Tadeusz Malinowski (archeolog)

Tadeusz Malinowski

Tadeusz Malinowski, 2009
Data i miejsce urodzenia	8 kwietnia 1932 Poznań
Data śmierci	20 grudnia 2018
Zawód, zajęcie	archeolog, wykładowca akademicki
Narodowość	polska
Tytuł naukowy	profesor zwyczajny doktor habilitowany
Alma Mater	Uniwersytet Poznański
Uczelnia	Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Słupsku, Uniwersytet Zielonogórski
Stanowisko	profesor zwyczajny, nauczyciel akademicki
Małżeństwo	Maria Konieczna
Odznaczenia

Tadeusz Czesław Malinowski (ur. 8 kwietnia 1932 w Poznaniu, zm. 20 grudnia 2018^[1][2]) – polski naukowiec, archeolog. Specjalizował się w epoce brązu i wczesnej epoce żelaza.

Życiorys

Syn Czesławy z domu Brożek i Czesława Malinowskiego herbu Pobóg, brat Andrzeja, polskiego antropologa. Jako dziecko przeżył drugą wojnę światową i po ucieczce ojca za granicę i aresztowaniu matki przez Gestapo przebywał u rodziny w Radomiu i Lublinie. Od razu po wojnie żył w Chełmie Lubelskim a potem w pierwszych latach powojennych w Szczecinie^[3].

Ukończył studia archeologiczne na Uniwersytecie Poznańskim w roku 1955, tamże uzyskał stopień doktora (1960) i doktora habilitowanego (1969). W 1980 roku otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1989 profesora zwyczajnego. Do jego nauczycieli należą: Józef Kostrzewski, Witold Hensel oraz Eugeniusz Frankowski. Otrzymując stopień doktora w jego dorobku znajdowało się już 47 publikacji naukowych^[3].

w Muzeum Archeologicznym w Poznaniu, 1958

W latach 1950-1975 był pracownikiem Muzeum Archeologicznego w Poznaniu, później, do 1993 roku, był profesorem Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Słupsku, następnie, do 2002 roku, Uniwersytetu Zielonogórskiego. W latach 1973-1974 prowadził wykłady gościnne w Katedrze Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego, w latach 1979-1980 w Instytucie Archeologii i Etnografii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu i w latach 2002-2004 w Wyższej Szkole Umiejętności Społecznych w Poznaniu^[3]. Brał udział w licznych wykopaliskach archeologicznych w Wielkopolsce i poza jej obszarem. Między innymi uczestniczył w badaniach grodziska wczesnośredniowiecznego zespołu osadniczego w Saint-Jean-le Froid w departamencie Aveyron we Francji. Prowadził też między innymi badania na grodziskach z wczesnej epoki żelaza w Słupcy, Smuszewie w pow. wągrowieckim i Komorowie w pow. szamotulskim, a ponadto na późnośredniowiecznym cmentarzysku położonym na górze Rowokół w Smołdzinie w pow. słupskim. W Komorowie rozkopywał również cmentarzysko wczesnośredniowieczne i ślady osadnictwa nowożytnego^[4].

Jest autorem ponad 380 publikacji naukowych i popularnonaukowych, w tym kilkunastu książek, ogłoszonych w kraju i za granicą – w Belgii, b. Czechosłowacji, Francji, Japonii, b. Jugosławii, Niemczech, Norwegii, Stanach Zjednoczonych, na Węgrzech, w Wielkiej Brytanii i we Włoszech^[5].

Po przejściu na emeryturę obszerny księgozbiór (kilka tysięcy tomów), materiały ilustracyjne (fotografie i rysunki) oraz przezrocza zostały zakupione przez Uniwersytet Rzeszowski dla tamtejszego Instytutu Archeologii i zostały poddane zapisaniu cyfrowym.

Jako profesor emeritus mieszkał w Poznaniu, w dalszym ciągu był recenzentem prac doktorskich oraz habilitacji, kontynuował pracę naukową.

Działalność badawcza

W swoim dorobku naukowym zajmował się przede wszystkim obrządkami pogrzebowymi w pradziejach i we wczesnym średniowieczu w Europie Środkowej. Ponadto zajmował się znaczeniem bursztynu w pradziejach i we wczesnym średniowieczu Europy, przedstawieniami twarzy w ceramice obrzędowej w pradziejach Europy oraz instrumentami muzycznymi i narzędziami dźwiękowymi z wykopalisk archeologicznych od pradziejów po czasy nowożytne w Europie Środkowej. Opisywał również kwestie etnogenezy Słowian oraz zajmował się interdyscyplinarnymi badaniami pradziejów. Poprzez 25 lat pracy w Muzeum Archeologicznym w Poznaniu również szczególnie zajmował się muzealnictwem archeologicznym^[3].

na wykopaliskach, 1980

Działalność pozanaukowa

Był wiceprzewodniczącym zarządu okręgu Związku Zawodowego Pracowników Kultury i Sztuki w Poznaniu (1970-1973)^[6]. Ponadto wraz z bratem Andrzejem Malinowskim brał udział w publikacji książki Wspomnienia z obozów – Majdanek-Oświęcim-Ravensbrück-Neu Rohlau-Zwodau Czesławy Malinowskiej (Wyd. Sorus, Poznań 2008)^[7].

Członkostwa naukowe

• 1957 Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
• 1967 Current Anthropology w Chicago
• 1973 Komitet Archeologii Oddział PAN w Poznaniu
• 1983 The Study Group on Music Archaeology w Hanowerze
• 1990 Komitet Nauk Pra- i Protohistorycznych PAN
• 1993 Komitet Archeologii Oddział PAN we Wrocławiu
• 1999 Lubuskie Towarzystwo Naukowe^[6]

we własnej bibliotece w Słupsku z emblemem NSZZ Solidarność, ok. 1989

Odznaczenia

• 1978 Złoty Krzyż Zasługi
• 1990 Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• 1998 Medal Komisji Edukacji Narodowej (KEN)^[6]

Publikacje

18 książek, m.in.:

• Katalog cmentarzysk ludności kultury łużyckiej w Polsce, tom 1 i 2, Warszawa, 1961, Instytut Historii Kultury Materialnej PAN
• Obrządek pogrzebowy ludności kultury pomorskiej, Wrocław, Warszawa, Kraków, 1969, Ossolineum
• Katalog cmentarzysk ludności kultury pomorskiej, tom 1-3, Słupsk 1979-1981, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Słupsku
• Wielkopolska w otchłani wieków, Poznań 1985, Wydawnictwo Poznańskie
• Laski. Materiały z cmentarzyska kultury łużyckiej, część 1 do 4, Słupsk, 1988-1991, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Słupsku
• Komorowo, stanowisko 1: grodzisko kultury łużyckiej – faktoria na szlaku bursztynowym, Rzeszów, 2006, Uniwersytet w Rzeszowie

ok. 380 publikacji naukowych, m.in.:

• Grodziska kultury łużyckiej w Wielkopolsce, „Fontes Archaeologici Posnanienses”, tom 5, 1955
• Obrządek pogrzebowy ludności kultury łużyckiej w Polsce, „Przegląd Archeologiczny”, tom 14, 1962
• Problem pogranicza prasłowiańsko-prailiryjskiego, „Slavia Antiqua”, tom 21, 1975
• Les hochets en argile dans la civilisation lusacienne de Pologne (age du bronze – age du fer), w: „La pluridisciplinarite en archeologie musicale”, tom 1, Paris, 1994
• Niektóre zagadnienia rozwoju kulturowego u schyłku epoki brązu i we wczesnej epoce żelaza w Europie Środkowej, w: „Kultura pomorska i kultura grobów kloszowych”, Warszawa, 1995
• Łaba – Odra – Wisła: oddziaływania kulturowe u schyłku epoki brązu i we wczesnej epoce żelaza, w: „Rola Odry i Łaby w przemianach kulturowych epoki brązu i epoki żelaza”, Wrocław-Gliwice, 1997

Życie prywatne

Żonaty z archeolożką Marią Malinowską (ur. Konieczna, wykopaliska w Ostrowie Tumskim) w 1955 roku. Córka Anna Felbabel (ur. Malinowska w 1955 r.) i syn Antoni Malinowski (ur. 1962). Występuje w pełnometrażowym filmie dokumentalnym Filipa Antoniego Malinowskiego pod tytułem Eksmisja z 2012 roku^[8].

Przypisy

Bibliografia

• Księga jubileuszowa: Miscellanea archaeologica Thaddaeo Malinowski dedicata, redakcja naukowa Franciszek Rożnowski, Słupsk-Poznań, 1993, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Słupsku
• Opuscula archaeologica – Opera dedicata in Professorem Thaddeum Malinowski, redakcja naukowa Wojciech Dzieduszycki, Zielona Góra, 2007, Uniwersytet Zielonogórski
• Enzyklopädisches Handbuch zur Ur- und Frühgeschichte Europas, redaktor naukowy Jan Filip, tom 2, Prag, 1969, tom 3, Praha 1998
• Fifth International Directory of Anthropologists, Chicago-London, 1975
• Współcześni Uczeni Polscy, Słownik Biograficzny, tom III M-R, redaktor naukowy Janusz Kapuścik, Warszawa, 2006, Ośrodek Przetwarzania Informacji

Linki zewnętrzne

• Jubileusz Profesora Tadeusza Malinowskiego. uz.zgora.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. – wydane w miesięczniku Uniwersytetu Zielonogórskiego nr 3/1 grudzień 2001 – styczeń 2002
• Tadeusz Malinowski – wywiad z Radiem Zielona Góra z 2002 roku na portalu Vimeo
• Eksmisja – strona filmu dokumentalnego o życiu Tadeusza Malinowskiego i Marii Malinowskiej, reżyseria Filip Antoni Malinowski, rok 2012
• Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego – strona instytutu posiada dorobek naukowy Tadeusza Malinowskiego
• Lista dostępnej literatury Tadeusza Malinowskiego na portalu w.bibliotece.pl