Tadeusz Strumiłło (pedagog)

Tadeusz Strumiłło

Dąb

Tadeusz Strumiłło
Data i miejsce urodzenia	13 lub 30 kwietnia 1884 Smiła
Data i miejsce śmierci	7 października 1958 Poznań
Stopień instruktorski	harcmistrz Rzeczypospolitej
Organizacja harcerska	ZHP
Przewodniczący ZHP
Okres sprawowania	od 1918 do 1920
Następca	Józef Haller
Przewodniczący ZHP
Okres sprawowania	od 10 listopada 1923 do 18 kwietnia 1925
Poprzednik	Jan Mauersberger
Następca	Roman Bniński
członek Rady Naczelnej ZHP
Okres sprawowania	od grudnia 1956 do 1958
Odznaczenia

Tadeusz Strumiłło (ur. 13 kwietnia lub 30 kwietnia^[1] 1884 w Smile, zm. 7 października 1958 w Poznaniu) – doktor filozofii, pedagog, instruktor harcerski w stopniu harcmistrza Rzeczypospolitej. W dużym stopniu wpłynął na utrwalenie w harcerstwie idei abstynencji i walki z nałogami. Ojciec Tadeusza – muzykologa i taternika i Władysława – architekta.

Życiorys

Rodzina

Urodził się w Smile na Ukrainie w rodzinie Zofii z Obrąpalskich i Władysława Strumiłłów, jego ojciec był inżynierem kolejowym, a następnie zarządcą dóbr w Białej Cerkwi. Tadeusz wychowywał się z młodszym rodzeństwem: Zofią (Zofia Strumiłło-Kuncewiczowa, późniejsza pianistka) i Władysławem.

Poślubił Stefanię Herman, nauczycielkę, z którą miał czworo dzieci: Zofię, Władysława, Teresę i Tadeusza – muzykologa, który zginął tragicznie w Tatrach^[1].

Zmarł 7 października 1958 w Poznaniu. Został pochowany na Cmentarzu Junikowskim (pole 4, kwatera 2.M-19).

Praca naukowa i dydaktyczna

Ukończył gimnazjum realne w Kijowie, a po maturze w 1902 odbył studia rolnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim i w latach 1906–1912 studia z filozofii, historii sztuki i muzykologii w Krakowie, Londynie i Rzymie. W 1917 na Uniwersytecie we Lwowie, na podstawie rozprawy Geneza pojęć w filozofii przedsokratesowej^[2] uzyskał stopień doktora filozofii^[1].

Po wybuchu wojny polsko-bolszewickiej zgłosił się do wojska jako ochotnik i służył w załodze pociągu pancernego Bartosz Głowacki. Po zakończeniu działań wojennych zamieszkał w rodzinnym majątku Książniczki pod Krakowem. Wykładał pedagogikę i psychologię na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, a w latach 1930–1935 psychologię w Instytucie Pedagogicznym w Katowicach. Uczył także w zakładach kształcenia nauczycieli i szkołach średnich w Wieluniu, Mysłowicach i Tarnowskich Górach. W latach 1930–1935 wykładał psychologię w Instytucie Pedagogicznym w Katowicach, a od 1938 na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu w Poznaniu. Przygotowywał rozprawę habilitacyjną Elementy poglądu na świat w świetle doświadczenia wychowawczego i psychologii nauczyciela, która uległa zniszczeniu w czasie II wojny światowej, wraz z rękopisami innych jego prac^[1].

Po II wojnie światowej osiadł w Poznaniu, uczestniczył w reaktywowaniu działalności UAM, gdzie wykładał, a równocześnie był dyrektorem poznańskiego Państwowego Pedagogium. W Studium Wychowania Fizycznego wykładał metodykę wycieczek krajoznawczych i metodykę harcerską. Wykładał także przez kilka lat historię filozofii w Seminarium Duchownym Towarzystwa Chrystusowego dla Polonii Zagranicznej na Ostrowie Tumskim. Będąc na emeryturze prowadził lektorat języka rosyjskiego na UAM.

Działalność w harcerstwie i innych organizacjach młodzieżowych

Jeszcze w gimnazjum w Kijowie wstąpił do tajnej korporacji uczniowskiej i organizował kółka samokształceniowe. Podczas studiów we Lwowie należał do ZET-u i Sodalicji Akademickiej. W 1906 wstąpił do Związku Wychowania Narodowego i Odrodzenia Moralnego „Eleusis”, założonego przez prof. Wincentego Lutosławskiego, a skupiającego studentów i młodych robotników. Złożył wówczas przyrzeczenie poczwórnej wstrzemięźliwości:^[1] (od alkoholu, tytoniu, kart i rozpusty). Prowadził działalność wydawniczą i organizacyjną. Pracował także wśród robotników górnośląskich i westfalskich nad ich uświadomieniem narodowym i etycznym.

Wykorzystując dorobek „Eleusis”, Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” i Organizacji Młodzieży Niepodległościowej „Zarzewie” od początku włączył się w organizowanie polskiego skautingu, tworząc we Lwowie w 1910 wraz z Andrzejem Małkowskim pierwsze polskie oddziały skautowe.

W znaczącym stopniu przyczynił się do ukształtowania ideologicznego polskiego harcerstwa, promując w nim i pogłębiając idee abstynencji i walki z nałogami. Wraz z innymi elsami wpłynął na uzupełnienie prawa harcerskiego o 10. punkt, z zapisem stawiającym harcerzom wysokie wymagania moralne – czystości w myśli, mowie i uczynkach, i chroniącym ich od nałogów^[1].

W 1911 wszedł do Związkowego Naczelnictwa Skautowego jako sekretarz. Pod patronatem lwowskiego oddziału „Sokoła” razem z innymi elsami (członkami „Eleusis”) rozpoczął wydawanie czasopisma „Skaut”. Przyczynił się do rozkrzewienia idei skautingu jako najpełniejszej formy samowychowania młodzieży, w licznych wystąpieniach propagował zasady ruchu skautowego, wygłaszał prelekcje na kursach skautowych. Współorganizował wiele drużyn harcerskich w Polsce, m.in. w Warszawie, Wilnie i Poznaniu. W sierpniu 1912 wraz z Jerzym Grodyńskim prowadził pierwszy kurs skautowy w Poznaniu. Podczas krótkich studiów w Berlinie w 1912 założył tam akademicką drużynę skautową. Brał udział we Wszechbrytyjskim Zlocie Skautowym w Birmingham w 1913.

Podczas I wojny światowej uczył w polskiej szkole w Wiedniu, organizował harcerstwo wśród przebywających tam polskich uchodźców i wspólnie z Ignacym Kozielewskim redagował młodzieżowe czasopisma harcerskie: „Życie Nowe” i „Orkę”. Po I wojnie światowej był jednym z inicjatorów połączenia harcerstwa ze wszystkich zaborów.

W latach 1918–1921 był Naczelnym Inspektorem Harcerstwa w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Na Zjeździe Zjednoczeniowym w Lublinie 1-2 listopada 1918 został wybrany do Naczelnej Rady Harcerskiej, a na kolejnym zjeździe w Zwierzyńcu został jej przewodniczącym. Wszedł do pierwszego Naczelnictwa Związku Harcerstwa Polskiego, w 1920 został wiceprzewodniczącym ZHP, a w okresie od 10 listopada 1923 do 18 kwietnia 1925 był przewodniczącym ZHP. W latach 1921–1923 wydawał czasopismo „Harcmistrz”, częściowo je redagując i finansując.

Po przedwczesnej śmierci Andrzeja Małkowskiego w styczniu 1919 Tadeusz Strumiłło do wybuchu II wojny światowej był głównym przedstawicielem polskiego harcerstwa na międzynarodowych konferencjach i zjazdach skautowych – reprezentował Polskę na konferencjach w Paryżu (1922), Kopenhadze (1924), Baden-Baden (1931), Gödöllő (1933), Londynie (1934) i Sztokholmie (1935). W latach 1926–1931 był przewodniczącym Biura Skautów Słowiańskich z siedzibą w Pradze. W roku 1933 został wybrany na członka 9-osobowego Światowego Komitetu Skautowego. Promował w Polsce pozytywne osiągnięcia skautingu, a za granicą – zdobycze polskiego harcerstwa, np. ruch zuchowy. Przetłumaczył na język polski książkę Roberta Baden-Powella Wilczęta.

W roku 1929 na łamach „Harcmistrza” rzucił hasło Ofensywa na młodzież. Jednocześnie podkreślał, że zwiększenie stanu liczbowego ZHP nie może odbić się na jakości pracy harcerskiej. Podkreślał potrzebę wyszkolenia większej liczby instruktorów harcerskich.

W czasie okupacji hitlerowskiej, wysiedlony z Poznania, powrócił do Książniczek, gdzie udzielał schronienia partyzantom. Uczestniczył w tajnym nauczaniu, utrzymywał kontakty z Szarymi Szeregami. Inwigilowany przez gestapo, niedługo przed końcem wojny uniknął aresztowania dzięki otrzymanemu ostrzeżeniu.

W 1956 roku włączył się w odbudowę harcerstwa. Na Krajowym Zjeździe Działaczy Harcerskich, obradującym w dniach 8-10 grudnia 1956 w Łodzi, został wybrany w skład Rady Naczelnej ZHP, 18 grudnia 1956 powierzono mu także przewodniczenie Komisji Historycznej Rady Naczelnej ZHP.

Odznaki i odznaczenia

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1925),
• Brązowy Medal za Długoletnią Służbę (1938),
• harcerskie Odznaki Honorowe „Za Zasługę” (31 maja 1921), „Wdzięczności” (3 lipca 1921) i „Orła Harcerskiego” (1921)

Posiadał honorowy stopień harcmistrza Rzeczypospolitej oraz tytuł Honorowego Harcerza Rzeczypospolitej.

Upamiętnienie

W październiku 2012 na ścianie dworu we wsi Książniczki, który należał do rodziny Tadeusza Strumiłły, została umieszczona pamiątkowa tablica jemu poświęcona. Tablicę odsłonił Jan Strumiłło, prawnuk Tadeusza. Podczas uroczystości III Żółty Szczep Hufca Podkrakowskiego Związku Harcerstwa Polskiego otrzymał imię Tadeusza Strumiłły^[3].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Barbara Babirecka: Dr Tadeusz Zgierski-Strumiłło („Dąb”). W: Montes Tarnovicensis [on-line]. 2001-04-12, nr 5 [dostęp 2011-12-12]. [zarchiwizowane z tego adresu].