Tadeusz Olbrycht

Tadeusz Olbrycht
Data i miejsce urodzenia

23 maja 1891
Sanok

Data i miejsce śmierci

2 czerwca 1963
Kraków

profesor nauk zootechnicznych
Specjalność: weterynaria
Alma Mater

Uniwersytet Wiedeński

Doktorat

1922

Habilitacja

1924

Profesura

1927

Uczelnia

Akademia Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Uniwersytet Wrocławski
Wyższa Szkoła Rolnicza we Wrocławiu

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Medal Niepodległości Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal Brązowy za Długoletnią Służbę Krzyż Zasługi Cywilnej (w czasie wojny)

Tadeusz Maria Celestyn Olbrycht[a] (ur. 23 maja 1891 w Sanoku, zm. 2 czerwca 1963 w Krakowie) – polski zootechnik.

Życiorys

Tadeusz Maria Celestyn Olbrycht[1] urodził się 23 maja 1891 w Sanoku[2][3]. Był synem Piotra Olbrychta (w 1882 zastępca prowizoryczny nauczyciela w szkole ludowej w Zahutyniu pod Sanokiem[4], lekarz weterynarii[5], w 1887 mianowany weterynarzem powiatowym w Sanoku[6] i służący tam w kolejnych latach przy c. k. starostwie powiatu sanockiego[7], w 1911 starszy weterynarz przy c. k. starostwie powiatu wadowickiego[8])[3][9] i Marii z domu Jaworskiej[2][1] (córka Jana, proboszcza greckokatolickiego w Zahutyniu[5]). Jego braćmi byli Jan Stanisław (1886–1968, lekarz, profesor), Bruno (1895–1951, generał Wojska Polskiego)[3].

W 1909 ukończył naukę w Gimnazjum w Wadowicach[1]. Następnie studiował weterynarię we Lwowie do 1912[1]. Studia te kontynuował w Dreźnie i Wiedniu, gdzie w 1914 uzyskał dyplom lekarza weterynarii[1].

Przed 1914 był członkiem Związku Strzeleckiego[1]. Po wybuchu I wojny światowej został powołany do C. K. Armii i służył w jej szeregach od 1914 do 1918[1]. Został mianowany na stopień wojskowego podweterynarza, pozostając w tym charakterze do 1918 bez określenia starszeństwa[10][11][12]. Pełnił stanowisko dyrektora szpitala koni na Węgrzech i na froncie włoskim[3]. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został przyjęty do Wojska Polskiego 5 grudnia 1918[1][3]. W służbie czynnej pozostawał do 7 stycznia 1921[1]. Został awansowany na stopień kapitana lekarza weterynarii rezerwy ze starszeństwem z 1 czerwca 1919[13][14]. W 1923, 1924 był oficerem rezerwowym lekarzem weterynarii w Kadrze Okręgowego Szpitala Koni nr VII w Poznaniu[15][16]. W 1934 pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Lwów Miasto[17].

Po 1918 był asystentem w Akademii Weterynaryjnej we Lwowie[1]. Na tej uczelni w 1922 uzyskał stopień naukowy doktora nauk weterynaryjnych[1]. Także w 1922 ukończył studia na Wydziale Rolniczo-Leśnym na Uniwersytecie Poznańskim, uzyskując dyplom inżyniera rolnika[1]. Od 1922 do 1924 był specjalistą hodowli zwierząt w Stanach Zjednoczonych[1]. Został adiunktem w Katedrze Hodowli Zwierząt UP[1]. W 1924 uzyskał tam stopień naukowy doktora habilitowanego. Od 1924 był zastępcą profesora, od 1926 docentem. W 1927 otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego i kierownikiem Zakładu Hodowli Zwierząt w AMW[1]. Równolegle był wykładowcą na Wyższych Kursach Ziemiańskich we Lwowie[1]. W 1938 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego[18]. Był prezesem Lwowskiego Towarzystwa Zootechnicznego[1]. Udzielał się w komisjach Małopolskiego Towarzystwa Rolniczego[1].

Podczas II wojny światowej przebywał na emigracji w Wielkiej Brytanii. Był profesorem hodowli zwierząt i pełnił funkcję prodziekana Wydziału Weterynaryjnego na Uniwersytecie Edynburskim[3]. Ponadto zdobył on doktorat z genetyki na University of London w 1944[18].

Po zakończeniu wojny wrócił w 1946 w nowe granice Polski, zamieszkując we Wrocławiu. Został wykładowcą na Uniwersytecie Wrocławskim i Politechnice Wrocławskiej[3]. Był pierwszym dziekanem Wydziału Zootechnicznego w latach 1950–1953. Kierował Katedrą Ogólnej Hodowli Zwierząt Uniwersytetu, a później Wyższej Szkoły Rolniczej we Wrocławiu do 1961[19].

Był żonaty z Franciszką, siostrą Hilarego Minca[19]. Zmarł w 1963 w Krakowie i został pochowany tamże w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Rakowickim[18][3] (kwatera LXVII-zach. 2-7)[20].

Dorobek naukowy

Tadeusz Olbrycht był specjalistą w dziedzinie genetyki, hodowli zwierząt, biologii rozrodu zwierząt gospodarskich oraz żywienia zwierząt. Zaliczany jest do pionierów w zakresie sztucznego unasienniania zwierząt gospodarskich. Staż naukowy, a następnie etat asystenta uzyskał w Stanach Zjednoczonych u prof. Thomasa Hunta Morgana – laureata naukowej nagrody Nobla, na Uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku. Pracował także jako lekarz weterynarii w stadninie koni w Kentucky[18].

Zaaklimatyzował w Polsce kukurydzę pastewną: koński ząb i wyhodował 4 odmiany. Opracował nowoczesny sprzęt do unasienniania zwierząt gospodarskich i dokonywania pomiarów, udowodnił eksperymentalnie, że rzęsistek bydlęcy powoduje ronienia u krów.

Przed 1939 ogłosił około 50 prac w swojej specjalności naukowej[1]. Do jego najważniejszych prac należą[21]:

  • Podstawy rozwoju zootechniki miczurinowskiej w ZSRR, Lublin 1950.
  • Unasienianie zwierząt gospodarskich, Warszawa 1951.
  • Możliwości zwiększenia płodności zwierząt w świetle biologii, Lublin 1951.
  • Zootechnika. Część ogólna, Wrocław 1952.
  • Jak podnieść żywotność i płodność zwierząt gospodarskich, Warszawa 1955.
  • Kukurydza, Warszawa 1956.
  • Typy użytkowe i rasy zwierząt domowych, Wrocław 1960.

Ordery i odznaczenia

Uwagi

  1. ↑ W ewidencji wojskowych C. K. Armii był określany w języku niemieckim jako „Thaddäus Olbrycht”.

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: Drukarnia Wydawnicza, 1939.
  2. ↑ a b Księga chrztów 1882–1892. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 271 (poz. 106).
  3. ↑ a b c d e f g h Ryszard Dzieszyński. Synowie sanockiego weterynarza. „Podkarpacie”. Nr 20, s. 8, 19 maja 1988. 
  4. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1882. Lwów: 1882, s. 435.
  5. ↑ a b Księga chrztów 1882–1892. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 104 (poz. 78).
  6. ↑ Część urzędowa. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 181 z 10 sierpnia 1887. 
  7. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1895. Lwów: 1895, s. 32, 522.
  8. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1911. Lwów: Prezydyum C.K. Namiestnictwa, 1911, s. 59, 917.
  9. ↑ Bruno Olbrycht. zolnierze-niepodleglosci.pl. [dostęp 2021-07-24].
  10. ↑ Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1916. Wiedeń: 1916, s. 1094.
  11. ↑ a b Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1917. Wiedeń: 1917, s. 1441.
  12. ↑ Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1918. Wiedeń: 1918, s. 1790.
  13. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1405.
  14. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1274.
  15. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1392.
  16. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1264.
  17. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 236.
  18. ↑ a b c d e Biografia na stronie poświęconej wrocławskiemu środowiskowi akademickiemu. wsa.dbc.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-20)]. [on-line] [dostęp: 21.11.2012]
  19. ↑ a b Ewa Jaworska, Małgorzata Kaczmar, Ocalić od zapomnienia ten czas i tych ludzi. Wspomnienia o profesorach Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego, 2011, s. 55–67, ISBN 978-83-7717-074-8 [dostęp 2022-07-20].
  20. ↑ Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Tadeusz Olbrycht. rakowice.eu. [dostęp 2021-06-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-27)].
  21. ↑ Dane na podstawie katalogu Biblioteki Narodowej w Warszawie
  22. ↑ M.P. z 1937 r. nr 178, poz. 294 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.

Bibliografia

poprzednik:
powstanie wydziału		Dziekan Wydziału Zootechniki WSR we Wrocławiu
1951–1952		następca:
Ludwik Szopa

Media użyte na tej stronie

POL Medal Za Długoletnią Służbę Brązowy BAR.svg
Baretka: Brązowy Medal za Długoletnią Służbę
AUT KuK Kriegsbande BAR.svg
Baretka: Wstążka Wojenna (Kriegsbande) dla odznaczeń austro-węgierskich (m.in.: Militär-Verdienstkreuz; Militär-Verdienstmedaille (Signum Laudis); Franz-Joseph-Orden; Tapferkeitsmedaille).