Tadeusz Szymański (wojskowy)

Tadeusz Szymański

Lis

pułkownik dyplomowany
Data i miejsce urodzenia	15 kwietnia 1917 Trzydnik Mały
Data i miejsce śmierci	9 lutego 2020 Warszawa
Przebieg służby
Siły zbrojne	Robotniczo-Chłopska Organizacja Bojowa Gwardia Ludowa Armia Ludowa Ludowe Wojsko Polskie
Formacja	Milicja Obywatelska
Stanowiska	Dowódca Okręgu 5 Janów Lubelski GL/AL Attaché wojskowy w Korei Attaché wojskowy w Chinach Kierownik departamentu w MON
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa bitwa pod Kochanami Walki z antykomunistycznym ruchem oporu
Późniejsza praca	Ministerstwo Obrony Narodowej Związek Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych
Odznaczenia

Tadeusz Szymański pseud. Lis (ur. 15 kwietnia 1917 w Trzydniku Małym, zm. 9 lutego 2020 w Warszawie^[1]) – polski działacz komunistyczny i kombatancki, oficer Gwardii i Armii Ludowej, Milicji Obywatelskiej oraz „ludowego” Wojska Polskiego.

Życiorys

Pochodził z rodziny chłopskiej. Działalność polityczna rozpoczął jeszcze przed wojną od zapisania się do Związku Młodzieży Wiejskiej RP „Wici”^[2]. W sierpniu 1941, za namową Aleksandra Szymańskiego ps. „Ali”, wstąpił do Robotniczo-Chłopskiej Organizacji Bojowej, lokalnego ruchu oporu radykalnej lewicy chłopskiej. Tadeusz Szymański w kolejnych miesiącach organizował podziemne komórki RChOB w rodzinnej gminie Trzydnik. W kwietniu 1942 organizacja połączona została z Polską Partią Robotniczą, powierzono mu zadanie organizacji struktur zbrojnej organizacji partii, Gwardii Ludowej PPR, na południu Lubelszczyzny (dział wówczas pod pseudonimem „Lis”)^[3]. Początkowo był komendantem gminnym GL PPR w Trzydniku, następnie komendantem powiatowym w Kraśniku. Jesienią 1943 został mianowany dowódcą Okręgu Południowego Obwodu II Lubelskiego (w 1944 przemianowanego na Okręg nr. 5 Janów Lubelski), którym kierował aż do zajęcia regionu przez Armię Czerwoną. 22 października 1943 wziął udział w bitwie pod Kochanami, w lipcu 1944 uczestniczył w walkach z Niemcami koło Liśnika i Marynopola.

Po wyzwoleniu Lubelszczyzny, jak większość oficerów Armii Ludowej, został skierowany do służby w Milicji Obywatelskiej. Otrzymał przydział do Komendy Głównej oraz prawo do noszenia pistoletu Vis wz. 35 nr 8015 (pamiątkowa broń ze służby w GL PPR i AL). W październiku 1944 skierowano Szymańskiego do służby w Komendzie Wojewódzkiej MO w Białymstoku. 26 lutego 1945 przeniesiono go do Bydgoszczy jako zastępcę komendanta wojewódzkiego MO ds. operacyjnych. Dopiero w czerwcu 1945 przeszedł do służby w powstałym z połączenia AL i 1 Armii Polskiej „ludowego” Wojska Polskiego trafiając do 7 Pułku Piechoty. Po ukończeniu rocznego kursu dowódców batalionu w Rembertowie został zastępcą dowódcy, a następnie dowódcą 5 Pułku Piechoty Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego w Krakowie, z którym wziął udział w likwidacji zgrupowania partyzanckiego „Błyskawica” oraz sotnią „Stacha” z Ukraińskiej Powstańczej Armii^[4]. W 1948 zdał maturę a w 1949 został komendantem Studium Wojskowego w Politechnice Gdańskiej i WSR. W latach 1957-1960 był zastępcą attaché wojskowego w Korei Północnej i Chinach. Po powrocie do kraju w maju 1961 roku skierowano go na Wyższy Kurs Doskonalenia Oficerów Akademii Sztabu Generalnego im. gen. Karola Świerczewskiego. Od 1972 pracował w Ministerstwie Obrony Narodowej jako dyrektor Wydziału Wojskowego.

Po przemianach ustrojowych w Polsce płk Tadeusz Szymański został przewodniczącym Rady Krajowej Środowiska Żołnierzy Armii Ludowej Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych. W 2017, po 26 latach, zrezygnował z funkcji, zastąpił go płk Józef Karbownik^[5][6].

Życie prywatne

Grób płk. Tadeusza Szymańskiego na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

W 1948 poślubił Janinę Łukasik (1925-2004), córkę sąsiadów z lat przedwojennych, z którą miał później dzieci^[7]. Para spoczywa na wojskowych Powązkach (kwatera HIII-8-5)^[1].

Publikacje

• „My ze spalonych wsi” (Warszawa 1965)
• „Świtanie jutra” (Warszawa 1974)
• „Nocne alarmy” (Lublin 1979)
• „Z pól bitewnych Lubelszczyzny” (Warszawa 1981)
• „Życie znaczone walką” (Warszawa 2002)
• „Tyle lat minęło...” (Warszawa 2006)

Awanse

• porucznik – 28 lutego 1944
• kapitan – lipiec 1944
• major – przełom 1944/45^[7]
• podpułkownik – 1951
• pułkownik – czerwiec 1961

Ordery i odznaczenia

• Order Sztandaru Pracy II klasy
• Order Krzyża Grunwaldu III klasy - potwierdzenie nadania za okres wojny otrzymał w styczniu 1945^[7]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
• Złoty Krzyż Zasługi
• Krzyż Walecznych
• Krzyż Partyzancki
• Medal „Za udział w walkach w obronie władzy ludowej”
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
• Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” (komplet)

i inne.

Przypisy

Bibliografia

• Józef Bolesław Garas, Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942-1945, Warszawa 1971.
• Księga partyzantki Lubelszczyzny t. I, Polska Partia Robotnicza, Gwardia Ludowa i Armia Ludowa część 2 (J-Ż), oprac. i red. Edward Olszewski, Lublin 2002.