Tadeusz Ruge

Tadeusz Ruge

major
Data i miejsce urodzenia	12 stycznia 1886 Żabno
Data i miejsce śmierci	19 września 1939 Drużkopol
Przebieg służby
Lata służby	1913–1926
Siły zbrojne	Armia Cesarstwa Niemieckiego Wojsko Polskie
Formacja	Armia Wielkopolska
Jednostki	II batalion saperów VI batalion kolejowy 3 pułk wojsk kolejowych
Stanowiska	d-ca kompanii d-ca batalionu szef kolejnictwa Armii
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa powstanie wielkopolskie wojna polsko-bolszewicka
Późniejsza praca	prezydent Poznania
Odznaczenia

Tadeusz Julian Ruge

Data i miejsce urodzenia	12 stycznia 1886 Żabno
Data i miejsce śmierci	19 września 1939 Drużkopol
prezydent komisaryczny Poznania
Okres	od grudzień 1937 do 1939
Poprzednik	Erwin Więckowski
Następca	Stanisław Celichowski
Odznaczenia

Tablica Tadeusza Rugego na Cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan. Autorem był Roman Kosmala

Ulica na Podolanach (Poznań)

Tadeusz Julian Ruge (ur. 12 stycznia 1886^[1][2][3] w Żabnie, zm. 19 września 1939 w Drużkopolu) – major saperów Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, ostatni przedwojenny prezydent Poznania, powstaniec wielkopolski.

Życiorys

Urodził się 12 stycznia 1886 w rodzinie Edwarda i Julii z Cichockich^[3]. Uczęszczał do gimnazjum w Pile, ukończył gimnazjum Fryderyka Wilhelma w Poznaniu i tam zdał maturę (1907). W czasach gimnazjalnych był członkiem Towarzystwa Tomasza Zana^[4]. W 1912 roku ukończył studia na wydziale inżynierii lądowej i wodnej Politechniki Gdańskiej, a rok później uzyskał tytuł inżyniera budowlanego na Uniwersytecie w Charlottenburgu. 1 października 1913 wcielony do armii niemieckiej - berlińskiego I Pułku Wojsk Kolejowych. Awansował na podporucznika w 1917^[3].

12 stycznia 1919 wrócił do Poznania i otrzymał zadanie zabezpieczenia wojskowego odcinków kolejowych. 31 maja 1919 został przeniesiony z Komendy Liniowej do II batalionu saperów wielkopolskich na Wildzie celem „sformowania oddziału kolejowego”. 7 czerwca 1919 został mianowany dowódcą „oddzielnej kompanii kolejowej przy II batalionie saperów”, będącej kadrą dla formowanego batalionu kolejowego. 17 czerwca 1919 został mianowany dowódcą batalionu kolejowego w Poznaniu-Wildzie. Dowodził batalionem do lipca 1921. Brał udział w rewindykacji Pomorza^[5].

Uczestnik powstania wielkopolskiego i wojny polsko–bolszewickiej. 8 maja 1920 wkroczył wraz z batalionem do Kijowa i tam został ciężko ranny w katastrofie kolejowej^[5]. Od 5 sierpnia 1920 został szefem kolejnictwa 5 Armii, od 10 września 1920 w 6 Armii. Odznaczony Orderem Virtuti Militari za brawurowe przeprowadzenie pociągu przez rzekę Słucz^[5][6]. W 1921 służył w stopniu majora w VI batalionie kolejowym^[1]. W rezerwie od lipca 1921 do 1 października 1922^[7]. Następnie ponownie w służbie wojskowej m.in. jako z-ca dowódcy 3 pułku wojsk kolejowych^[5][8].

W 1924, jako oficer nadetatowy 7 pułku saperów, pracował w Kierownictwie Rejonu Inżynierii i Saperów w Poznaniu^[9]. Przeniesiony do rezerwy w maju 1926 na własną prośbę^[5]. W 1934, jako major rezerwy z 7 lokatą na liście starszeństwa oficerów rezerwy inżynierii i saperów ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 r., pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Poznań Miasto z przydziałem do 7 batalionu saperów^[10].

4 maja 1926 prezydent Cyryl Ratajski powołał go na stanowisko kierownika Wydziału Budownictwa Zarządu Miasta Poznań^[5]. Od 15 czerwca 1927 był radcą miejskim z wyboru. Od 3 stycznia 1936 pełnił funkcję tymczasowego wiceprezydenta miasta Poznania^[4]. Po rezygnacji Erwina Więckowskiego, 30 grudnia 1937 został komisarycznym prezydentem miasta Poznania z nominacji ministra spraw wewnętrznych^[4].

Po rozpoczęciu II wojny światowej, 3 września 1939 został wezwany do Warszawy, a następnie do Lublina i Lwowa^[5][11]. 19 września 1939 zginął zabity przez czerwonoarmistów^[11] (wg B. Polaka przez nacjonalistów ukraińskich^[5]).

Od 1922 był mężem Janiny Murkowskiej^[4], z którą miał dwie córki – Danutę i Wiesławę^[12].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 5175^[5][13]
• Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie^[4]: po raz drugi 11 listopada 1936^[14])
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[4]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[4]
• Brązowy Medal za Długoletnią Służbę^[4]
• Krzyż Żelazny II klasy (Cesarstwo Niemieckie, 1915)^[12]

30 maja 1938 Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości odrzucił wniosek o nadanie mu tego odznaczenia^[15].

Upamiętnienie

18 stycznia 1994 roku Rada Miasta Poznania upamiętniła Tadeusza Rugego nadając jednej z ulic na Podolanach jego imię^[16].

W 2003 z inicjatywy Jarosława Bączyka z Wielkopolskiego Muzeum Walk Niepodległościowych i Adama Suwarta z Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania rozpoczęto starania o upamiętnienie miejsca pochówku prezydenta Tadeusza Rugego. Ponieważ cmentarz w Żurawnykach na Ukrainie okazał się zdewastowany, a szczątki poległych uległy demineralizacji, uniemożliwiając ekshumację, zastępca prezydenta miasta Poznania Maciej Frankiewicz przywiózł do Poznania urnę z ziemią ze wspomnianego cmentarza. Na Cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan 19 września 2004 odsłonięto tablicę ku pamięci Tadeusza Ruge, pod którą umieszczono urnę.

Przypisy

Bibliografia

• Rozkazy dzienne Dowództwa Głównego Sił Zbrojnych w byłym zaborze pruskim z 1919 roku.
• Alfabetyczny spis oficerów rezerwy. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-05-01.
• Piotr Bojarski, Prezydent będzie upamiętniony w tym roku, Gazeta Wyborcza, Poznań 3 marca 2004 roku.
• Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. T. 2/1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1991. ISBN 83-900510-0-1.