Tadeusz Rolski

Tadeusz Henryk Rolski
3 zwycięstwa
Ilustracja
Tadeusz Rolski w 1978 r.
podpułkownik pilot podpułkownik pilot
Data i miejsce urodzenia

18 sierpnia 1906
Przeworsk

Data i miejsce śmierci

27 września 1991
Warszawa

Przebieg służby
Lata służby

od 1930

Siły zbrojne

Orzełek II RP.svg Wojsko Polskie
Poland badge.jpg Polskie Siły Zbrojne

Formacja

Roundel of Poland (1921-1993).svg Lotnictwo Wojska Polskiego
RAF roundel.svg RAF

Jednostki

5 pułk lotniczy
142 eskadra myśliwska
141 eskadra myśliwska
III/4 dywizjon myśliwski
dywizjon 306
Polski Zespół Myśliwski
1 Polskie Skrzydło Myśliwskie
3 Polskie Skrzydło Myśliwskie
18 Polski Sektor Myśliwski

Stanowiska

dowódca eskadry myśliwskiej
dowódca dywizjonu myśliwskiego
dowódca skrzydła
dowódca sektora

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa
kampania wrześniowa
bitwa o Anglię
II wojna światowa w Afryce

Późniejsza praca

PLL LOT,
Departament Lotnictwa Cywilnego Ministerstwa Transportu

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (od 1941, trzykrotnie) Order Wybitnej Służby (Wielka Brytania)Medal Lotniczy (trzykrotnie)

Tadeusz Henryk Rolski (ur. 18 sierpnia 1906 w Przeworsku, zm. 27 września 1991 w Warszawie) – podpułkownik pilot Polskich Sił Powietrznych.

Życiorys

W 1926 roku, będąc absolwentem gimnazjum w Jarosławiu, przeszedł unitarny kurs podchorążych piechoty. Rok później rozpoczął naukę w Szkole Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie, którą ukończył z 5. lokatą (IV promocja z 1930 roku). W stopniu podporucznika obserwatora został przydzielony do 54 eskadry liniowej 5 pułku lotniczego w Lidzie, gdzie służył dwa lata. Po ukończeniu kursu pilotażu w Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w Dęblinie w 1932 (instruktor Stanisław Brzezina), służył w 5 pułku lotniczym jako pilot, a w 1933 ukończył Kurs Wyższego Pilotażu w Grudziądzu i został dowódcą eskadry szkolnej w 5 pułku lotniczym. W tym samym roku otrzymał przydział do 142 eskadry myśliwskiej w Toruniu. Następnie ukończył kurs instruktorski na Kursie Wyższego Pilotażu. Był oficerem taktycznym III/4 dywizjonu myśliwskiego, a od września 1938 – dowódcą 141 eskadry myśliwskiej. W 1935 roku przez jeden sezon był instruktorem wyższego pilotażu w Grudziądzu.

Brał udział w kampanii wrześniowej (w stopniu kapitana). 2 września, po śmierci kpt. Laskowskiego, został dowódcą III/4 dywizjonu myśliwskiego. W czasie walk wrześniowych uzyskał dwa zestrzelenia pewne (3 i 6 września) oraz zaliczono mu dwa samoloty uszkodzone (2 i 6 września).

W połowie września, wraz z grupą pilotów, został wysłany do Rumunii w celu odebrania samolotów francuskich i angielskich, które miały przypłynąć do Konstancy (samoloty te nigdy nie dotarły do Polski). 17 września przekroczył granicę rumuńską i przez Syrię dotarł do Francji.

Po przeszkoleniu na samolotach Morane-Saulnier MS.406 miał objąć dowództwo nowo formowanego dywizjonu myśliwskiego, jednak nie doszło do tego wobec upadku Francji. Przez Oran w Afryce Północnej dostał się do Wielkiej Brytanii.

W sierpniu 1940 roku został organizatorem i pierwszym dowódcą 306 dywizjonu „Toruńskiego”. 1 listopada 1940 roku objął dowództwo 306 dywizjonu. 2 lipca 1941 roku został dowódcą 1 Polskiego Skrzydła Myśliwskiego w Northolt, a od 1 sierpnia dowodził samodzielnie, po odejściu współdowodzącego Kanadyjczyka W/Cdr Kenta. W ten sposób Tadeusz Rolski został pierwszym w strukturach RAF dowódcą Skrzydła spoza Wspólnoty Brytyjskiej. Funkcję dowódcy 1 PSM pełnił do 17 kwietnia 1942 roku. W tym okresie zaliczono mu pewne zestrzelenie jednego wrogiego myśliwca, pięć zestrzeleń prawdopodobnych oraz jedno uszkodzenie, został też odznaczony Orderem Virtuti Militari. Rolski był także pierwszym nie-Brytyjczykiem odznaczonym medalem Distinguished Service Order.

Od kwietnia 1942 roku służył w dziale planowania operacyjnego 11 Grupy Myśliwskiej, zaś od 25 września był zastępcą Polskiego Oficera Łącznikowego w Dowództwie Lotnictwa Myśliwskiego RAF.

Następnie (od marca 1943) jako ppłk pil. w randze brytyjskiego wing commandera był oficerem łącznikowym w dowództwie RAF Western Desert Polskiego Zespołu Myśliwskiego w Afryce. Według niektórych źródeł Rolski dowodził na zmianę z kpt. pil. Stanisławem Skalskim.

Po powrocie do Anglii, 20 października 1943 roku został organizatorem i dowódcą 18 Polskiego Sektora Myśliwskiego. Był to pierwszy w RAF przypadek objęcia dowództwa tego szczebla przez obcokrajowca. Od 25 lutego 1944 roku pełnił funkcję zastępcy szefa Sztabu Naczelnego Wodza do spraw lotnictwa.

Od 17 lutego 1945 roku był dowódcą 3 Polskiego Skrzydła Myśliwskiego. Po zakończeniu wojny w Europie został pierwszym nie-Brytyjczykiem na stanowisku dowódcy Stacji RAF Coltishall.

W 1948 roku powrócił do Polski, gdzie podjął pracę w PLL LOT, jednak 31 grudnia 1949 roku został zwolniony z powodów politycznych. Od 1959 roku pracował w Departamencie Lotnictwa Cywilnego Ministerstwa Transportu. W 1972 roku przeszedł na emeryturę i mieszkał w Warszawie, gdzie zmarł 27 września 1991 roku. Pochowany na Powązkach Wojskowych (kwatera C30-X-29)[1].

Swoje wojenne wspomnienia opisał w książce pt. Uwaga, wszystkie samoloty!.

Dla upamiętnienia zasług płk. pil. Tadeusza Rolskiego w służbie dla Ojczyzny, Minister Obrony Narodowej Bogdan Klich podjął decyzję o przyjęciu z dniem 11 czerwca 2008 roku przez 22 Ośrodek Dowodzenia i Naprowadzania w Bydgoszczy imienia patrona – płk. pil. Tadeusza Rolskiego[2].
Jego imię nosi jedna z ulic w Przeworsku.

W dniu 18 października 2019 Instytut Pamięci Narodowej w Rzeszowie nadał pośmiertnie płk. pil. Tadeuszowi Rolskiemu Honorową Nagrodę Świadek Historii[3].

Zwycięstwa powietrzne

Na liście Bajana sklasyfikowany został na 67. pozycji z 3 pewnymi zestrzeleniami, 5 prawdopodobnymi i 3 uszkodzeniami.

Ordery i odznaczenia

Publikacje

  • Rolski T. H.: Uwaga wszystkie samoloty! Instytut Wydawniczy Pax,Warszawa 1974
  • Rolski T. H.: 85 dni pod francuskim niebem. Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1975
  • Rolski T. H." OD P-XV DO P-51" Wydawnictwo Remedia Bydgoszcz 2015 (premiera w czasie targów lotniczych AIR FAIR 29-30 Maj 2015 rok - WZL Nr 2 Bydgoszcz)

Przypisy

  1. Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze. cmentarzekomunalne.com.pl. [dostęp 2019-11-25].
  2. Decyzja Nr 209/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 24 kwietnia 2008 r. w sprawie nadania imienia patrona 22 Ośrodkowi Dowodzenia i Naprowadzania w Bydgoszczy w: Dziennik Urzędowy MON Nr 9 z 27 maja 2008 r., poz. 115. Decyzja weszła w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
  3. VIII edycja Nagrody Honorowej „Świadek Historii” – Rzeszów, 18 października 2019. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2021-10-26]. (pol.).

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP
Poland badge.jpg
Poland badge. Second World War period Polish Army (post-1939 Free Polish Army) shoulder title.
Roundel of Poland (1921-1993).svg
Roundel of the Polish Air Force (1921–1993).
Roundel of Poland (1921–1993).svg
Roundel of the Polish Air Force (1921–1993).
RAF roundel.svg
Royal Air Force Roundel
UK DSO BAR.svg
Autor: , Licencja: CC BY 3.0
Baretka: Distinguished Service Order – Wielka Brytania.
Naramiennik Pulkownik lotnicze.png
Naramiennik pułkownika lotnictwa
Tadeusz Rolski 1978.jpg
Tadeusz Rolski w 1978 roku
POL Medal Lotniczy 3r BAR.svg
Baretka Medalu Lotniczego (za Wojnę 1939-45) nadanego trzykrotnie.
POL Krzyż Walecznych (1941) 3r BAR.svg
Baretka: Krzyż Walecznych (1941) nadany trzykrotnie.