Tadeusz Meissner

Tadeusz Wiktor Meissner
Data i miejsce urodzenia

4 sierpnia 1902
Warszawa

Data i miejsce śmierci

19 sierpnia 1966
Gdynia

Miejsce spoczynku

Cmentarz Witomiński (Aleja Zasłużonych)

Zawód, zajęcie

kapitan ż.w.

Narodowość

polska

Edukacja

Gimnazjum im. Stanisława Staszica

Alma Mater

Państwowa Szkoła Budowy Maszyn i Elektrotechniki im. H. Wawelberga i S. Rotwanda

Rodzice

Jan Wiktor Meissner (rzeźbiarz),
Anna Ludwika z domu Braun

Małżeństwo

Irena Cichocka (ur. 1904)

Dzieci

trzech synów

Krewni i powinowaci

brat: Janusz Meissner, pisarz, lotnik

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Niepodległości z Mieczami Krzyż Walecznych (1920-1941) Krzyż Walecznych (1943–1989) Srebrny Krzyż Zasługi Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi I stopnia Medal Morski Polskiej Marynarki Handlowej Order Imperium Brytyjskiego od 1936 (cywilny)
Gwiazda Górnośląska Odznaka Grunwaldzka Odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Morza” (wz. 1956).jpg
Grób Tadeusza Meissnera na Cmentarzu Witomińskim

Tadeusz Wiktor Meissner (ur. 4 sierpnia 1902 w Warszawie[1], zm. 19 sierpnia 1966 w Gdyni) – kapitan żeglugi wielkiej, uczestnik powstań śląskich odznaczony Orderem Virtuti Militari, związany z Państwową Szkołą Morską w Gdyni, bezpartyjny poseł na Sejm PRL II kadencji. Nadzorował budowę statku MS „Batory” i był jego kapitanem; był również podczas II wojny światowej kapitanem statku SS „Warszawa” (od roku 1940 do zatopienia). Członek Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu w 1958 roku[2].

Życiorys

Dzieciństwo i młodość w okresie I wojny światowej

Urodził się w Warszawie jako syn artysty rzeźbiarza Jana Wiktora Meissnera i Anny Ludwiki z domu Braun. Miał starszego brata, Janusza – pilota i pisarza. Uczył się w Gimnazjum im. Stanisława Staszica, a następnie w warszawskiej Państwowej Szkole Budowy Maszyn i Elektrotechniki im. H. Wawelberga i S. Rotwanda. W roku 1918, jako 16-latek, zgłosił się do Wojska Polskiego, aby wziąć udział w bitwie o Lwów. Brał również udział w wojnie polsko-bolszewickiej[1] oraz III powstaniu śląskim (jako podchorąży piechoty). Był dowódcą oddziału w podgrupie „Wschód”, należącej do Grupy Destrukcyjnej „Wawelberga”, dowodzonej przez por. Dobiesława Damięckiego ps. „Damian”[3]. W czasie akcji transportu materiałów wybuchowych został ujęty przez Niemców, jednak zdołał zbiec i rozpoczął działalność dywersyjną w powiecie opolskim i brzeskim[4][5].

Studia i służba w marynarce w czasach II RP

„Zmiana warty” polskich żaglowców szkolnych – Lwów i Dar Pomorza w roku 1929 (zdjęcie z książki Tadeusza Meissnera pt. „Pierwszy rejs Daru Pomorza”, Wydawnictwo Morskie, Gdynia 1965)

W następnych latach ukończył I kurs w Szkole Wawelberga i Rotwanda, po czym w roku 1922 przeniósł się na wybrzeże i rozpoczął studia w Szkole Morskiej w Tczewie (powołanej w 1920). Uczestniczył w szkolnym rejsie żaglowca „Lwów” do Brazylii (1923), opisanym w książce Tadeusza Dębickiego pt. „Z dziennika marynarza – na pokładzie Lwowa z Gdańska do Rio de Janeiro i z powrotem”. W 1925 ukończył szkołę (otrzymując odznaczenie) i rozpoczął praktykę zawodową na statkach francuskich towarzystwa Chargeurs Réunis (obecnie znanego jako Chargeurs), a następnie zajmował stopniowo coraz wyższe stanowiska w załogach polskich jednostek[4][5]:

Opisy dwóch rejsów na „Darze Pomorza”, pod dowództwem kpt. Konstantego Maciejewicza (rejsu z francuskiego Saint-Nazaire do duńskiej stoczni w Nakskov – pierwszego po zakupie fregaty, w groźnym sztormie przy brzegach Bretanii, oraz rejsu najdłuższego – podróży dookoła świata o długości 39 tys. Mm w latach 1934–35), kpt. Tadeusz Meissner zawarł m.in. w książkach: Pierwszy rejs Daru Pomorza[6] i Dookoła świata na Darze Pomorza (1934–1935), wyd. 1936[7]. Rejs wokółziemski był też tematem jego artykułów w miesięczniku „Morze” (1930, nr 1, 4, 5).

1
MS Batory (1937)
2
SS Cieszyn (1935)

II wojna światowa

W chwili wybuchu II wojny światowej Tadeusz Meissner przebywał na statku SS „Cieszyn” w Antwerpii. W styczniu 1940 roku powierzono mu dowództwo statku SS „Warszawa”, który ewakuował Polaków z Pireusu i Splitu do Marsylii i do Bejrutu. Po klęsce Francji i utworzeniu rządu Vichy kpt. Meissnerowi udało się uprowadzić SS „Warszawę” do Hajfy. Statkiem nadal transportował polskich uchodźców z Mersin do Hajfy oraz transporty wojskowe do Tobruku, Grecji i na Kretę. 26 grudnia 1941 – w czasie kolejnego rejsu do Tobruku – „Warszawa” została trafiona torpedą i zatonęła (kapitan opisał przebieg zdarzenia w tekście pt. „s/s «Warszawa» tonie!”, opublikowanym w 1944 w Londynie, w czasopiśmie „Polska Walcząca – Żołnierz Polski na Obczyźnie”)[4].

Od 1942 był w Londynie inspektorem okrętowym Żeglugi Polskiej i Polsko-Brytyjskiego Towarzystwa Okrętowego. Uczestniczył w przygotowaniach powrotów polskich statków do Polski[4].

Okres powojenny

Po wojnie pozostał w Londynie jako inspektor pokładowy GAL. Pracował też w stoczniach Antwerpii i Bremerhaven, nadzorując prowadzone tam remonty polskich statków[4]. W 1946 był na pokładzie SS Kielce, który w czasie rejsu do Belgii uległ kolizji z SS „Lombardy” i zatonął w kanale La Manche koło Dover[8].

W październiku 1946 Tadeusz Meissner wrócił do Gdyni, gdzie nadal pracował w GAL; w okresie 1947–1949 był również zastępcą kapitana MS „Batory”, a od roku 1951 – głównym nawigatorem w PMH. Stałym kapitanem „Batorego” został w 1953; zajmował to stanowisko do października 1954, gdy został pozbawiony możliwości pływania po wypadku na pokładzie (zmycie kilku marynarzy za burtę i ich śmierć). Izba morska, prowadząca trwające 3 lata śledztwo w tej sprawie, dowiodła jego niewinności[4].

W czasie, gdy nie miał prawa do żeglugi, pracował jako wykładowca nawigacji i wiedzy okrętowej w Państwowej Szkole Morskiej w Gdyni[9]. Został zapamiętany jako doskonały pedagog, pionier i zasłużony członek PMH, autor i tłumacz marynistycznych wydawnictw, m.in.[4][10]:

  • „Dobrowolny rozbitek” (tłumaczenie Naufrage volontaire Alaina Bombarda, wyd. 1958),
  • „Pamiętnik żeglarza”, „Dwa lata pod żaglami: (1834–1836)” (tłumaczenie Two Years before the Mast R.G. Dana’y, wyd. 1960, 2012),
  • nowe wydanie podręcznika kpt. ż.w. Józefa Giertowskiego „Nawigacja terrestratyczna” (przygotowanie po śmierci autora, wyd. 1961).

Był też, w latach 1957–1961, posłem na Sejm PRL II kadencji i wiceprzewodniczącym Komisji Gospodarki Morskiej i Żeglugi[5].

Ordery i odznaczenia

Za czyny bojowe na Górnym Śląsku[4]:

Za czyny w II wojnie światowej[4]:

Za działalność zawodową i społeczną m.in.[4]:

Życie prywatne

W roku 1929 poślubił Irenę Cichocką (1904–1985). Mieli trzech synów: Krzysztofa (ur. 1931, zm. 2020, kapitan żeglugi wielkiej), Jana Jacka (ur. 1933, architekt) i Wojciecha (1936–1976, prawnik)[4]. Tadeusz Meissner wraz z żoną są pochowani na Cmentarzu Witomińskim w Gdyni w starej Alei Zasłużonych (kwatera 77-19-8)[14].

Matka Tadeusza Meissnera zmarła z wycieńczenia we wrześniu 1944 roku w Warszawie w trakcie powstania warszawskiego. Brat Tadeusza – Janusz Meissner (1901–1978) jest pochowany na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie (sektor SC13-1-68)[15][14].

Przypisy

  1. a b Stanisław Zieliński, Mały słownik pionierów polskich kolonialnych i morskich : podróżnicy, odkrywcy, zdobywcy, badacze, eksploratorzy, emigranci - pamiętnikarze, działacze i pisarze migracyjni, Warszawa: Inst. Wyd. Ligi Morskiej i Kolonialnej, 1933, s. 299.
  2. Trybuna Robotnicza, nr 4 (4350) 7 stycznia 1958 roku, s. 2.
  3. Zob. bibliografia w Grupa Wawelberg.
  4. a b c d e f g h i j k Jerzy Pertek: Meissner Tadeusz (1902–1966). W: Polski Słownik Biograficzny. T. XX: Maria Józefa – Mieroszewski Krzysztof. Zakład Polskiego Słownika Biograficznego Instytutu Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk, 1975, s. 395–396.
  5. a b c Poseł Jan Kulas (wypowiedź niewygłoszona): Oświadczenie poselskie celu upamiętnienia Tadeusza Meissnera (1902–1966). [w:] 6 kadencja, 46 posiedzenie Sejmu, 4 dzień [on-line]. orka2.sejm.gov.pl, 2009-07-17. [dostęp 2014-02-06]. (pol.).
  6. Tadeusz Meissner: Pierwszy rejs „Daru Pomorza”. Wyd. Morskie, 1965, s. 1-65, seria: Miniatury Morskie/Polskie Tradycje Morskie.
  7. Tadeusz Meissner: Dookoła świata na „Darze Pomorza” (1934-1935). Wydawnictwo KOS, s. 1-192, seria: Księgi Floty Ojczystej tom 25.
  8. Piotr Dobroniak, Zdjęcia: Sławek Krużołek: Projekt SS „Kielce” 2010. [w:] elondyn.co.uk. > Wiadomości – Wielka Brytania [on-line]. [dostęp 2014-02-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-22)]. (ang.).
  9. Wynik wyszukiwania: Tadeusz Meissner. [w:] Strona internetowa szkoły [on-line]. Akademia Morska w Gdyni. [dostęp 2014-02-06]. (pol.).
  10. Most widely held works by Tadeusz Wiktor Meissner (1902–1966). [w:] WorldCat Identities [on-line]. [dostęp 2014-02-08]. (ang.).
  11. a b c d Polak (red.) 1993 ↓, s. 137.
  12. M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  13. M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 347 „za zasługi przy ratowaniu zagrożonego statku szkolnego Państwowej Szkoły Morskiej”.
  14. a b Wyszukiwarka grobów Grobonet. [dostęp 2014-03-04]. (pol.).
  15. Cmentarz parafialny Kraków Salwator - wyszukiwarka osób pochowanych, krakowsalwator.artlookgallery.com [dostęp 2020-08-29].

Bibliografia

  • Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. T. 2/2. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1993. ISBN 83-900510-0-1.

Media użyte na tej stronie

POL Krzyż Walecznych (1920) BAR.svg
Baretka: Krzyż Walecznych (1920).
Order BritEmp (civil) rib.PNG
Baretka Orderu Imperium Brytyjskiego (cywilnego; od 1936).
POL Medal Morski PMH BAR.svg
Baretka Medalu Morskiego Polskiej Marynarki Handlowej
MS Batory 1937.jpg
MS "Batory" i MS "Piłsudski" zacumowane przy Dworcu Morskim w Gdyni.
Odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Morza” (wz. 1956).jpg
Odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Morza” (wz. 1956)
SS Cieszyn POL.jpg
Polish steamer SS Cieszyn
STS Lwow i Dar Pomorza.jpg
Zmiana warty - STS Lwów, a w oddali Dar Pomorza
POL Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi 1kl BAR.svg
Baretka: Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi I Klasy
Ss Warszawa POL.jpg
Polski parowiec S/s "Warszawa"
Grób Tadeusza Meissnera.jpg
Autor: Kordiann, Licencja: CC BY-SA 4.0
grób Tadeusza Meissnera na Cmentarzu Witomińskim
Odznaka Grunwaldzka whole.JPG
Autor: User:Jurek281, Licencja: CC BY 3.0
Odznaka Grunwaldzka (zdjęcie pierwotnie wikipedysty Jurek281)