Tadeusz Maj (pułkownik)

Tadeusz Maj

Rózga, Łokietek

Tadeusz Maj
pułkownik
Data i miejsce urodzenia	29 stycznia 1918 Rzeczniów
Data i miejsce śmierci	10 maja 1980 Warszawa
Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Związek Walki Zbrojnej Armia Krajowa Rewolucyjna Grupa Inteligencji Socjalistycznej „Świt” Armia Ludowa Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego
Jednostki	4 Pułk Piechoty Legionów 2 Brygada AL Świt
Stanowiska	dowódca brygady partyzanckiej
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa
Późniejsza praca	attaché handlowy
Odznaczenia

Grób Tadeusza Maja na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach

Tadeusz Maj, ps. Rózga, Łokietek (ur. 29 stycznia 1918 w Rzeczniowie, zm. 10 maja 1980 w Warszawie) – pułkownik Wojska Polskiego, żołnierz kampanii wrześniowej, dowódca 2 Brygady AL „Świt”, zastępca dowódcy III Obwodu Armii Ludowej^[1]. Odpowiedzialny za antysemicki mord w miejscowości Kotyska^[2].

Życiorys

Przed wojną ukończył gimnazjum ogólnokształcące w Ostrowcu Świętokrzyskim oraz dywizyjny kurs podchorążych rezerwy przy 4 pułku piechoty Legionów w Kielcach, otrzymując stopień kaprala. W kampanii wrześniowej brał udział w walkach pod Zagnańskiem w rejonie Kielc.

Od 1940 był dowódcą plutonu Związku Walki Zbrojnej w Rzeczniowie, a następnie podoficerem Armii Krajowej. W 1943 współorganizował w Iłżeckiem lewicową organizację „Świt”, w której pełnił funkcję zastępcy dowódcy do spraw wojskowych pod pseudonimem „Rózga”; wiosną 1944 organizacja „Świt” przystąpiła do AL. 28 kwietnia 1944 Maj objął dowództwo oddziału partyzanckiego im. Gabriela Narutowicza, przybierając pseudonim „Łokietek”. 6 czerwca 1944 oddział im. Narutowicza wspólnie z oddziałem AL im. Langiewicza stoczył walkę z Niemcami w Sulejowie; zginęło 10 Niemców, kilku zostało rannych, a 6 wzięto do niewoli. 9 czerwca oddziały te stoczyły walkę z żandarmerią we wsi Janik; zginęło 18 żandarmów i 6 partyzantów. W czerwcu 1944 roku w miejscowości Kotyska jego oddział zamordował 12 Żydów^[2]. Koło leśniczówki Lipie zamordowano dalszych 30 Żydów.

Od sierpnia do października 1944 "Łokietek" był dowódcą 2 Brygady AL Ziemi Kieleckiej „Świt”. Brygada dokonywała wielu akcji kolejowych, jednak oprócz niszczenia niemieckich pociągów 24 sierpnia 1944 AL-owcy wysadzili na linii Częstochowa-Kielce pociąg osobowy pełen Polaków, których ograbiono, nie udzielając im pomocy medycznej. W związku z tym „łokietkowcy” byli zaciekle ścigani przez Brygadę Świętokrzyską. 17 października 1944 dowództwo Brygady AL „Świt” objął Tadeusz Łęcki „Orkan”, a „Łokietek” został mianowany zastępcą dowódcy Obwodu III AL i pełnił tę funkcję do stycznia 1945.

Po wojnie został oficerem politycznym w KBW do lipca 1945, a następnie szefem prokuratury wojewódzkiej w Łodzi. W 1951 został aresztowany pod zarzutem zamordowania Żydów w miejscowości Kotyska w czerwcu 1944, a w 1954 skazany na 8 lat więzienia. W 1956 Sąd Najwyższy nakazał powtórne rozpatrzenie jego sprawy. W 1958 Prokuratura Generalna umorzyła śledztwo stwierdzając, że zabici Żydzi byli współpracownikami okupanta. Później Tadeusz Maj był m.in. attaché handlowym PRL w Atenach i pułkownikiem rezerwy (w rezerwie od lipca 1945).

Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera D12-2-19)^[3].

Odznaczenia

• Order Krzyża Grunwaldu III klasy^[4]
• Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie)^[5]
• Krzyż Partyzancki
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945

Przypisy

Bibliografia

• Józef Bolesław Garas, Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942-1945, Warszawa 1971.
• Piotr Gontarczyk, Polska Partia Robotnicza. Droga do władzy 1941-1944, Warszawa 2003.
• Wyszukiwarka cmentarna - warszawskie cmentarze
• Praca zbiorowa: Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: MON, 1975.