Tadeusz Meissner
Data i miejsce urodzenia | 4 sierpnia 1902 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | 19 sierpnia 1966 |
Miejsce spoczynku | Cmentarz Witomiński (Aleja Zasłużonych) |
Zawód, zajęcie | |
Narodowość | |
Edukacja | |
Alma Mater | Państwowa Szkoła Budowy Maszyn i Elektrotechniki im. H. Wawelberga i S. Rotwanda |
Rodzice | Jan Wiktor Meissner (rzeźbiarz), |
Małżeństwo | Irena Cichocka (ur. 1904) |
Dzieci | trzech synów |
Krewni i powinowaci | brat: Janusz Meissner, pisarz, lotnik |
Odznaczenia | |
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
Tadeusz Wiktor Meissner (ur. 4 sierpnia 1902 w Warszawie[1], zm. 19 sierpnia 1966 w Gdyni) – kapitan żeglugi wielkiej, uczestnik powstań śląskich odznaczony Orderem Virtuti Militari, związany z Państwową Szkołą Morską w Gdyni, bezpartyjny poseł na Sejm PRL II kadencji. Nadzorował budowę statku MS „Batory” i był jego kapitanem; był również podczas II wojny światowej kapitanem statku SS „Warszawa” (od roku 1940 do zatopienia). Członek Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu w 1958 roku[2].
Życiorys
Dzieciństwo i młodość w okresie I wojny światowej
Urodził się w Warszawie jako syn artysty rzeźbiarza Jana Wiktora Meissnera i Anny Ludwiki z domu Braun. Miał starszego brata, Janusza – pilota i pisarza. Uczył się w Gimnazjum im. Stanisława Staszica, a następnie w warszawskiej Państwowej Szkole Budowy Maszyn i Elektrotechniki im. H. Wawelberga i S. Rotwanda. W roku 1918, jako 16-latek, zgłosił się do Wojska Polskiego, aby wziąć udział w bitwie o Lwów. Brał również udział w wojnie polsko-bolszewickiej[1] oraz III powstaniu śląskim (jako podchorąży piechoty). Był dowódcą oddziału w podgrupie „Wschód”, należącej do Grupy Destrukcyjnej „Wawelberga”, dowodzonej przez por. Dobiesława Damięckiego ps. „Damian”[3]. W czasie akcji transportu materiałów wybuchowych został ujęty przez Niemców, jednak zdołał zbiec i rozpoczął działalność dywersyjną w powiecie opolskim i brzeskim[4][5].
Studia i służba w marynarce w czasach II RP

W następnych latach ukończył I kurs w Szkole Wawelberga i Rotwanda, po czym w roku 1922 przeniósł się na wybrzeże i rozpoczął studia w Szkole Morskiej w Tczewie (powołanej w 1920). Uczestniczył w szkolnym rejsie żaglowca „Lwów” do Brazylii (1923), opisanym w książce Tadeusza Dębickiego pt. „Z dziennika marynarza – na pokładzie Lwowa z Gdańska do Rio de Janeiro i z powrotem”. W 1925 ukończył szkołę (otrzymując odznaczenie) i rozpoczął praktykę zawodową na statkach francuskich towarzystwa Chargeurs Réunis (obecnie znanego jako Chargeurs), a następnie zajmował stopniowo coraz wyższe stanowiska w załogach polskich jednostek[4][5]:
- żaglowca STS „Lwów” – IV oficer (1927),
- parowego masowca SS „Katowice” – III i II oficer,
- żaglowca szkolnego STS „Lwów” – II oficer,
- nowej szkolnej fregaty „Pomorze”, wkrótce nazwanej „Dar Pomorza” – I oficer (1929–1935; od 1930 w stopniu kapitana żeglugi wielkiej),
- pasażerskiego transatlantyku MS „Batory” – I oficer (1936–1937, od czasu budowy w stoczni Cantieri Riuniti dell’ Adriatico w Monfalcone),
- nowych drobnicowców „Śląsk” i„Cieszyn” – kapitan.
Opisy dwóch rejsów na „Darze Pomorza”, pod dowództwem kpt. Konstantego Maciejewicza (rejsu z francuskiego Saint-Nazaire do duńskiej stoczni w Nakskov – pierwszego po zakupie fregaty, w groźnym sztormie przy brzegach Bretanii, oraz rejsu najdłuższego – podróży dookoła świata o długości 39 tys. Mm w latach 1934–35), kpt. Tadeusz Meissner zawarł m.in. w książkach: Pierwszy rejs Daru Pomorza[6] i Dookoła świata na Darze Pomorza (1934–1935), wyd. 1936[7]. Rejs wokółziemski był też tematem jego artykułów w miesięczniku „Morze” (1930, nr 1, 4, 5).
II wojna światowa
W chwili wybuchu II wojny światowej Tadeusz Meissner przebywał na statku SS „Cieszyn” w Antwerpii. W styczniu 1940 roku powierzono mu dowództwo statku SS „Warszawa”, który ewakuował Polaków z Pireusu i Splitu do Marsylii i do Bejrutu. Po klęsce Francji i utworzeniu rządu Vichy kpt. Meissnerowi udało się uprowadzić SS „Warszawę” do Hajfy. Statkiem nadal transportował polskich uchodźców z Mersin do Hajfy oraz transporty wojskowe do Tobruku, Grecji i na Kretę. 26 grudnia 1941 – w czasie kolejnego rejsu do Tobruku – „Warszawa” została trafiona torpedą i zatonęła (kapitan opisał przebieg zdarzenia w tekście pt. „s/s «Warszawa» tonie!”, opublikowanym w 1944 w Londynie, w czasopiśmie „Polska Walcząca – Żołnierz Polski na Obczyźnie”)[4].
Od 1942 był w Londynie inspektorem okrętowym Żeglugi Polskiej i Polsko-Brytyjskiego Towarzystwa Okrętowego. Uczestniczył w przygotowaniach powrotów polskich statków do Polski[4].
Okres powojenny
Po wojnie pozostał w Londynie jako inspektor pokładowy GAL. Pracował też w stoczniach Antwerpii i Bremerhaven, nadzorując prowadzone tam remonty polskich statków[4]. W 1946 był na pokładzie SS Kielce, który w czasie rejsu do Belgii uległ kolizji z SS „Lombardy” i zatonął w kanale La Manche koło Dover[8].
W październiku 1946 Tadeusz Meissner wrócił do Gdyni, gdzie nadal pracował w GAL; w okresie 1947–1949 był również zastępcą kapitana MS „Batory”, a od roku 1951 – głównym nawigatorem w PMH. Stałym kapitanem „Batorego” został w 1953; zajmował to stanowisko do października 1954, gdy został pozbawiony możliwości pływania po wypadku na pokładzie (zmycie kilku marynarzy za burtę i ich śmierć). Izba morska, prowadząca trwające 3 lata śledztwo w tej sprawie, dowiodła jego niewinności[4].
W czasie, gdy nie miał prawa do żeglugi, pracował jako wykładowca nawigacji i wiedzy okrętowej w Państwowej Szkole Morskiej w Gdyni[9]. Został zapamiętany jako doskonały pedagog, pionier i zasłużony członek PMH, autor i tłumacz marynistycznych wydawnictw, m.in.[4][10]:
- „Dobrowolny rozbitek” (tłumaczenie Naufrage volontaire Alaina Bombarda, wyd. 1958),
- „Pamiętnik żeglarza”, „Dwa lata pod żaglami: (1834–1836)” (tłumaczenie Two Years before the Mast R.G. Dana’y, wyd. 1960, 2012),
- nowe wydanie podręcznika kpt. ż.w. Józefa Giertowskiego „Nawigacja terrestratyczna” (przygotowanie po śmierci autora, wyd. 1961).
Był też, w latach 1957–1961, posłem na Sejm PRL II kadencji i wiceprzewodniczącym Komisji Gospodarki Morskiej i Żeglugi[5].
Ordery i odznaczenia
Za czyny bojowe na Górnym Śląsku[4]:
- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 7830[11]
- Krzyż Walecznych[11]
- Krzyż Niepodległości z Mieczami (6 czerwca 1931)[12]
- Gwiazda Górnośląska
- Górnośląska Wstęga Waleczności i Zasługi I klasy[11]
Za czyny w II wojnie światowej[4]:
- Krzyż Walecznych (ponownie)
- Medal Morski Polskiej Marynarki Handlowej
- Odznaka Grunwaldzka
- Order Imperium Brytyjskiego[11]
Za działalność zawodową i społeczną m.in.[4]:
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
- Srebrny Krzyż Zasługi (9 listopada 1931)[13]
- Złota odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Morza”
Życie prywatne
W roku 1929 poślubił Irenę Cichocką (1904–1985). Mieli trzech synów: Krzysztofa (ur. 1931, zm. 2020, kapitan żeglugi wielkiej), Jana Jacka (ur. 1933, architekt) i Wojciecha (1936–1976, prawnik)[4]. Tadeusz Meissner wraz z żoną są pochowani na Cmentarzu Witomińskim w Gdyni w starej Alei Zasłużonych (kwatera 77-19-8)[14].
Matka Tadeusza Meissnera zmarła z wycieńczenia we wrześniu 1944 roku w Warszawie w trakcie powstania warszawskiego. Brat Tadeusza – Janusz Meissner (1901–1978) jest pochowany na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie (sektor SC13-1-68)[15][14].
Przypisy
- ↑ a b Stanisław Zieliński , Mały słownik pionierów polskich kolonialnych i morskich : podróżnicy, odkrywcy, zdobywcy, badacze, eksploratorzy, emigranci - pamiętnikarze, działacze i pisarze migracyjni, Warszawa: Inst. Wyd. Ligi Morskiej i Kolonialnej, 1933, s. 299 .
- ↑ Trybuna Robotnicza, nr 4 (4350) 7 stycznia 1958 roku, s. 2.
- ↑ Zob. bibliografia w Grupa Wawelberg.
- ↑ a b c d e f g h i j k Jerzy Pertek: Meissner Tadeusz (1902–1966). W: Polski Słownik Biograficzny. T. XX: Maria Józefa – Mieroszewski Krzysztof. Zakład Polskiego Słownika Biograficznego Instytutu Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk, 1975, s. 395–396.
- ↑ a b c Poseł Jan Kulas (wypowiedź niewygłoszona): Oświadczenie poselskie celu upamiętnienia Tadeusza Meissnera (1902–1966). [w:] 6 kadencja, 46 posiedzenie Sejmu, 4 dzień [on-line]. orka2.sejm.gov.pl, 2009-07-17. [dostęp 2014-02-06]. (pol.).
- ↑ Tadeusz Meissner: Pierwszy rejs „Daru Pomorza”. Wyd. Morskie, 1965, s. 1-65, seria: Miniatury Morskie/Polskie Tradycje Morskie.
- ↑ Tadeusz Meissner: Dookoła świata na „Darze Pomorza” (1934-1935). Wydawnictwo KOS, s. 1-192, seria: Księgi Floty Ojczystej tom 25.
- ↑ Piotr Dobroniak, Zdjęcia: Sławek Krużołek: Projekt SS „Kielce” 2010. [w:] elondyn.co.uk. > Wiadomości – Wielka Brytania [on-line]. [dostęp 2014-02-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-22)]. (ang.).
- ↑ Wynik wyszukiwania: Tadeusz Meissner. [w:] Strona internetowa szkoły [on-line]. Akademia Morska w Gdyni. [dostęp 2014-02-06]. (pol.).
- ↑ Most widely held works by Tadeusz Wiktor Meissner (1902–1966). [w:] WorldCat Identities [on-line]. [dostęp 2014-02-08]. (ang.).
- ↑ a b c d Polak (red.) 1993 ↓, s. 137.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 347 „za zasługi przy ratowaniu zagrożonego statku szkolnego Państwowej Szkoły Morskiej”.
- ↑ a b Wyszukiwarka grobów Grobonet. [dostęp 2014-03-04]. (pol.).
- ↑ Cmentarz parafialny Kraków Salwator - wyszukiwarka osób pochowanych, krakowsalwator.artlookgallery.com [dostęp 2020-08-29] .
Bibliografia
- Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. T. 2/2. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1993. ISBN 83-900510-0-1.
Media użyte na tej stronie
Baretka: Krzyż Walecznych (1920).
Baretka: Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi I Klasy
Baretka Medalu Morskiego Polskiej Marynarki Handlowej
Baretka Orderu Imperium Brytyjskiego (cywilnego; od 1936).
Autor: User:Jurek281, Licencja: CC BY 3.0
Odznaka Grunwaldzka (zdjęcie pierwotnie wikipedysty Jurek281)
Odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Morza” (wz. 1956)
Autor: Kordiann, Licencja: CC BY-SA 4.0
grób Tadeusza Meissnera na Cmentarzu Witomińskim
Zmiana warty - STS Lwów, a w oddali Dar Pomorza
MS "Batory" i MS "Piłsudski" zacumowane przy Dworcu Morskim w Gdyni.
Polish steamer SS Cieszyn
Polski parowiec S/s "Warszawa"