Tadeusz Jaworski (1914–1945)

Tadeusz Jaworski

Gont

podporucznik
Data i miejsce urodzenia	25 maja 1914 Witkowo
Data i miejsce śmierci	9 marca 1945 Buchenwald
Przebieg służby
Lata służby	1939–1945
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne Armia Krajowa
Jednostki	3 Dywizja Piechoty 10 Brygada Kawalerii Pancernej Kedyw Okręg Lwów Armii Krajowej
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Tablica w kościele św. Jacka w Warszawie, upamiętniająca poległych cichociemnych, w tym Tadeusza Jaworskiego

Tadeusz Jaworski ps. Gont (ur. 25 maja 1914 w Witkowie, zm. 9 marca 1945 w obozie w Buchenwald) – podporucznik Armii Krajowej, cichociemny.

Życiorys

Swoją edukację rozpoczął w Witkowie, gdzie ukończył szkołę powszechną, po czym podjął naukę w gimnazjum w Trzemesznie. Na przełomie lat 1935/36 ukończył dywizyjny kurs podchorążych rezerwy piechoty. Studia w Poznaniu przerwał wybuch II wojny światowej. W roku 1939 walczył w szeregach 17 Dywizji Piechoty.

Po zakończeniu kampanii wrześniowej Tadeusz Jaworski został internowany na Węgrzech, po czym przedostał się do Francji, gdzie otrzymał przydział do 3 Dywizji Piechoty. Po klęsce Francji służył w Wielkiej Brytanii, w 10 Brygadzie Kawalerii Pancernej.

Cichociemny

Zgłosił dię do służby w kraju. Po szkoleniach dla cichociemnych, ze specjalnością w dywersji, 29 listopada 1942 roku zaprzysiężony na rotę AK i przybrał pseudonim „Gont”. Awansowany do stopnia podporucznika 1 grudnia 1942 r.

Zrzucony do okupowanej Polski w nocy z 17 na 18 lutego 1943 roku, w operacji lotniczej „Wall” dowodzonej przez kpt. naw. Mieczysława Kuźmickiego, z samolotu Halifax DT-725 „J” (138 Dywizjon RAF), na placówkę odbiorczą "Lis", w okolicach Mińska Mazowieckiego. Razem z nim skoczyli cichociemni: ppor. Antoni Iglewski ps. Ponar, ppor. Władysław Wiśniewski ps. Wróbel, ppor. Antoni Żychiewicz ps. Przerwa.

Po aklimatyzacji do realiów okupacyjnych przydzielony do Kedywu Okręgu AK Lwów jako dowódca ośrodka dywersyjnego „Zachód”. Przejął również funkcję dowódcy komórki likwidacyjnej.

Rozpoczął intensywne szkolenie grup dywersyjnych. W celu zdobycia amunicji i broni, wykonał kilka akcji, uczestniczył między innymi w udanej akcji odbicia Jana Bojczuka (ze Stronnictwa Narodowego) z lwowskiego szpitala więziennego z 15 na 16 czerwca 1943 roku. Zadaniem lwowskiego Kedywu była m.in. likwidacja konfidentów, agentów ukraińskich i polskich współpracujących z okupantem. Jesienią 1943 roku Kedyw we Lwowie rozpoczął akcje sabotażowe na torach kolejowych. żołnierze Kedywu brali także udział operacjach odwetowych przeciwko Ukraińskiej Powstańczej Armii.

Tadeusz Jaworski nie doczekał końca wojny. W dniu 14 września 1943 roku aresztowała go niemiecka policja Kripo. Wywieziono go do obozu Gross-Rosen, a stamtąd do obozu w Buchenwaldzie, gdzie 9 marca 1945 roku zmarł. Podporucznik Tadeusz Jaworski pośmiertnie został odznaczony Srebrnym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari.

Upamiętnienie

W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę Pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych – spadochroniarzy z Anglii i Włoch, poległych za niepodległość Polski. Wśród wymienionych 110 poległych cichociemnych jest Tadeusz Jaworski „Gont”.

Bibliografia

• J. Tucholski, Cichociemni, Warszawa 1985.
• J. Tucholski, Spadochronowa opowieść, Warszawa 1991.
• K. A. Tochman, Słownik biograficzny Cichociemnych, Rzeszów 1996.
• J. Węgierski, W lwowskiej Armii Krajowej, Warszawa 1989.

Linki zewnętrzne

• biogram na stronie elitadywersji.org
• Tadeusz Jaworski - Cichociemni z Witkowa - strona Witkowskiej Sali Historii. sala-historii-witkowo.cba.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-02-23)].
• Operacja lotnicza "Wall". powstanie-warszawskie-1944.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-07)].