Tadeusz Lehr-Spławiński

Tadeusz Lehr-Spławiński

Państwo działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	20 września 1891 Kraków
Data i miejsce śmierci	17 lutego 1965 Kraków
profesor
Specjalność: językoznawstwo, slawistyka, historia literatury polskiej, filologia klasyczna
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Profesura	1922
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Uniwersytet Jagielloński
Rektor
Uczelnia	Uniwersytet Jagielloński
Okres spraw.	1938–1939
Poprzednik	Władysław Szafer
Następca	Władysław Szafer
Odznaczenia

Cmentarz Rakowicki.
Grobowiec rodziny Spławińskich.

Tadeusz Lehr-Spławiński (ur. 20 września 1891 w Krakowie, zm. 17 lutego 1965 tamże) – polski językoznawca, slawista, profesor UJ i rektor tej uczelni w latach 1938–1939 i 1945–1946, wiceprezes Komisji Intelektualistów i Działaczy Katolickich^[1].

Życiorys

Urodził się 20 września 1891 w Krakowie, w rodzinie inżyniera Edwarda Lehra i Marii ze Spławińskich. Uczęszczał do krakowskiego Gimnazjum im. Króla Jana III Sobieskiego, w latach 1909–1915 odbywał studia z językoznawstwa, historii literatury polskiej i filologii klasycznej na UJ. Kontynuował studia w Wiedniu. W latach 1915–1918 uczył języka polskiego w Zakopanem. W roku 1918 został docentem UJ. W roku 1922 mianowany profesorem zwyczajnym filologii słowiańskiej na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie^[2]. 9 maja 1938 został wybrany rektorem Uniwersytetu Jagiellońskiego^[3] (9 maja 1939 wybrany na lata akademickie 1939/1940–1940/1941). Pełnił funkcję członka Rady Przybocznej Miasta Krakowa (1939). 6 listopada 1939 został aresztowany przez hitlerowców w ramach akcji „Sonderaktion Krakau”. Zwolniony w lutym 1940, brał udział w tajnym nauczaniu. W roku 1945, po wyzwoleniu Krakowa, ponownie objął funkcję rektora UJ, którą pełnił do roku 1946. Prowadził Katedrę Filologii Słowiańskiej UJ (1945–1962).

Zajmował się gramatyką historyczną języków słowiańskich, historią słowiańszczyzny i etnografią, zaangażowany w prace Komitetu Słowiańskiego w Polsce. Twierdził, że praojczyzną Słowian są ziemie w dorzeczu Odry i Wisły (był zwolennikiem teorii autochtonicznego pochodzenia Słowian). Członek PAU, PAN, Instytutu Słowiańskiego w Pradze, Towarzystwa Naukowego we Lwowie. Doktor honoris causa uniwersytetów w Pradze i Sofii.

Od 16 września 1919 był mężem Marii z Kopystyńskich^[4] (1889–1934).

Zmarł w Krakowie. Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim (pas 2-płn.-5)^[5].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (20 września 1951)^[6]
• Krzyż Komandorski Orderu Świętego Sawy (Jugosławia)^[4]
• Krzyż Komandorski Orderu Lwa Białego (Czechosłowacja)^[4]

Dzieła

Był encyklopedystą. Został wymieniony w gronie edytorów kilkutomowego słownika encyklopedycznego - Słownik starożytności słowiańskich wydanego w latach 60-90^[7]. Napisał lub był współautorem ponad 400 prac, m.in.:

• O mowie Polaków w Galicji Wschodniej
• O pochodzeniu i praojczyźnie Słowian
• Kaszubi: kultura ludowa i język

Przypisy

Bibliografia

• Praca zbiorowa: Słownik starożytności słowiańskich, tom II. Wrocław, Warszawa, Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Ossolineum, 1964.

Linki zewnętrzne

• Karta aresztowania rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego Tadeusza Lehra-Spławińskiego z dn. 6 XI 1939 r.
• Publikacje autorstwa prof. T. Lehra-Spławińskiego udostępnione w zasobach Federacji Bibliotek Cyfrowych. fbc.pionier.net.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-29)].