Tadeusz Kossakowski

Tadeusz Kossakowski

Kirgiz, Krystynek

generał dywizji
Data i miejsce urodzenia	27 stycznia 1888 Kiszyniów, gubernia besarabska, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	24 listopada 1965 Warszawa, Polska
Przebieg służby
Lata służby	1909–1945
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie Wojsko Polskie we Francji Polskie Siły Zbrojne Armia Krajowa
Jednostki	Dowództwo Broni Pancernych Dowództwo Saperów
Stanowiska	dowódca broni pancernych dowódca saperów
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka kampania wrześniowa powstanie warszawskie
Odznaczenia

Tadeusz Kossakowski (ur. 27 stycznia 1888 w Kiszyniowie, zm. 24 listopada 1965 w Warszawie) – generał dywizji inżynier Wojska Polskiego, „cichociemny”.

Życiorys

Urodził się w rodzinie Władysława i Anny z d. Zacharenko^[1]. Szkołę realną ukończył w Chersoniu. Następnie wraz z rodziną przeprowadził się do Lwowa, gdzie podjął i ukończył studia na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki Lwowskiej. Dyplom inżyniera uzyskał w 1914.

We Lwowie rozpoczął się jego kontakt z ruchem niepodległościowym. W 1909 wstąpił do Związku Walki Czynnej, w roku następnym do Związku Strzeleckiego. W okresie tym używał pseudonimu „Kirgiz”. Ukończył kurs oficerski „Strzelca” i z rąk Józefa Piłsudskiego otrzymał znak oficerski „Parasol”.

W 1914 został zmobilizowany do armii rosyjskiej i przydzielony do Czugujewskiej Szkoły Wojskowej w Czuhujiwie. 1 września 1915 uzyskał stopień chorążego, po czym został skierowany na front. Dowodził kompanią a następnie batalionem piechoty. W lutym 1917, w stopniu podporucznika, przeniesiony został do wojsk inżynieryjnych.

Po rewolucji w Rosji, we wrześniu^[2] 1917 przeszedł do oddziałów polskich, podejmując służbę w 2 kompanii telegraficznej 1 pułku inżynierii I Korpusu Polskiego w Rosji, gen. J. Dowbor-Muśnickiego, gdzie służył do rozbrojenia korpusu przez Niemców. Od maja 1918 działał w Polskiej Organizacji Wojskowej^[2].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w listopadzie 1918 podjął służbę w Wojsku Polskim, początkowo w 1 pułku telegraficznym, także na krótko w Oddziale Wywiadowczym w Łodzi. Od marca 1919 służył w wojskach inżynieryjnych. Podczas wojny polsko-bolszewickiej od kwietnia do października 1919 był dowódcą kompanii saperów 2 Dywizji Piechoty Legionów. Następnie, do końca 1921 był dowódcą 2 batalionu saperów, po czym do 1924 dowódcą batalionu maszynowego saperów w Nowym Dworze Mazowieckim. W międzyczasie, w 1921 ukończył kurs inżynieryjny, w 1923 specjalistyczne studia we Francji, a w 1922 został zweryfikowany w stopniu podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919.

23 października 1924 otrzymał przeniesienie do 2 pułku Saperów Kaniowskich w Puławach na stanowisko dowódcy pułku^[3]. W grudniu 1925 został przeniesiony do kadry oficerów korpusu inżynierii i saperów przy Departamencie V MSWojsk. z równoczesnym przydzieleniem do Głównych Zakładów Inżynierii i Saperów w Warszawie na stanowisko zastępcy kierownika z jednoczesnym powierzeniem obowiązków kierownika^[4].

24 kwietnia 1927 powołany na stanowisko zastępcy szefa Departamentu Inżynierii Ministerstwa Spraw Wojskowych. 1 stycznia 1928 awansował do stopnia pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 i 3 lokatą w korpusie oficerów inżynierii i saperów.

31 stycznia 1929 powołany na stanowisko szefa Departamentu Zaopatrzenia Inżynierii Ministerstwa Spraw Wojskowych. Od 23 września 1930 obowiązki szefa departamentu łączył z funkcją dowódcy Broni Pancernych^[5]. Był zwolennikiem rozwoju polskiej broni pancernej i inicjatorem rozwoju przemysłu samochodowego. Za jego kadencji wdrożono do masowej produkcji tankietki TK-3 i TKS, zakupiono czołgi Vickers E i opracowano własny czołg 7 TP. Był także członkiem Rady Nadzorczej Państwowych Zakładów Inżynierii.

26 marca 1936 ustąpił ze stanowiska dowódcy Broni Pancernych w wyniku różnicy poglądów na zadania produkcyjne PZInż (dążył do priorytetu produkcji wojskowej nad potrzebami rynku cywilnego), po czym został dowódcą Saperów MSWojsk.^[6] Na stopień generała brygady został mianowany ze starszeństwem z dniem 19 marca 1939 i 12. lokatą w korpusie generałów^[7].

W dniach 3–7 września 1939 wziął udział w przygotowaniach do Obrony Warszawy. Internowany w Rumunii w obozie w Băile Herculane^[8]. Następnie przez Rumunię dotarł do Paryża, gdzie został dowódcą saperów w Sztabie Naczelnego Wodza. Od września 1940 do października 1941 pełnił funkcję zastępcy dowódcy 1 Brygady Strzelców do spraw motoryzacji. W 1941 brał równolegle udział w kursie wyższych dowódców armii sprzymierzonych w Brytyjskiej Wyższej Szkole Wojennej w Cumberly. Od października 1941 do czerwca 1942 był zastępcą dowódcy I Korpusu Polskiego do spraw motoryzacji oraz dowódcą saperów korpusu.

Przeniesiony na Bliski Wschód objął stanowisko zastępcy dowódcy 2 Korpusu Strzelców do spraw motoryzacji, a następnie stanowisko dowódcy broni pancernej, motorowej i służby elektromechanicznej Armii Polskiej na Wschodzie. Przez krótki okres (do października 1942) był zastępcą dowódcy formowanej w II połowie 1942 2 Brygady Czołgów na Środkowym Wschodzie. Jednostki, w których służył w okresie 1940–1943, nie brały w tym czasie udziału w walkach.

Od grudnia 1943 w dyspozycji Naczelnego Wodza. Po przeszkoleniu we Włoszech został przerzucony do okupowanej Polski w dniu 30 maja 1944, w trakcie operacji lotniczej znanej jako „Most II”. Był najstarszym z „cichociemnych”. W dniu przerzutu miał ponad 56 lat. Przyjął pseudonim „Krystynek”^[9]. W dniu przelotu do kraju awansowany został na generała dywizji.

Przydzielony do Wydziału Broni Szybkich Oddziału III Operacyjnego Komendy Głównej Armii Krajowej. Został także dowódcą Zakładów Produkcji Uzbrojenia AK. W pierwszych dniach powstania warszawskiego walczył jako zwykły strzelec w drużynie szturmowej, a później przeniesiony został do pionu produkcji uzbrojenia. We wrześniu 1944 został równocześnie dowódcą kilkunastoosobowej Legii Oficerskiej. Po kapitulacji Warszawy dostał się do niewoli i przebywał w niemieckich oflagach XVIII-73 w Landwasser, IV C w Colditz, XVIII-317 C w Markt Pengau w Austrii^[10].

Po wyzwoleniu zgłosił się do Polskich Sił Zbrojnych i powrócił do Londynu. 17 grudnia 1945 wrócił jednak do Polski. Pracował w biurach projektów.

Był dwukrotnie żonaty. W pierwszym związku małżeńskim z Olgą z d. Izakow, nie miał dzieci. Po raz drugi ożenił się z Janiną z d. Levittoux, z którą miał dwóch synów: Władysława (ur. 1919), ekonomistę oraz Andrzeja (ur. 1928), lekarza medycyny^[11].

Zmarł 24 listopada 1965 w wieku 77 lat^[10]. Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A 2-3-13)^[12].

Grób Tadeusza Kossakowskiego na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach

Awanse

• podpułkownik – ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku^[13]
• pułkownik – 1928 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 roku lokata 3^[14]
• generał brygady – ze starszeństwem z dniem 19 marca 1939 roku i 12. lokatą w korpusie generałów^[7]
• generał dywizji – 30 maja 1944

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari
• Krzyż Niepodległości (15 czerwca 1932)^[15][16]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)^[17][18]
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie, po raz 1,2,3 w 1922)^[19][20]
• Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 1925^[21][22], 10 listopada 1938^[23])
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Znak oficerski „Parasol”
• Odznaka „Znak Pancerny” nr 244^[24]
• Komandor Orderu Gwiazdy Rumunii (Rumunia)^[25]
• Komandor Orderu Korony Włoch (Włochy, zezwolenie w 1933)^[26]
• Order Krzyża Orła III klasy (1933, Estonia)^[27]
• Order Łaźni (Wielka Brytania)
• Oficer Orderu Legii Honorowej (Francja)
• Oficer Orderu Korony Rumunii (Rumunia)
• Medal Zwycięstwa („Médaille Interalliée”)^[28]
• Odznaka Łotewskiego pułku czołgów^[29]

Upamiętnienie

Decyzją Nr 186/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 listopada 2019 gen. dyw. Tadeusz Kossakowski został patronem 2. Mazowieckiego Pułku Saperów^[30].

Przypisy

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Marian Żebrowski, Zarys historii polskiej broni pancernej 1918–1947, Londyn 1971.
• Zbigniew Mierzwiński: Generałowie II Rzeczypospolitej. Warszawa 1990: Wydawnictwo Polonia, s. 125–130. ISBN 83-7021-096-1.
• Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990, s. 784–785. ISBN 83-211-1096-7.
• Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Editions Spotkania, Warszawa 1991, wyd. II uzup. i poprawione.
• PiotrP. Stawecki PiotrP., Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939, Warszawa: Bellona, 1994, ISBN 83-11-08262-6, OCLC 830050159 .
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.