Tadeusz Marchlewski

Tadeusz Wiktor Marchlewski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

14 października 1892
Poznań

Data i miejsce śmierci

15 marca 1967
Gdynia

Poseł na Sejm IV kadencji
(II Rzeczypospolitej)
Okres

od 1935
do 1938

Przynależność polityczna

BBWR

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi

Tadeusz Wiktor Marchlewski (ur. 14 października 1892 w Poznaniu, zm. 15 marca 1967 w Gdyni) – polski przedsiębiorca, kupiec, działacz niepodległościowy i społeczny, poseł na Sejm IV kadencji w II Rzeczypospolitej.

Życiorys

Wykształcenie i praktyki

W 1907 roku ukończył Gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu, studiował 2 lata w szkole handlowej w Grudziądzu i rok w Wyższej Szkole Handlowej w Berlinie (Freie Handels-Hochschule). Ponadto przeszedł szkołę tłumaczy w Berlinie (Dolmetscherschule, języki: rosyjski i francuski) w marcu 1917 roku oraz wojskową szkołę urzędników służby informacyjnej w 1918 roku (obie w czasie służby w armii niemieckiej).

Po studiach odbył praktykę kupiecką w domach handlowych w Berlinie (gdzie pracował jako kierownik oddziału w Towarzystwie Akcyjnym C&G Mueller) i Hamburgu oraz w Hurtowni Kolonialnej „Marchlewski-Zawacki” w Grudziądzu. Od stycznia 1919 roku był jej kierownikiem (hurtownia funkcjonowała od 1920 roku pod nazwą Pomorska Hurtownia Kolonialna z filią w Gdańsku), od listopada 1919 roku firma przeszła na jego własność. Należał do Towarzystwa Przemysłowców Polskich w Grudziądzu (w kadencji 1912–1913 był sekretarzem zarządu).

I wojna światowa

W czasie I wojny światowej służył w armii niemieckiej (został powołany do wojska 7 grudnia 1914 roku) jako tłumacz z języka rosyjskiego przy formacji okupacyjnej w Opatówku, następnie tłumacz przy paru sztabach (5 Dywizja, II Korpus), a po egzaminie na tłumacza wojskowego jako tłumacz w żandarmerii polowej 10. Armii niemieckiej (stacjonującej w Wilnie i Mińsku Litewskim). W lipcu 1918 roku został awansowany na podoficera, a 3 września tego roku otrzymał etat urzędniczy zastępcy oficera w oddziale informacyjnym sztabu, 12 grudnia 1918 roku został zwolniony do rezerwy.

Działalność niepodległościowa

Przed I wojną światową był współzałożycielem tajnego koła młodzieży handlowej w Grudziądzu. W czasie pobytu w Berlinie był członkiem zarządu i prezesem komisji oświatowej towarzystwa młodzieży handlowej.

Podczas służby wojskowej działał jako informator Komitetu Narodowego Polskiego za pośrednictwem „Kuriera Poznańskiego”, utrzymywał również kontakt z Radą Polską Ziemi Mińskiej, POW oraz delegaturą I Korpusu Polskiego.

W 1918 roku wrócił do Grudziądza. W czasie powstania wielkopolskiego uczestniczył w obronie poznańskiego Hotelu Bazar.

W 1920 roku był dowódcą batalionu Straży Ludowej. W czasie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku walczył w 64 Grudziądzkim pułku piechoty w stopniu podporucznika.

Dwudziestolecie międzywojenne

Obok pracy w Hurtowni Kolonialnej „Marchlewski-Zawacki” pełnił wiele funkcji społecznych, był m.in. członkiem Związku Oficerów Rezerwy, współtwórcą (od listopada 1919 roku) i prezesem Towarzystwa Kupców Samodzielnych w Grudziądzu, założycielem i wieloletnim prezesem Związku Towarzystw Kupieckich na Pomorzu, współtwórcą i wiceprezesem Naczelnej Rady Zrzeszeń Kupiectwa Polskiego w Warszawie, od 1919 roku wiceprezesem Izby Przemysłowo-Handlowej w Gdyni (w 1920 roku mianowanym przez Ministra byłej Dzielnicy Pruskiej przedstawicielem Pomorza w Radzie Przemysłowo-Handlowej przy Ministrze), od 1923 roku – patronem Spółdzielczego Banku Związku Towarzystw Kupieckich na Pomorzu, wiceprezesem Izby Przemysłowo-Handlowej w Grudziądzu.

Od 1934 roku mieszkał w Gdyni. Był współorganizatorem przedsiębiorstw handlu zagranicznego: „Hakol”, „Banan-Import” i „Brithol”.

Organizował i był członkiem Związku Ludowo-Narodowego na Pomorzu, następnie był związany z BBWR. W latach 1929–1931 był członkiem kolegium redakcyjnego „Pomorza i Gdyni”.

W wyborach parlamentarnych w 1935 roku został wybrany posłem na Sejm IV kadencji 13 983 głosami z listy BBWR z okręgu nr 102, obejmującego powiaty: grudziądzki, grudziądzki – miejski, brodnicki, lubawski i działdowski. W kadencji tej pracował w komisjach: przemysłowo-handlowej, skarbowej (1937–1938) i spraw zagranicznych (1937–1938). W marcu 1936 roku był wybrany do specjalnej komisji budowlanej, a w czerwcu 1938 roku – do specjalnej komisji do spraw aprowizacji[1][2].

W V kadencji Senatu był zastępcą senatora z województwa pomorskiego[2].

W czasie II wojny światowej pracował jako przewodniczący zarządu Hurtowni Kupców Polskich w Krakowie. Po wojnie od 1945 roku pełnił funkcje: wicedyrektora Izby Przemysłowo-Handlowej w Gdyni, prezesa Związku Zrzeszeń Kupieckich na województwo bydgoskie i gdańskie, wiceprezesem Naczelnej Rady Zrzeszeń Kupiectwa Polskiego w Warszawie, oraz (do śmierci) prezesem Wojewódzkiego Związku Zrzeszeń Prywatnego Handlu i Usług w Gdańsku[2].

Ordery i odznaczenia

Życie rodzinne

Był synem Leonarda (kupca) i Wandy z d. Boye. Miał 4 braci i 2 siostry:

  • Bolesława (1884–1922) – działacza Narodowej Demokracji, członka NRL w czasie powstania wielkopolskiego, publicystę, redaktora „Kuriera Poznańskiego”
  • Mieczysława (1885–1956) – prawnika, dyplomatę, Konsula Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w Nowym Jorku, w Wenezueli i w Meksyku, filistra honorowego Wisły
    Grób Tadeusza Marchlewskiego na Cmentarzu Witomińskim
  • Jana Czesława (1884–1916) – kupca w Grudziądzu
  • Henryka Bronisława (1895–?) – bankiera
  • Annę (1889–1939) – działaczkę niepodległościową, żonę Alfreda Dziedziula – inżyniera i działacza gospodarczego
  • Antoniną Bronisławę (1891–1892).

Ożenił się z Zofią Grodzką, z którą mieli córkę Izabelę zamężną Krawczyk, która była pracowniczką Instytutu Ekologii PAN w Warszawie. Stryjem (bratem Leonarda) Tadeusza był Wiktor Marchlewski (1843–1920) – kupiec, działacz narodowy, gospodarczy i oświatowy. Bratem stryjecznym Tadeusza (synem brata ojca, Józefa) był Julian Marchlewski (1866–1925) – komunista; drugim bratem stryjecznym (bratem Juliana) był Leon Marchlewski (1869–1946) – profesor chemii, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego (1926–1928), senator II i III kadencji w II Rzeczypospolitej[5].

Został pochowany na Cmentarzu Witomińskim[2] (kwatera 59-36-13)[6].

Przypisy

  1. Scriptor (opr.): Sejm i Senat 1935–1938 IV kadencja. Warszawa: nakładem Księgarni F. Hoesicka, 1936, s. 296.
  2. a b c d Biblioteka sejmowa – Parlamentarzyści RP: Tadeusz Marchlewski. [dostęp 2012-07-08].
  3. M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 410 „za zasługi na polu pracy społecznej i zawodowej”.
  4. M.P. z 1928 r. nr 51, poz. 64 „za zasługi około rozwoju kupiectwa na Pomorzu oraz zorganizowania I Pomorskiej Wystawy Rolniczej i Przemysłowej w Grudziądzu w r. 1921”.
  5. Tadeusz Marchlewski w Wielkiej genealogii Minakowskiego. [dostęp 2012-07-08].
  6. Cmentarze Komunalne w Gdyni, gdynia.grobonet.com [dostęp 2022-05-17].

Media użyte na tej stronie

Grób Tadeusza Marchlewskiego.jpg
Autor: Kordiann, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Tadeusza Marchlewskiego na Cmentarzu Witomińskim
Tadeusz Marchlewski (1892-1967).jpg
Autor: A. Dittmannówna, Licencja: CC0
Tadeusz Marchlewski - kupiec, działacz niepodległościowy i społeczny