Tadeusz Manteuffel

Tadeusz Manteuffel

Tadeusz Manteuffel (ok. 1945–1950)
Data i miejsce urodzenia	5 marca 1902 Rzeżyca
Data śmierci	22 września 1970
Zawód, zajęcie	historyk
Narodowość	Polak
Odznaczenia

Grób Tadeusza Manteuffla na cmentarzu Powązkowskim

Tadeusz Manteuffel, właśc. Tadeusz Manteuffel-Szoege, Taddaeus Julius Joseph von Manteuffel (ur. 5 marca 1902 w Rzeżycy, zm. 22 września 1970) – polski historyk, mediewista, żołnierz Armii Krajowej, twórca i pierwszy dyrektor Instytutu Historii PAN, prezes Polskiego Towarzystwa Historycznego (1950–1953).

Życiorys

Uczył się w warszawskim gimnazjum u Chrzanowskiego (obecnie XVIII Liceum Ogólnokształcące im. Jana Zamoyskiego w Warszawie), a następnie w gimnazjum Macierzy Polskiej w Piotrogrodzie, następnie w Gimnazjum im. Jana Zamoyskiego w Warszawie, gdzie w 1919 uzyskał maturę^[1].

Wstąpił do Straży Narodowej, gdzie pełnił służbę wartowniczą w bramach zarządu elektrowni na Foksalu i w zajezdni tramwajowej przy ul. Puławskiej. W 1919 zaczął studia na Uniwersytecie Warszawskim. Od lipca do listopada 1920 odbył ochotniczą służbę wojskową. Walczył w czasie wojny polsko-bolszewickiej. Podczas obrony Warszawy stracił prawą rękę.

Do 1924 na Uniwersytecie Warszawskim studiował historię. 15 października 1921 podjął pracę w Archiwum Oświecenia Publicznego. W latach 1924–1926 wyjechał na zagraniczne stypendia naukowe do Francji, Anglii i do Włoch. W 1925 ukazała się pierwsza jego praca mediewistyczna Polityka unifikacyjna Chlotara II. W 1926 opublikował Ekspansję frankońską na terenie Włoch w VI i VII w. W 1931 po opublikowaniu pracy habilitacyjnej Teoria ustroju feudalnego według Consuetudines Feudorum XII–XIII na Uniwersytecie uzyskał stopień docenta. W listopadzie 1939 rozpoczął pracę w Archiwum Akt Nowych. W 1940 wstąpił do Związku Walki Zbrojnej, który potem został przekształcony w AK. Był współpracownikiem Biura Informacji i Propagandy, pełnił m.in. funkcję zastępcy redaktora Wiadomości Polskich. W czasie okupacji organizował również tajne nauczanie.

1 września 1945 został nadzwyczajnym profesorem kontraktowym w katedrze historii powszechnej średniowiecza i kierownikiem Instytutu Historycznego UW. Następnie był dziekanem i prorektorem na UW. 11 maja 1945 reaktywował Towarzystwo Miłośników Historii. W 1951 był jednym z organizatorów I Kongresu Nauki Polskiej, na którym był współredaktorem referatu Żanny Kormanowej, która w imieniu całego środowiska naukowego deklarowała gotowość uczonych, by nauka historyczna odegrała doniosłą rolę w ogólnym planie ideologicznej ofensywy socjalizmu w Polsce^[2]. Został dyrektorem Instytutu Historii PAN (obecnie noszącym jego imię). Był także członkiem Rady Redakcyjnej „Przeglądu Historycznego”^[3].

W 1952 r. został członkiem korespondentem, a w 1958 r. członkiem rzeczywistym PAN^[4].

Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (aleja zasłużonych-1-149)^[5].

Rodzina

Jego braćmi byli Leon Manteuffel-Szoege i Edward Manteuffel-Szoege

Uczniowie

Wśród jego uczniów byli m.in.: Danuta Borawska, Czesław Deptuła, Jerzy Dowiat, Józef Płocha, Edward Potkowski, Julia Tazbir, Stanisław Trawkowski, Andrzej Wyczański.

Wybrane publikacje książkowe

• Narodziny herezji
• Historia powszechna. Średniowiecze
• Kultura Europy średniowiecznej

Ordery i odznaczenia

• Order Sztandaru Pracy II klasy (22 lipca 1951)^[6]
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (16 lipca 1954)^[7]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (22 lipca 1950)^[8]
• Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1933)^[9]

Upamiętnienie

Tadeusz Manteuffel na znaczku pocztowym

Jego imieniem została nazwana ulica na Gocławiu w Warszawie. W 1992 roku, w dziewięćdziesiątą rocznicę urodzin Manteuffela, Poczta Polska wyemitowała znaczek z jego podobizną.

Przypisy

Bibliografia

• Kronika Warszawy, 3/7 1971, s. 141–146.
• Dariusz Matelski, Tadeusz Manteuffel (1902–1970). Wspomnienie, „Gazeta Wyborcza Poznań”, nr 79 (3987) z 4 kwietnia 2002, s. 9.
• Oskar Halecki, Tadeusz Manteuffel (1902–1970), „Teki Historyczne” 16 (1969/1971), s. 347–350.