autorem był ppłk. Zygmunt Zygmuntowicz.

We wrześniu 1935 roku fragment ulicy Żurawiej w Warszawie pomiędzy ulicą Marszałkowską a Poznańską otrzymał nazwę ulicy T. Żulińskiego.

Przypisy

Bibliografia

• Tomasz Nałęcz: Polska Organizacja Wojskowa 1914-1918. Wrocław, 1984.
• Wiktor Krzysztof Cygan: Słownik biograficzny oficerów legionów Polskich. T. 1. Warszawa: Gryf, 1992.
• August Krasicki: Dziennik z kampanii rosyjskiej 1914-1916. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1988.
• T. Wawrzyński. RAPORT POLSKIEJ ORGANIZACJI WOJSKOWEJ Z 9 MARCA 1917 ROKU. Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej, Centralne Archiwum Wojskowe nr 23, Warszawa, 2000.
• Marek Gałęzowski, Tadeusz Józef Żuliński, Wyd. Instytut Pamięci Narodowej, ISBN 978-83-80-98-868-2, wersja zdigitalizowana.