Tadeusz Kalina-Zieleniewski

Tadeusz Zieleniewski
Kalina
Ilustracja
płk dypl. piech. Tadeusz Zieleniewski
pułkownik dyplomowany piechoty pułkownik dyplomowany piechoty
Data i miejsce urodzenia

24 lipca 1887
Ostrówek Lubelski

Data i miejsce śmierci

22 lipca 1971
Warszawa

Przebieg służby
Lata służby

19141947

Siły zbrojne

Wappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png Armia Austro-Węgier
Orzełek II RP.svg Wojsko Polskie
Poland badge.jpg Polskie Siły Zbrojne

Jednostki

Pierwsza Kompania Kadrowa
1 Pułk Piechoty Legionów
63 Toruński Pułk Piechoty
59 Pułk Piechoty Wielkopolskiej
33 Dywizja Piechoty
Grupa płk. Zieleniewskiego
3 Dywizja Piechoty
2 Dywizja Grenadierów Pancernych

Stanowiska

dowódca dywizji

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa

Późniejsza praca

pracownik naukowy, profesor

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920-1941, trzykrotnie) Złoty Krzyż Zasługi Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal Srebrny za Długoletnią Służbę Medal Brązowy za Długoletnią Służbę Kawaler Orderu Zasługi Wojskowej (Bułgaria) Krzyż Komandorski Orderu Węgierskiego Zasługi (wojskowy) Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Odznaka 1 Kompanii Kadrowej
Pomnik poświęcony żołnierzom z grupy płk Tadeusza Kaliny-Zieleniewskiego w Momotach Górnych
Pomnik
Widok koszar od strony ulicy Sienkiewicza

Tadeusz Lubomir Zieleniewski ps. Kalina (ur. 24 lipca 1887 w Ostrówku Lubelskim, zm. 22 lipca 1971 w Warszawie) – pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, profesor, inżynier.

Życiorys

Urodził się w rodzinie Emila i Matyldy Tittenbrunów. Po ukończeniu gimnazjum w Łodzi w 1910 studiował geodezję w Liège we Francji (1910–1914). Tam należał do Polskich Drużyn Strzeleckich. Od sierpnia 1914 w Legionach Polskich. Służył w 1 Kompanii Kadrowej. 6 sierpnia 1914 wymaszerował z Krakowa w składzie 4 plutonu 1 Kompanii Kadrowej. 15 maja 1917 został przydzielony na trzy miesiące do kompanii saperów nr 1 w charakterze hospitanta[1].

Po kryzysie przysięgowym był internowany w Beniaminowie. W Polskiej Sile Zbrojnej pełnił obowiązki oficera broni obozu wyszkolenia w Ostrowi Mazowieckiej. Później w 1918 komendant Szkoły Mierniczej w Warszawie. Następnie pełnił służbę w 1 pułku piechoty Legionów, a później był m.in. wykładowcą i dowódcą 2 kompanii Szkoły Podchorążych w Warszawie (1918–1919), słuchaczem Szkoły Sztabu Generalnego w Warszawie (1921–1923) – pierwszy rok odbywał w École Supérieure de Guerre. 1 stycznia 1920 został formalnie przyjęty do Wojska Polskiego z byłych Legionów Polskich, z zatwierdzeniem posiadanego stopnia kapitana wojsk technicznych i zatwierdzeniem przydziału do Szkoły Podchorążych w Warszawie[2].

W listopadzie 1924 został przydzielony z 1 pułku saperów do Wyższej Szkoły Wojennej na stanowisko wykładowcy taktyki ogólnej[3]. W listopadzie 1927 wyznaczony został na stanowisko pełniącego obowiązki II dyrektora nauk Wyższej Szkoły Wojennej – zastępcy komendanta WSWoj. z równoczesnym przeniesieniem do kadry oficerów saperów[4]. 23 sierpnia 1929 został przeniesiony do 31 pułku Strzelców Kaniowskich w Łodzi na stanowisko zastępcy dowódcy pułku[5].

23 grudnia 1929 został przeniesiony do korpusu oficerów piechoty w stopniu podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 35,9 lokata z równoczesnym przeniesieniem do 63 pułku piechoty w Toruniu na stanowisko zastępcy dowódcy pułku[6]. 31 marca 1930 został przeniesiony do 59 pułku piechoty w Inowrocławiu na stanowisko dowódcy pułku[7]. Z dniem 1 marca 1932 został przeniesiony do dyspozycji szefa Sztabu Głównego na okres trzech miesięcy z zachowaniem dotychczasowego dodatku służbowego[8]. Z dniem 1 czerwca 1932 został mianowany szefem Wojskowego Instytutu Geograficznego w Warszawie[9]. Z tego stanowiska na początku 1935 został mianowany dowódcą piechoty dywizyjnej w 8 Dywizji Piechoty[10]. Pracami instytutu kierował do ostatniej dekady sierpnia 1939. W międzyczasie (1936) odbył praktykę na stanowisku dowódcy piechoty dywizyjnej 8 Dywizji Piechoty w Modlinie.

25 sierpnia 1939 zgodnie z przydziałem mobilizacyjnym objął dowództwo 33 Dywizji Piechoty (rezerwowej) w Grodnie[11]. Dywizją tą dowodził w czasie kampanii wrześniowej. Walczył w bitwach pod Różanem i Włodawą. 19 września 33 DP została włączona w skład 41 Dywizji Piechoty, a on sam „pozostał przy sztabie 41 DP[12]. 25 września, po rozwiązaniu Dowództwa Armii gen. Przedrzymirskiegowymknął się samochodem w kierunku Krasnegostawu”. Wieczorem, w rejonie Krasnegostawu, dołączył do grup dowodzonych przez pułkowników: Leona Koca, Władysława Filipkowskiego i Władysława Płonkę. 27 września na odprawie pułkowników w Woli Sobieskiej objął dowództwo nad całością wojsk, z których utworzył Grupę własnego imienia[13]. 29 i 30 września dowodzona przez niego grupa walczy z Niemcami o Polichnę Dolną, Janów Lubelski i Dzwolę, a na wschodzie z Armią Czerwoną. 1 października dowodzona przez niego grupa przeszła do wsi Momoty Górne, gdzie złożyła broń przed sowietami. Następnego dnia został wywieziony przez sowietów do Lwowa. Wieczorem tego samego dnia, w trakcie konwojowania zdołał zbiec z samochodu i ukryć na terenie miasta (wraz z nim odzyskał wolność przewożony wówczas kpt. Marian Wondraczek)[14]. 13 października wyjechał koleją do Delatyna skąd pieszo przez Gorgany przeszedł następnego dnia na Węgry[15]. Następnie przedostał się do Francji.

W latach 1939–1945 w Polskich Siłach Zbrojnych, m.in. dowodził 3 Dywizją Piechoty we Francji (4–19 czerwca 1940). Był wykładowcą na kursach Wyższej Szkoły Wojennej w Wielkiej Brytanii.

3 sierpnia 1943 Naczelny Wódz mianował go dowódcą 1 Dywizji Grenadierów. Obowiązki dowódcy dywizji objął 26 sierpnia 1943[16]. 29 października 1943 Naczelny Wódz mianował go zastępcą inspektora do Spraw Zarządu Wojskowego[17].

W 1947 powrócił do Polski. Zamieszkał w Warszawie. Pracował naukowo na Politechnice Warszawskiej. W latach 1950–1961 był adiunktem na Wydziale Geodezji i Kartografii. Brał czynny udział w pracach ZBoWiD. Zmarł w Warszawie. Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A 12-5-3/4)[18].

Awanse

  • chorąży – 5 marca 1915
  • podporucznik – 1 kwietnia 1916
  • porucznik
  • kapitan - 1917
  • major
  • podpułkownik – zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 (w 1924 r. zajmował 34., a 1928 r. 17. lokatę w korpusie oficerów zawodowych inżynierii i saperów)
  • pułkownik – 1 stycznia 1931 i 1. lokatą w korpusie oficerów piechoty

Ordery i odznaczenia

Upamiętnienie

15 września 2016 6 Samodzielny Oddział Geograficzny w Toruniu przyjął płk. dypl. inż. Tadeusza Zieleniewskiego ps. „Kalina” na swojego patrona. Z tej okazji odsłonięto pamiątkowy pomnik[25].

Przypisy

  1. Odprawy Komendy Legionów Polskich, Centralne Archiwum Wojskowe, sygn. I.120.1.295b, s. 326 [1].
  2. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 17 stycznia 1920 roku, s. 4.
  3. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 119 z 7 listopada 1924 roku, s. 664.
  4. Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 27 z 29.11.1927 r.
  5. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 23 sierpnia 1929 roku, s. 300.
  6. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929 roku, s. 380.
  7. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 31 marca 1930 roku, s. 102.
  8. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 229.
  9. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 223.
  10. Zarządzenia Ministra Spraw Wojskowych. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 5, s. 30, 21 marca 1935. 
  11. Zieleniewski 1939 ↓, s. 1.
  12. Zieleniewski 1939 ↓, s. 9.
  13. Zieleniewski 1939 ↓, s. 10.
  14. Eugeniusz Sobczyński. Wojskowy Instytut Geograficzny w wojnie obronnej 1939 r.. „Geodeta-Historia”. Nr 9, s. 21, 2009. ISSN 1234-5202. 
  15. Zieleniewski 1939 ↓, s. 11.
  16. Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 167, 169.
  17. Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 225.
  18. Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze, www.cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 2020-05-01].
  19. M.P. z 1931 r. nr 218, poz. 296 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  20. a b c d e f g h Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 182–183. [dostęp 2021-08-11].
  21. M.P. z 1930 r. nr 98, poz. 143 „za zasługi na polu wyszkolenia wojska”.
  22. 6 sierpień: 1914–1934, Warszawa: Zarząd Główny Związku Legjonistów Polskich, 1934, s. 20.
  23. Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. Zezwolenie na przyjęcie i noszenie orderów. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”, s. 38, Nr 2 z 11 listopada 1937. Ministerstwo Spraw Wojskowych. 
  24. widoczny na fotografii w infoboksie, pod szyją
  25. https://web.archive.org/web/20170918170600/http://6sog.wp.mil.pl/pl/117.html; Decyzja Nr 167/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 20 maja 2016 r.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

PL Epolet plk.svg
Naramiennik pułkownika Wojska Polskiego (1919-39).
Wappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png
Lesser coat of arms of the Austrian Empire form the Congress of Vienna in 1815 until the Austro-Hungarian Compromise of 1867. It then represented the Cisleithanian territories of Austria-Hungary in the Reichsrat until 1915.

It shows the arms of Habsburg-Lorraine encircled by the chain of the Order of Golden Fleece, surmounted on the crowned Austrian imperial double-headed eagle clutching in its claws the Imperial orb, sceptre and sword, with the Imperial Crown of Rudolf above.

After 1915 the inescutcheon only displayed the red-white-red arms of Austria.
Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP
Poland badge.jpg
Poland badge. Second World War period Polish Army (post-1939 Free Polish Army) shoulder title.
POL Medal Za Długoletnią Służbę Brązowy BAR.svg
Baretka: Brązowy Medal za Długoletnią Służbę
Koszary 6. sog.jpg
Autor: Darek Tyfus, Licencja: CC BY-SA 4.0
Widok od ul. Sienkiewicza na ścianę koszar 6. Samodzielnego Oddziału Geograficznego w Toruniu
Пластина на „Орден за Военна Заслуга“.jpg
Ribbon of the Order of Military Merit – Bulgaria
HUN Order of Merit of Hungary pre1945 (mil) CCross BAR.svg
Baretka: Order Zasługi Węgier (przed 1945) – odmiana wojskowa – Krzyż Komandorski.
Plk Tadeusz Zieleniewski.jpg
płk Tadeusz Zieleniewski ps. Kalina
Pomnik patrona 6 sog.jpg
Autor: Darek Tyfus, Licencja: CC BY-SA 4.0
płk. dypl. inż. Tadeusz Zieleniewski ps. "Kalina"
Odznaka 1 Kompanii Kadrowej.JPG
Autor: Jurek281, Licencja: CC BY-SA 3.0
Odznaka 1 Kompanii Kadrowej
Momoty Górne, pomnik poświęcony żołnierzom z grupy pułkownika Tadeusza Kaliny-Zieleniewskiego.JPG
Autor:
This file was created and uploaded by User:Szater
Ten plik został stworzony i dodany przez Wikipedystę:Szater
Szater
Commons-logo-en.svg Wikimedia Commons
Wikipedia-logo-pl.png Polska Wikipedia
, Licencja: CC BY-SA 3.0
Momoty Górne, pomnik poświęcony oficerom i żołnierzom Wojska Polskiego z grupy pułkownika Tadeusza Kaliny-Zieleniewskiego, uczestnikom walk z 1939 r. z Wehrmachtem i Armią Czerwoną, wziętym do niewoli w rejonie Momot i Bukowej.