Tadeusz Rosner

Tadeusz Rosner
Data i miejsce urodzenia

2 stycznia 1899
Kraków

Data i miejsce śmierci

5 czerwca 1972
Szczecin

Zawód, zajęcie

inżynier-chemik,
nauczyciel akademicki

Miejsce zamieszkania

Szczecin

Narodowość

polska

Tytuł naukowy

prof. mgr inż.

Alma Mater

Wydział Chemiczny Politechniki Warszawskiej

Uczelnia

Politechnika Szczecińska (PS)

Wydział

Wydział Chemiczny PS

Stanowisko

profesor; kierownik Katedry Włókiem Sztucznych;
dziekan Wydziału Chemicznego (1950–1953, 1964–1969),
rektor Politechniki Szczecińskiej (1953—1958)

Rodzice

Aleksander Rosner i Józefina Osiecimska[1]

Dzieci

Katarzyna (ur. 1938), Andrzej Tadeusz (ur. 1945)

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
Doctor honoris causa PS

Tadeusz Aleksander Rosner (ur. 2 stycznia 1899 w Krakowie, zm. 5 czerwca 1972 w Szczecinie) – specjalista w zakresie technologii włókien sztucznych, jeden z twórców Politechniki Szczecińskiej (PS) i jej rektor w latach 1953–1958, jeden z twórców i dziekan Wydziału Chemicznego PS, członek założyciel Szczecińskiego Towarzystwa Naukowego, Doctor Honoris Causa Politechniki Szczecińskiej[2][3][4].

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

W 1917 ukończył szkołę średnią. Uczestniczył w I wojnie światowej. Po demobilizacji w 1920 studiował na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej, gdzie w 1925 roku otrzymał dyplom inżyniera chemika[4].

Okres pracy w przemyśle chemicznym (1928–1948)

Przędzalnia wiskozowa w Muzeum Wiskozy w Échirolles (Francja)
Szczecin–Żydowce, Zakłady „Wiskord” (zamknięte w 2000 roku)

Po studiach pracował początkowo zakładach włókienniczych pod Turynem. W 1928 został zatrudniony w fabryce sztucznego jedwabiu w Tomaszowie Mazowieckim (Łódzki Okręg Przemysłowy), gdzie pracował do wybuchu II wojny światowej, poznając różne aspekty technologii i inżynierii chemicznej.

W fabryce (rok uruchomienia: 1912) sztuczny jedwab produkowano metodą nitroceluozową (bawełna strzelnicza), opartą na odkryciu Audemarsa z 1855 (właściwości przędzalnicze alkoholowo-eterowych roztworów nitrocelulozy) i wdrożoną w skali przemysłowej przez Chardonneta w 1885. Był to pierwszy sposób naśladowania procesu wytwarzania jedwabnych nici przez gąsienice jedwabnika, który opanowano w skali przemysłowej[5]. W kolejnych latach proces technologiczny udoskonalono, również w zakładach tomaszowskich[6][7].

Okres okupacji spędził w Warszawie i Krakowie[4], a po wojnie wrócił do znacjonalizowanej fabryki w Tomaszowie („Wistom”). W 1945, w czasie wznawiania produkcji, był jej naczelnym dyrektorem[2][6], a następnie (1946) pełnił funkcję dyrektora Zjednoczenie Przemysłu Włókien Sztucznych "Chemitex" (Łódź)[2][4] i dyrektora Biura Konstrukcyjnego dla Odbudowy Fabryki Sztucznego Jedwabiu w Łodzi (1947–1948)[2].

W 1948 objął stanowisko dyrektora Biura Projektów Przemysłu Włókien Sztucznych w Szczecinie, gdzie trwała odbudowa zniszczonej w czasie wojny Vereinigte Glanzstoff-Fabriken AG Elberfeld, Werk Sydowsaue (Zjednoczone Fabryki Tkanin Sztucznych SA w Elberfeld, Zakład w Żydowcach). Już w styczniu 1946 w fabryce Wiskord uruchomiono produkcję tekstry (argony, zobacz krajka), a w latach następnych – z pomocą specjalistów z fabryki w Tomaszowie – produkcję jedwabiu sztucznego (1950) oraz innych włókien i wyrobów z tworzyw sztucznych[2].

Okres pracy w szkolnictwie wyższym (1948–1972)

Od chwili przyjazdu do Szczecina (1948) włączył się do prac zespołu, organizującego w tym mieście uczelnię techniczną. Już w 1947 utworzono Szkołę Inżynierską z trzema Wydziałami: Elektrycznym, Inżynierii Lądowej i Mechanicznym. W kolejnym roku przystąpiono do tworzenia Wydziału Chemicznego. Pierwszy dziekan tego Wydziału – Jerzy Szmid – opracował plan 3-letniego studium chemii (zatwierdzony przez Ministerstwo Oświaty) i organizował pierwsze laboratoria chemiczne. Wraz z pierwszymi studentami poszukiwał sprzętu laboratoryjnego i odczynników w ruinach fabryki benzyny syntetycznej w Policach[2][8][4].

Politechnika Szczecińska – budynek Wydziału Technologii Chemicznej („Stara Chemia”)
Dzianina ze sztucznego jedwabiu wiskozowego
Ksantogenian celulozy (wiskoza)

Utworzył Katedrę Maszynoznawstwa Chemicznego. We wrześniu następnego roku powołano Katedrę Inżynierii Chemicznej, a T. Rosner został jej kierownikiem[9]. W kwietniu 1951 przyznano na Wydziale pierwszy dyplom inżyniera-chemika (specjalizacja: inżynieria chemiczna)[4].

W roku akademickim 1950/1951 los Wydziału Chemicznego był zagrożony, głównie z powodu niedoborów kadrowych. Zagrożenie likwidacją udało się zażegnać dziekanowi – Tadeuszowi Rosnerowi (kadencja 1950–1953). Doprowadził on do powołania ministerialnej komisji (profesorowie: Osman Achmatowicz, Jan Zmaczyński i Janusz Ciborowski), która zaleciła odroczenie ministerialnej decyzji o likwidacji. Pozwoliło to uzupełnić braki kadrowe i zapewnić Wydziałowi dalszy rozwój[8][4].

Od 1956 roku do emerytury (1969) był kierownikiem Katedry Włókien Sztucznych[4]. Pełnił też funkcję rektora uczelni w okresie jej przekształcania w Politechnikę Szczecińską (1953–1958). Był po raz drugi dziekanem Wydziału w latach 1964–1969[8][4].

Zmarł w 1972 roku w Szczecinie[2][4]. Pochowany został na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie (kwatera 45B)[10].

Dorobek naukowy

Na jego dorobek naukowy składa się około sześćdziesięciu prac naukowych, opublikowanych w czasopismach naukowo-technicznych lub referowanych na konferencjach, oraz sześć patentów. Publikacje dotyczą obszaru technologii i inżynierii chemicznej, związanego z produkcją włókien sztucznych (modyfikowanych biopolimerów) i syntetycznych i z procesami ochrony środowiska[4], np.:

  • T. Rosner, Włókna sztuczne, Tworzywa Sztuczne, WNT 1966[11][12],
  • T. Rosner, H. Wojcikiewicz, Włókna syntetyczne, Tworzywa Sztuczne, WNT 1969[13],
  • T. wsp. Zagadnienie ścieków fenolowych odprowadzanych do Odry przez zakłady przemysłowe położone w województwie szczecińskim (Przemysł Chemiczny, 1960)[14],
  • T. Rosner i wsp., Stopień polimeryzacji polialkoholu winylowego w zależności od metody otrzymywania (Zeszyty Naukowe Politechniki Szczecińskiej, 1961)[15],
  • T. Rosner i wsp., Przyrząd do pomiaru przewodności cieplnej (Pomiary Automatyka Kontrola, 1963)[14].

Działalność pozauczelniana

Był członkiem [2][4]:

Odznaczenia i wyróżnienia, upamiętnienie

Pamięć o twórcy Wydziału podtrzymują nauczyciele szczecińskich szkół (wśród nich wielu absolwentów Wydziału Chemicznego PS), o czym świadczy zakres materiału z chemii, przekazany uczestnikom konkursu „Omnibus 2010” nt. Wybitni Polacy w dziejach powojennego Szczecina[16]:

Zakres materiału z chemii: Najważniejsi są ludzie - Rola Uczonych przy powoływaniu i działalności Szkoły Inżynierskiej w Szczecinie oraz Wydziału Chemicznego Politechniki Szczecińskiej:

Przypisy

  1. ↑ M.J. Minakowski: Tadeusz Rosner (ID: sw.93381) (pol.). W: Genealogia potomków Sejmu Wielkiego [on-line]. www.sejm-wielki.pl. [dostęp 2011-09-28].
  2. ↑ a b c d e f g h Praca zbiorowa, red. Tadeusz Białecki: Encyklopedia Szczecina, tom II (P–Ż). Szczecin: 2000. ISBN 83-7241-089-5.
  3. ↑ a b Doktorzy Honoris Causa PS (pol.). www.tuniv. [dostęp 2011-09-28].
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l m n prof. mgr inż. Tadeusz Rosner (pol.). www.tuniv.szczecin.pl. [dostęp 2011-09-28].
  5. ↑ Atanazy Boryniec: Włókna Sztuczne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Techniczne, 1956.
  6. ↑ a b Początek historii sztucznego jedwabiu (pol.). W: Historia Tomaszowa [on-line]. www.tomaszow-tit.pl. [dostęp 2011-09-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-08)].
  7. ↑ Tomaszów Mazowiecki w okresie powojennym (pol.). W: Historia Tomaszowa [on-line]. www.tomaszow-tit.pl. [dostęp 2011-09-28].
  8. ↑ a b c Historia Wydziału z www ITN (pol.). W: INSTYTUT TECHNOLOGII CHEMICZNEJ NIEORGANICZNEJ I INŻYNIERII ŚRODOWISKA [on-line]. www.itn.zut.edu.pl. [dostęp 2016-05-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-21)].; pierwotny tekst z http://www.ps.pl/ps_site/fileadmin/wtich/plikidoartykulow/ITChNiOS_01.pdf jest obecnie niedostępny
  9. ↑ Historia instytutu (pol.). W: Strona internetowa Instytutu Inżynierii Chemicznej i Procesów Ochrony Środowiska [on-line]. iichipos.zut.edu.pl. [dostęp 2016-02-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-02)].
  10. ↑ Miejsce spoczynku prof.Rosnera
  11. ↑ Tadeusz Rosner: Tadeusz Rosner, Włókna sztuczne, Tworzywa Sztuczne, WNT 1966 (pol.). W: Katalog Biblioteki Głównej PG [on-line]. katalog.bg.pg.gda.pl. [dostęp 2011-09-28].
  12. ↑ Tadeusz Rosner: Tadeusz Rosner, Włókna sztuczne, Tworzywa Sztuczne, WNT 1966 (pol.). W: Informacje bibliograficzne [on-line]. books.google.com. [dostęp 2011-09-28].
  13. ↑ Tadeusz Rosner: Tadeusz Rosner, Henryk Wojcikiewicz, Włókna syntetyczne, Tworzywa Sztuczne, WNT 1969 (pol.). W: Informacje bibliograficzne [on-line]. books.google.com. [dostęp 2011-09-28].
  14. ↑ a b prof. dr. hab. Andrzej B. Więckowski, University of Zielona Góra: List of publications (pol.). W: Wykaz publikacji [on-line]. www.if.uz.zgora.pl. [dostęp 2011-09-28].
  15. ↑ Tadeusz Rosner i wsp.. Stopień polimeryzacji polialkoholu winylowego w zależności od metody otrzymywania. „Zeszyty Naukowe Politechniki Szczecińskiej”. 26 (Chemia 3), s. 63-81, 1961. Politechnika Szczecińska (pol.). 
  16. ↑ Wybitni Polacy w dziejach powojennego Szczecina (pol.). W: Interdyscyplinarny konkurs "OMNIBUS 2010" [on-line]. liceum.collegiumsalesianum.pl. [dostęp 2011-10-08]. (informacja usunięta z www szkoły po jej aktualizacji)
Rektorzy Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Szczecinie i Politechniki Szczecińskiej
Rektorzy Wyższej Szkoły Inżynierskiej
(1947–1955)
Rektorzy Politechniki Szczecińskiej
(1955–2008)

Media użyte na tej stronie

Fileuse a Viscose.JPG
photo prise au musée de la Viscose à Echirolles : fileuse à Viscose
Szczecin Zydowce Zaklady Wiskord.jpg
Szczecin Żydowce dawne Zakłady Wiskord.jpg
Rayon closeup 1.jpg
Un particolare ingrandito di una gonna in rayon.
WTiICh ZUT (Stara Chemia).jpg
Autor: Joanna Kośmider, Licencja: CC BY-SA 3.0
Szczecin, ul. Pułaskiego 10 - dawna biblioteka Politechniki Szczecińckiej, obecnie Instytut Technologii Chemicznej Nieorganicznej i Inżynierii Środowiska ZUT (zabytek nr 1283)