Tadeusz Tomaszewski (premier)

Tadeusz Tomaszewski

Data i miejsce urodzenia	26 listopada 1881 Sacin, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	10 sierpnia 1950 Londyn, Wielka Brytania
Premier Rzeczypospolitej Polskiej na Obczyźnie
Okres	od 7 kwietnia 1949 do 10 sierpnia 1950
Przynależność polityczna	Polska Partia Socjalistyczna
Poprzednik	Tadeusz Bór-Komorowski
Następca	Roman Odzierzyński
Odznaczenia

Tadeusz Tomaszewski (ur. 26 listopada 1881 w Sacinie, zm. 10 sierpnia 1950 w Londynie) – prawnik, działacz polityczny, prezes Najwyższej Izby Kontroli na uchodźstwie (1939–1949), następnie premier polskiego rządu na obczyźnie (1949–1950).

Życiorys

Rozpoczął studia prawnicze na zrusyfikowanym Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim, kończył je na Uniwersytecie Moskiewskim, uzupełniał w późniejszych latach we Francji. Od 1901 był członkiem nielegalnej PPS, wcześniej działał w konspiracyjnych kółkach gimnazjalnych i studenckich. Trzykrotnie był zatrzymywany przez władze rosyjskie, nie przeszkodziło to jednak w odbyciu aplikacji adwokackiej i otwarciu w Warszawie kancelarii. Po zajęciu Warszawy przez Niemców w okresie I wojny światowej był członkiem lewicowego Centralnego Komitetu Narodowego oraz innych organizacji niepodległościowych – Międzypartyjnego Koła Politycznego i Ligi Państwowości Polskiej; wraz z innymi działaczami tych organizacji był sygnatariuszem deklaracji w sprawie niepodległości Polski (22 lutego 1916). Położył duże zasługi w tworzeniu sądownictwa polskiego po odzyskaniu niepodległości.

W okresie II Rzeczypospolitej prowadził nadal kancelarię adwokacką w Warszawie. Był naczelnym radcą prawnym Banku Gospodarstwa Krajowego w Warszawie, członkiem Rady Banku Polskiego, a w 1929 członkiem Trybunału Stanu do rozpatrzenia sprawy ministra skarbu Czechowicza i nieprawidłowości budżetowych. Był przewodniczącym Centralnego Sądu Partyjnego PPS oraz radnym Rady Miejskiej Warszawy z ramienia PPS. W 1930 współorganizował Zrzeszenie Prawników Socjalistów; organizacja ta była odpowiedzią na Narodowe Zrzeszenie Adwokatów, którego członkami byli adwokaci prorządowi. Tomaszewski pełnił ponadto funkcje prezesa Rady Nadzorczej Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej i Społecznego Przedsiębiorstwa Budowlanego.

Po zakończeniu działań wojennych został zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i 9. lokatą w korpusie oficerów rezerwowych sądowych. W latach 20., w ewidencji wojskowej figurował, jako „Tadeusz I Tomaszewski”^[1]. W 1934 roku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III. Był wówczas porucznikiem ze starszeństem z 1 czerwca 1919 roku w korpusie oficerów pospolitego ruszenia sądowych^[2].

We wrześniu 1939 wyjechał do Rumunii, następnie do Francji. W strukturze władz RP na obczyźnie był przewidywany początkowo na ministra pracy i opieki społecznej, ostatecznie został powołany na prezesa Najwyższej Izby Kontroli na Uchodźstwie. Działał m.in. w sprawie pozostawienia do dyspozycji rządu londyńskiego mienia, które wobec cofnięcia uznania dla rządu przez władze brytyjskie miało być przekazane tworzącemu się rządowi polskiemu w Warszawie.

7 kwietnia 1949 został mianowany przez prezydenta Augusta Zaleskiego na premiera rządu na uchodźstwie; oznaczało to jednocześnie rezygnację z dalszego kierowania NIK.

Inicjowany do wolnomularstwa w 1915 roku, był Czcigodnym loży Kopernik w 1939 roku^[3].

Zmarł nagle 10 sierpnia 1950 w londyńskim szpitalu po tym, jak zasłabł w trakcie konferencji w sali Rady Narodowej RP^[4]. Pośmiertnie został odznaczony m.in. Orderem Orła Białego (11 sierpnia 1950, postanowieniem prezydenta RP na obczyźnie Augusta Zaleskiego)^[5]. 16 sierpnia 1950 został pochowany na cmentarzu St. Mary’s Catholic Cemetery w londyńskiej dzielnicy Kensal Green w grobie obok zmarłej kilka lat wcześniej żony Stefanii (1893-1941)^[6], z którą miał jedną córkę Leonię Gołaszewską.

Przypisy

Bibliografia

• Ryszard Szawłowski, Najwyższe państwowe organy kontroli II Rzeczypospolitej, Warszawa 2004.

Rząd Tadeusza Tomaszewskiego (1949-1950)

W dniu zaprzysiężenia	Tadeusz Tomaszewski Mieczysław Sokołowski Roman Odzierzyński Zygmunt Rusinek
Późniejsi członkowie rządu