Tadeusz Taworski
Data i miejsce urodzenia | 15 czerwca 1931 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | 3 lipca 2021 |
Narodowość | polska |
Tytuł naukowy | inżynier zootechnik |
Alma Mater | |
Odznaczenia | |
Tadeusz Maria Taworski (ur. 15 czerwca 1931 w Buenos Aires, zm. 3 lipca 2021 w Płocku) – polski inżynier zootechnik, dyrektor Ogrodu Zoologicznego w Płocku, samorządowiec, działacz społeczny.
Życiorys
Urodził się 15 czerwca 1931 w Buenos Aires w Argentynie w rodzinie polskich emigrantów (formalnie urzędowo pod imieniem Tadeo)[1][2]. Był synem Włodzimierza Taworskiego (1891–1945) i Kazimiery Wandy z domu Michalskiej (1902–1991, pochodząca z Sanoka, córka Kazimierza Michalskiego, tamtejszego radcy skarbowego[3], do końca 1930 asesora w Urzędzie Skarbowym Akcyz i Monopolów Państwowych w Sanoku[4] i dyrektora Komunalnej Kasy Oszczędności w Sanoku[5], siostra Stanisława Michalskiego)[6][7]. Jego ojciec pochodził z Przemyśla, w 1926 wyjechał do Argentyny, gdzie początkowo był zatrudniony w Poselstwie RP, następnie był polonijnym dziennikarzem[8], założył tamże dwie gazety polonijne, a w 1930 sprowadził tam żonę i córkę Annę[9]. Jego siostra Anna Taworska (1923-2007), była lekarzem weterynarii, zamężna z Andrzejem Strzeleckim[10][11][12].
W 1934 przybył z matką do Polski, po czym przebywał z nią w Złoczowie[13]. Od 1938 uczył się w Złoczowie[14]. Ich pobyt w Polsce wydłużył się z uwagi na czas II wojny światowej[15]. Po ataku Niemiec na ZSRR z połowy 1941 zamieszkiwał z matką w mieszkaniu jej brata dr. Stanisława Michalskiego (ofiara zbrodni katyńskiej z 1940)[14]. Wobec zbliżającego się frontu wschodniego w 1944 uciekli do Sanoka[16][7][17]. Przejściowo kształcił się w tamtejszym sanockim gimnazjum[18]. Mając 15 lat (był harcerzem) w maju 1946 za rozwieszanie antykomunistycznych ulotek przed referendum ludowym został zatrzymany przez funkcjonariuszy bezpieki i przez kilkanaście dni był przetrzymywany w siedzibie Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Sanoku[7][19].
W 1946 wyjechał z bliskimi do Poznania[20]. Od 1947 uczył się w Gimnazjum Salezjańskim w Twardogórze, następnie od tego samego roku w Liceum w Oświęcimiu oo. salezjanów, gdzie zdał maturę jako eksternista w 1951[21]. Podjął pracę jako pomocnik pielęgniarza zwierząt w zoo we Wrocławiu, gdzie został zatrudniony przez dyrektora Karola Łukaszewicza (lata 1951–1952)[22]. Po dwukrotnym odrzuceniu jego wniosku o przyjęcie na studia (z powodu ubiegania się o wyjazd do Argentyny) oraz skierowanym do B. Bieruta odwołaniu i interwencji w Radzie Państwa został studentem zootechniki na Wydziale Zootechniki w Wyższej Szkole Rolniczej we Wrocławiu[23][7]. Studia ukończył w 1956 z tytułem inżyniera zootechniki[24][7].
Po studiach zamieszkał w Płocku[24][7]. Od podstaw zorganizował Ogród Zoologiczny w Płocku[25], któremu szefował od 1956 do 1996, początkowo jako kierownik do 1966, a następnie jako dyrektor[26][27]. W latach 60. zainicjował akcję „Krokodyl”, w ramach której wysłano z Polski ok. 6 tys. książek dla Polonii argentyńskiej i brazylijskiej w toku wymiany za zwierzęta[28]. Za jego kierownictwa rozbudowywano płockie zoo, w tym stworzono Pawilon Dydaktyczno-Naukowy[28].
Przez dwa lata był członkiem ORMO. W latach 80. wstąpił do NSZZ „Solidarność”. Był delegatem na I Zjazd „Solidarność”. Po wprowadzeniu stanu wojennego w grudniu 1981 został usunięty ze stanowiska za naruszenie dekretu o stanie wojennym (wspierał wtedy działalność Konfederacji Polski Niepodległej)[29][7]. Był internowany od 30 kwietnia do 13 sierpnia 1982 w Łowiczu[30]. Potem był zatrudniony na stanowisku asystenta ds. dydaktyki[29]. Od 1983 pracował jako główny specjalista ds. hodowlanych[29]. W latach 80. udzielał się nadal w działalności podziemnej[29].
Po 1989 działał w Komitecie Obywatelskim[29]. Od października 1990 do przejścia na emeryturę w 1996 był znowu dyrektorem zoo w Płocku[29][7]. W latach 1990–1998 radny Rady Miasta Płocka (w okresie 1990–1992 przewodniczący)[31][7]. Propagator ochrony przyrody i miłośnik zwierząt[17]. W drugiej połowie XX wieku kilkakrotnie odwiedzał Argentynę[24]. Został wiceprezesem Katolickiego Stowarzyszenia Pomocy im. św. Brata Alberta oraz Starszym Batiarem Stowarzyszenia Miłośników Lwowa. Udzielał się charytatywnie[29], w 1982 i po swoim internowaniu prowadził akcje wspierające rodziny i dzieci osób internowanych[28]. Na początku XX wieku prezentował w Polsce, m.in. przy kościele Franciszkanów w Sanoku i w Bieszczadach, wystawy o tematyce dotyczące ochrony środowiska naturalnego[32].
Od połowy lat 50. był żonaty z Teresą Marią z domu Jakubowską (1930-2007, zatrudniona w administracji zoo), z którą miał syna Wojciecha (ur. 1956)[33]. Zmarł 3 lipca 2021[34]. Został pochowany na cmentarzu przy ul. Norbertańskiej w Płocku 7 lipca 2021[35][36]
W 1997 powstał reportaż filmowy pt. Miłość na kilogramy o Tadeuszu Taworskim autorstwa Tomasza Gładkiego[37].
Odznaczenia
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie, 2021)[38][39]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1998)[40]
- Krzyż Wolności i Solidarności (2012)[41]
- Medal Komisji Edukacji Narodowej (1996)[42]
- Order Uśmiechu (1980, na wniosek podopiecznych z Zakładu Dzieci Niewidomych w Laskach)[43][17][42]
Przypisy
- ↑ Taworscy 2013 ↓, s. 5, 20, 88, 117, 119.
- ↑ Katolickie Stowarzyszenie Pomocy im. św. Brata Alberta. monitorfirm.pl. [dostęp 2015-12-23].
- ↑ Wojciech Sołtys, Pierwsze miesiące wolności. Życie gospodarcze społeczne i polityczne, Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 507.
- ↑ Ruch służbowy. „Lwowski Dziennik Wojewódzki”. Nr 1, s. 28, 20 stycznia 1931.
- ↑ Jolanta Ziobro. Pani profesor, pamiętam. „Tygodnik Sanocki”. Nr 4 (794), s. 6, 26 stycznia 2007.
- ↑ Taworscy 2013 ↓, s. 6, 11, 13.
- ↑ a b c d e f g h i Puchała 1996 ↓, s. 6.
- ↑ Pasja – praca – patriotyzm... o Tadeuszu Taworskim. mlodzirazem.pl. [dostęp 2015-12-23].
- ↑ Taworscy 2013 ↓, s. 5.
- ↑ Halszka Więcek. Przy kawie. Rozmowa z Tadeuszem Taworskim. „Tygodnik Sanocki”. Nr 32 (404), s. 5, 6 sierpnia 1999.
- ↑ Więcek 2007 ↓, s. 18.
- ↑ Taworscy 2013 ↓, s. 11, 37.
- ↑ Taworscy 2013 ↓, s. 20, 22, 27, 88.
- ↑ a b Taworscy 2013 ↓, s. 88.
- ↑ Taworscy 2013 ↓, s. 22.
- ↑ Taworscy 2013 ↓, s. 88–89.
- ↑ a b c Więcek 2007 ↓, s. 17.
- ↑ Ciekawe spotkania z absolwentem Gimnazjum. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 16 (181), s. 2, 1–10 czerwca 1980.
- ↑ Taworscy 2013 ↓, s. 90–91.
- ↑ Taworscy 2013 ↓, s. 89.
- ↑ Taworscy 2013 ↓, s. 89, 94.
- ↑ Taworscy 2013 ↓, s. 95.
- ↑ Taworscy 2013 ↓, s. 97, 119.
- ↑ a b c Taworscy 2013 ↓, s. 97.
- ↑ Więcek 2007 ↓, s. 17, 18.
- ↑ Taworscy 2013 ↓, s. 114, 119.
- ↑ 60 lat płockiego ZOO. turystykaplock.eu. [dostęp 2015-12-23].
- ↑ a b c Taworscy 2013 ↓, s. 119.
- ↑ a b c d e f g Taworscy 2013 ↓, s. 114.
- ↑ Lista internowanych. solidarnosc.lodz.pl. [dostęp 2015-12-23].
- ↑ Taworscy 2013 ↓, s. 119, 120.
- ↑ Więcek 2007 ↓, s. 17–19.
- ↑ Taworscy 2013 ↓, s. 37, 97.
- ↑ Karolina Burzyńska: Nie żyje Tadeusz Taworski, wieloletni dyrektor płockiego zoo, działacz solidarnościowej opozycji. plock.wyborcza.pl, 2021-07-03. [dostęp 2021-07-04].
- ↑ W środę odbędzie się pogrzeb Tadeusza Taworskiego. Pożegnamy wyjątkowego płocczanina. tp.com.pl, 2021-07-05. [dostęp 2021-07-27].
- ↑ Karolina Burzyńska: Ostatnia droga Tadeusza Taworskiego. Prezydent: Żył dla Polski wolnej i demokratycznej. I dla Płocka. Kochał ludzi i zwierzęta. plock.wyborcza.pl, 2021-07-05. [dostęp 2021-07-27].
- ↑ Miłość na kilogramy. filmpolski.pl. [dostęp 2015-12-23].
- ↑ M.P. z 2021 r. poz. 852.
- ↑ Order Odrodzenia Polski dla śp. Tadeusza Taworskiego, prezydent.pl [dostęp 2021-07-27] .
- ↑ M.P. z 1998 r. nr 46, poz. 650.
- ↑ M.P. z 2012 r. poz. 549.
- ↑ a b Taworscy 2013 ↓, s. 122.
- ↑ Tadeusz Taworski. orderusmiechu.pl. [dostęp 2015-12-23].
Bibliografia
- Małgorzata Gasik: Tadeusz Taworski. wyborcza.pl, 2005-08-22. [dostęp 2015-12-23].
- Miłość na kilogramy. filmpolski.pl. [dostęp 2015-12-23].
- Pasja – praca – patriotyzm... o Tadeuszu Taworskim. mlodzirazem.pl. [dostęp 2015-12-23].
- Leszek Puchała. Koniecznie musisz o nim napisać!. „Tygodnik Sanocki”. Nr 51-52, s. 6, 23 grudnia 1994.
- Przy czarnej kawie. Wywiad z Tadeuszem Taworskim. W: Halina Więcek: Zwyczajni – niezwyczajni. Wywiady I. Sanok: 2007, s. 17–19. ISBN 987-83-906746-7-6.
- Jerzy S. Żukowski, Tadeusz Taworski: Taworscy. Saga rodu. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2013, s. 1–122. ISBN 978-83-61043-19-5.
Media użyte na tej stronie
Baretka Krzyża Wolności i Solidarności.
Baretka: Order Uśmiechu.