Tadeusz Pluciński

Tadeusz Pluciński

Tadeusz Pluciński (2018)
Data i miejsce urodzenia	25 września 1926 Łódź
Data i miejsce śmierci	23 kwietnia 2019 Konstancin-Jeziorna
Zawód	aktor
Współmałżonek	1. Bożena Brun-Barańska, 2. Ilona Stawińska, 3. Krystyna Mazurówna, 4. Jolanta Wołłejko
Lata aktywności	1947–2014
Odznaczenia

Tadeusz Leszek Pluciński (ur. 25 września 1926 w Łodzi, zm. 23 kwietnia 2019 w Konstancinie-Jeziornie) – polski aktor filmowy, teatralny i radiowy, artysta estradowy, najczęściej obsadzany w rolach amantów.

Życiorys

Wczesne lata

Urodził się w Łodzi^[1] jako syn Austriaczki Eugenii Olszewskiej i Władysława Plucińskiego, kierownika Wydziału Kultury i Oświaty w łódzkim magistracie^[2]. Po ukończeniu publicznej szkoły powszechnej, naukę kontynuował w Miejskim Gimnazjum Męskim im. Józefa Piłsudskiego^[2]. Należał do harcerstwa. Jego rodzice rozwiedli się już podczas II wojny światowej przez romanse ojca^[2]. Pluciński mieszkał na zmianę u matki w Żakowicach i w Koluszkach u ojca, który pracował jako zawiadowca stacji^[2]. Pluciński działał przeciwko okupantowi, razem z matką pomagał w ucieczce Żydom^[2]. Uczęszczał do szkoły handlowej w Warszawie, gdzie uczył się potajemnie towaroznawstwa i pisania na maszynie. Mając 17 lat utrzymywał się głównie z produkcji bimbru^[2]. Do końca wojny przebywał u matki w Żakowicach. Po konflikcie stracili letni domek i powrócili do Łodzi. Po wojnie matka wyjechała z córką Mirą do Monachium, a Tadeusz Pluciński został z ojcem. Wbrew woli ojca rozpoczął studia prawnicze^[2]. Na peronie w Koluszkach, gdy jechał pociągiem do Łodzi, poznał Alinę Janowską, wówczas tancerkę w łódzkim Teatrze Gong^[3], gdzie Edward Dziewoński namówił go do zmiany szkoły^[3]. Ostatecznie w 1949 ukończył studia w PWST w Warszawie (z siedzibą w Łodzi), gdzie jego wykładowcami byli: Erwin Axer, Leon Schiller, Aleksander Zelwerowicz, Jacek Woszczerowicz i Józef Węgrzyn^[4].

Tadeusz Pluciński w sztuce Teatru Ateneum "Miłość i gniew". Warszawa, 1957

Kariera teatralna

Jeszcze w podczas nauki, w 1947 zadebiutował w roli Leandra w Franciszka Zabłockiego Fircyk w zalotach w reżyserii Zofii Modrzewskiej u boku Bogdana Baera i Gustawa Lutkiewicza na scenie łódzkiego Teatru Powszechnego filii Teatru Wojska Polskiego, gdzie grał potem anioła w Igraszkach z diabłem Jana Drdy w reż. Leona Schillera (1948), gońca w szekspirowskim Otellu w reż. Henryka Szletyńskiego (1948), służącego w Zięciu pana Poirier Émile’a Augiera i Juliusza Sandeau w reż. Leona Pietraszkiewicza (1949) oraz Iwana Turkienina i pułkownika w Młodej Gwardii Aleksandra Fadiejewa w reż. Ludwika René (1949). Następnie pracował w Teatrze Polskim we Wrocławiu (1948–1950), gdzie był asystentem reżysera Stanisława Bugajskiego podczas prób do sztuki Leonida Malyugina Starzy przyjaciele, a także wystąpił w Henryku VI na łowach Wojciecha Bogusławskiego w reż. Maryny Broniewskiej (1950) jako Lurwell i Głosie Ameryki Borysa Ławreniewa w reż. Zbigniewa Skowrońskiego jako O’Leary i żołnierz. Później związał się z Teatrem Dramatycznym w Poznaniu (1950–1953), w którym grał w spektaklach: Igraszki trafu i miłości Pierre’a de Marivaux w reż. Jerzego Zegalskiego jako Paskin (1950), Wodewil warszawski Zdzisława Gozdawy i Wacława Stępnia w reż. Artura Kwiatkowskiego w roli inżyniera (1951), Ruchome piaski Piotra Choynowskiego w reż. Jerzego Zegalskiego jako Władek (1952), Król i aktor Romana Brandstaettera w reż. Adama Hanuszkiewicza jako książę Józef Poniatowski (1952), Tajna wojna Włodzimierza Michajłowa i Lwa Samojłowa w reż. Jerzego Zegalskiego jako Dymitr Jakowlewicz Kazin (1952), Bancroftowie Jerzego Broszkiewicza i Gustawa Gottesmana w reż. Włodzisława Ziembińskiego w roli Henry’ego (1952) oraz Trzydzieści srebrników Howarda Fasta w reż. Jerzego Zegalskiego jako David Graham (1953).

W Praskim Teatrze Ludowym (1953–1956) przy Szwedzkiej 4 na Nowej Pradze grał Valeria w Młynie Lope de Vegi w reż. Marii Broniewskiej i Władysława Hańczy (1954), Pawła Brzóskę w Gdzie ta ulica? Gdzie ten dom? Włodzimierza Dychawicznego i Michała Słobodskoja w reż. Artura Kwiatkowskiego (1954), Tomasza w Marchołcie Romana Brandstaettera w reż. Władysława Hańczy (1955), Kubę w Kocie w butach Zenona Laurentowskiego w reż. Barbary Fijewskiej i Konrada Swinarskiego (1955), Bukańskiego i Przełęckiego w Uciekła mi przepióreczka Stefana Żeromskiego w reż. Ireny Grywińskiej (1956). W Teatrze Ateneum (1956–1958) u Janusza Warmińskiego wystąpił m.in. w roli Freda Valorina w Ich głowach Marcela Aymé w reż. Zdzisława Tobiasza (1956), jako Torup w Lecie Tadeusza Rittnera w reż. Maryny Broniewskiej (1957) i jako Pablo w Tramwaju zwanym pożądaniem Tennessee Williamsa w reż. Janusza Warmińskiego (1958) z Aleksandrą Śląską. W Teatrze Współczesnym (1958–1964) u Erwina Axera został obsadzony m.in. w roli Macheatha, zwanego Mackie Majcherem w Operze za trzy grosze Brechta w reż. Konrada Swinarskiego (1958) i Pawła w Pierwszym dniu wolności Leona Kruczkowskiego w reż. Erwina Axera (1959). W Teatrze Polskim (1964–1975) wystąpił m.in. w roli Rileya w Harfie traw Trumana Capote (1963) i Kostryna w Balladynie Juliusza Słowackiego w reż. Władysława Krzemińskiego (1965), Stachonia w Derbach w pałacu Abramowa w reż. Ludwika René (1966), zbójnika Łamagę w Na szkle malowane Ernesta Brylla w reż. Augusta Kowalczyka (1970) i Gila w Paradach hr. Potockiego w reż. Lecha Wojciechowskiego (1972). Kolejne lata spędził na scenie warszawskiego Teatru Syrena (1975–1991).

Kariera ekranowa

Po raz pierwszy trafił na ekran w epizodycznej roli żołnierza niemieckiego w dramacie Wandy Jakubowskiej Ostatni etap (1947)^[5]. Był obsadzany przede wszystkim w rolach drugoplanowych, często komediowych, którym zawdzięcza rozpoznawalność, w tym jako malarz, przyjaciel Wolskiego (Jerzy Duszyński) w dramacie historycznym Jana Rybkowskiego Warszawska premiera (1950), kapral Bronisław Grudziński, dowódca wartowni nr 2 w dramacie wojennym Stanisława Różewicza Westerplatte (1967), kapitan Roberts w serialu Stawka większa niż życie (1967), bliźniacy – pilot, narzeczony Moniki (Aleksandra Zawieruszanka) i jej wielbiciel w serialu Podróż za jeden uśmiech (1972), „stały bywalec” w kawiarni w serialu Jerzego Gruzy Czterdziestolatek (1974) i minister Jaszuński w serialu Kariera Nikodema Dyzmy (1980), a także w Hydrozagadce Andrzeja Kondratiuka (1970) w scenie z Ewą Szykulską ze słynnym zdaniem „Zdejm kapelusz” i Dzięciole Jerzego Gruzy (1970) oraz w kultowych komediach Stanisława Barei: Poszukiwany, poszukiwana (1972), Brunet wieczorową porą (1976), Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz (1978) i serialu Alternatywy 4 (1983)^[6].

Brał udział w realizacjach Teatru Telewizji, w tym w roli Brakusa w adaptacji Spartakusa Howarda Fasta (1955) w reż. Władysława Sheybala, Teatru Sensacji, m.in. w Każę aktorom powtórzyć morderstwo (1959) w reż. Józefa Słotwińskiego, oraz Teatru Telewizji TVP dla najmłodszych widzów w Bajkach pana Perrault w reż. Anette Olsen i Jerzego Sztwiertni – jako dobosz w Śpiącej królewnie (1974), wilk w Czerwonym Kapturku (1975) i kot w Kocie w butach (1976).

Życie prywatne

Grób Tadeusza Plucińskiego na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Był czterokrotnie żonaty i rozwiedziony. Związki Plucińskiego szybko się rozpadały, gdyż nie potrafił zbyt długo wytrwać w monogamii^[2]. Witold Sadowy napisał o nim, że był potocznie postrzegany jako uwodziciel, a nawet erotoman^[7]. Pluciński po raz pierwszy uprawiał seks w wieku 13 lat z matką kolegi^[8]. Pierwszą jego żoną była śpiewaczka operowa Bożena Brun-Barańska^[9]. Po czterech latach wskutek zdrad Plucińskiego związek rozpadł się. Drugie małżeństwo z aktorką Iloną Stawińską zostało zakończone przez romans z Kaliną Jędrusik, po jej ślubie z pisarzem Stanisławem Dygatem w 1955^[8][10]. Po raz trzeci ożenił się z tancerką Krystyną Mazurówną. O zakończeniu związku ostatecznie zadecydowała odmowa wyjazdu do Francji. W 1974 poślubił aktorkę Jolantę Wołłejko^[11], z którą miał dwóch synów, Pawła (ur. 1970) i Piotra (ur. 1975)^[12]. Po 20 latach przez romanse Plucińskiego doszło do rozwodu. Po rozwodzie jeden z synów zamieszkał z matką, a drugi z ojcem. W 2014 opowiedział o swoim życiu w rozmowie z Magdaleną Adaszewską. Zwierzenia aktora wydano w książce Na wieki wieków amant.

Śmierć i pogrzeb

W 2017 zamieszkał w Domu Artystów Weteranów Scen Polskich im. Wojciecha Bogusławskiego w Skolimowie. Tam też zmarł 23 kwietnia 2019 w wieku 92 lat^[13]. 13 maja 2019 został pochowany w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera G, rząd TUJE, grób 45)^[14].

Filmografia

Filmy fabularne
Rok	Tytuł	Reżyser	Rola
1947	Ostatni etap	Wanda Jakubowska	żołnierz niemiecki depczący lalkę na rampie
1950	Warszawska premiera	Jan Rybkowski	malarz, przyjaciel Wolskiego
1953	Żołnierz zwycięstwa	Wanda Jakubowska	Józef, adiutant Świerczewskiego w Hiszpanii
1955	Zaczarowany rower	Silik Sternheld	kapitan drużyny węgierskiej
1955	Podhale w ogniu	Jan Batory, Henryk Hechtkopf	dowódca dragonów biskupa Gembickiego
1958	Kalosze szczęścia	Antoni Bohdziewicz	fałszywy Amerykanin w Rzymie
1959	Tysiąc talarów	Stanisław Wohl	ksiądz
1960	Szczęściarz Antoni	Halina Bielińska, Włodzimierz Haupe	waluciarz na bazarze
1961	Zuzanna i chłopcy	Stanisław Możdżeński	Karol Małecki
1961	Wyrok	Jerzy Passendorfer	porucznik MO
1962	Jak być kochaną	Wojciech Jerzy Has	Niemiec przesłuchujący aktorów w kawiarni
1963	Skąpani w ogniu	Jerzy Passendorfer	Leszczyński
1963	Przygoda noworoczna	Stanisław Wohl	partner blondynki
1963	Pamiętnik pani Hanki	Stanisław Lenartowicz	Robert Tonnor
1964	Upał	Kazimierz Kutz	mężczyzna chodzący za Grzanką
1965	Sposób bycia	Jan Rybkowski	Marian-Janusz "Kozak", opiekun Bożenki
1965	Sobótki	Paweł Komorowski	chłopak Jadwigi
1966	Piekło i niebo	Stanisław Różewicz	diabeł stróż dziadka
1967	Westerplatte	Stanisław Różewicz	kapral Bronisław Grudziński
1967	Cyrograf dojrzałości	Jan Łomnicki	kierowca
1968	Tabliczka marzenia	Zbigniew Chmielewski	wspólnik sąsiada
1968	Przekładaniec	Andrzej Wajda	pastor z kobiecym głosem; rola dubbingowana przez Barbarę Krafftównę
1968	Mistrz tańca	Jerzy Gruza	ksiądz
1969	Szkice warszawskie	Henryk Kluba	uczestnik giełdy samochodowej
1970	Pejzaż z bohaterem	Włodzimierz Haupe	Majewski, nauczyciel w miasteczku
1970	Hydrozagadka	Andrzej Kondratiuk	pan Jurek, brunet z samochodem
1970	Dzięcioł	Jerzy Gruza	trener Miśki
1971	Niebieskie jak Morze Czarne	Jerzy Ziarnik	dyrektor przedsiębiorstwa produkującego kąpielówki występujący w telewizji
1971	Diament radży	Sylwester Chęciński	Charlie Pendragon, brat lady Vandeleur
1972	Poszukiwany, poszukiwana	Stanisław Bareja	trener miotaczek
1973	Brzydkie kaczątko	Tomasz Zygadło	pilot Staszek
1974	Urodziny Matyldy	Jerzy Stefan Stawiński
1975	Dostojeństwo rodzinnego domu	Zbigniew Rebzda	Krzysztof, ojciec Beaty
1975	Dulscy	Jan Rybkowski	oficer bawiący się z Matyldą Strumf
1976	Brunet wieczorową porą	Stanisław Bareja	kierownik restauracji
1977	Sam na sam	Andrzej Kostenko	lekarz okulista
1978	The Water Babies	Lionel Jeffries	Majster, kompan Grimesa
1978	Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz	Stanisław Bareja	inżynier Henryk Kwaśniewski, pracownik "Pol-Pimu"
1979	Zielone lata	Stanisław Jędryka	oficer SS
1979	Sekret Enigmy	Roman Wionczek	inżynier Antoni Palluth
1980	Krach Operacji Terror	Anatolij Bobrowski	rozmówca Sawinkowa w warszawskich kasynie
1980	Dziewczyna i chłopak	Stanisław Loth	komendant straży pożarnej
1981	Fik - Mik	Marek Nowicki	kierowca ministra
1985	Sprawa hrabiego Rottera	Mariusz Malinowski
1985	Menedżer	Ryszard Rydzewski	Julian, mąż Iwony
2004	Tulipany	Jacek Borcuch	Lolo
Seriale telewizyjne
Rok	Tytuł	Reżyser	Rola
1968	Stawka większa niż życie	Janusz Morgenstern, Andrzej Konic	kapitan Roberts (odc. 18)
1969	Do przerwy 0:1	Stanisław Jędryka	kierowca mercedesa podwożący "Paragona" (odc. 6)
1971	Podróż za jeden uśmiech	Stanisław Jędryka	2 role: bliźniacy, narzeczony Moniki i jej wielbiciel (odc. 6)
1973	Stawiam na Tolka Banana	Stanisław Jędryka	"reżyser", szef szajki "filmowców" (odc. 2)
1973	Czarne chmury	Andrzej Konic	Walery, przywódca bandytów (odc. 8/WILCZE DOŁY)
1975	Czterdziestolatek	Jerzy Gruza	"stały bywalec" w kawiarni (odc. 8)
1977	Dziewczyna i chłopak	Stanisław Loth	komendant straży pożarnej (odc. 6)
1978	Życie na gorąco	Andrzej Konic	Lazzare Camerini, prezes American Hotel Incorporation (odc. 6)
1978	Zielona miłość	Stanisław Jędryka	kierowca (odc. 2)
1979	Tajemnica Enigmy	Roman Wionczek	inżynier Antoni Palluth
1979	Buddenbrooks	Franz Peter Wirth	członek Komitetu Obywatelskiego
1980	Kariera Nikodema Dyzmy	Jan Rybkowski, Marek Nowicki	Jaszuński, minister rolnictwa
1983	Alternatywy 4	Stanisław Bareja	dyrektor elektrowni (odc. 5)
1985	Zamach stanu	Ryszard Filipski	generał na przyjęciu rocznicowym (odc. 2)
1999	Palce lizać	Michał Kwieciński	Zadurski (odc. 8)
2000	Sukces	Andrzej Kostenko	Tadeusz Pluć, tłumacz języka francuskiego
2000–2001	Adam i Ewa	różni	Jan "Dudek" Dudziński, dawny przyjaciel Karola Laudańskiego i rodziny Rozdrażewskich
2001	Lokatorzy	różni	Hubert Miłobędzki, wuj Jacka (odc. 42)
2003	Na Wspólnej	różni	właściciel baru
2004	Dziupla Cezara	Wojciech Adamczyk	Józef Holtzman, prezes "Texas Burger", ojciec Edwarda (odc. 12)
2005	Niania	Jerzy Bogajewicz	Tadeusz Wiśniewski, mąż Anki (odc. 19)
2005	Anioł Stróż	Filip Zylber	lekarz (odc. 7)
2006–2007	Kopciuszek	różni	Bogdan Kowalczyk
2007	Pitbull	różni	Feliks Niedziałek (odc. 13)
2008–2009	Na dobre i na złe	różni	Wójcik senior, ojciec doktora
2013	Ojciec Mateusz	różni	Antoni Pożar, pensjonariusz domu opieki (odc. 125)
Polski dubbing
Rok	Tytuł	Reżyser oryginalnej wersji	Rola
1959	Anatomia morderstwa	Otto Preminger	Paquette
1963	Ikaria XB 1	Jindřich Polák
1971	Królowa Elżbieta	różni	Książę Filip

Odznaczenia

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1985)
• Złoty Krzyż Zasługi (1978)
• Medal 40-lecia Polski Ludowej (1986)
• Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2007)^[15]
• Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” (1978)

Przypisy

Bibliografia

• Tadeusz Pluciński w bazie filmpolski.pl
• Tadeusz Pluciński w bazie Filmweb
• Tadeusz Pluciński, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2021-04-10] .

Linki zewnętrzne

• Tadeusz Pluciński w bazie IMDb (ang.)
• Tadeusz Pluciński na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”