Tadeusz Trapszo (porucznik)

Tadeusz Trapszo
porucznik porucznik
Data i miejsce urodzenia

1901
Kijów

Data i miejsce śmierci

16 grudnia 1964
Castéra, gmina Le Mas-d’Azil, Francja

Przebieg służby
Siły zbrojne

Orzełek II RP.svg Wojsko Polskie

Jednostki

2 Dywizjon Artylerii Konnej
24 Pułk Ułanów
Armia „Poznań”

Główne wojny i bitwy

wojna polsko-bolszewicka,
II wojna światowa:

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari

Tadeusz Trapszo (ur. w 1901 r.[1] w Kijowie, zm. 16 grudnia 1964 r. w Castéra w gminie Le Mas-d’Azil we Francji[2]) – porucznik piechoty Wojska Polskiego, przedsiębiorca, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Był synem Władysława Trapszy, pochodzącego ze znanej rodziny aktorskiej, i Elżbiety z domu Lechno-Wasiutyńskiej, należącej do polskiej rodziny ziemiańskiej osiadłej w okolicach Krasnopola na Żytomierszczyźnie[3]. Jako uczeń męskiego gimnazjum filologicznego i realnego Rady Głównej Opiekuńczej pod dyrekcją Kazimierza Kulwiecia przy pl. Trzech Krzyży 8 w Warszawie (przeniesionego z Moskwy w 1918 r.), wziął udział ochotniczo w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r. w szeregach 2 dywizjonu artylerii konnej – najpierw w stopniu kaprala, a następnie plutonowego. Za bitwę pod Hołosnem został odznaczony Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari[4]. Później został awansowany do stopnia porucznika rezerwy pospolitego ruszenia kawalerii ze starszeństwem z dniem 2 stycznia 1932 r., otrzymał przydział do PKU Warszawa Miasto III i był „przewidziany do użycia w czasie wojny”[5].

W okresie międzywojennym prowadził liczne interesy, na ogół wspólnie z krewnymi Edwardem i Wandą Jankowskimi. Co najmniej w latach 1929–1938 był członkiem zarządu Spółki Akcyjnej Warszawskiej Odlewni Żelaza i Fabryki Maszyn „Metallum” przy ul. Wolskiej 98, która ok. 1933 r. została przekształcona w Odlewnię Żelaza Władysław Ambrożewicz i S-ka, z siedzibą przy ul. Kolejowej 37/39. W latach 1932–1938 zasiadał też w zarządzie dwóch firm należących do Jankowskich: Młyna „Bodzechów” oraz Zakładów Żelaznych i Papierni „Bodzechów”, znajdujących się w Bodzechowie koło Ostrowca Świętokrzyskiego (siedziba zarządu mieściła się przy ul. Moniuszki 12 w Warszawie). W latach 1936–1938 był też członkiem zarządu Spółdzielczego Banku Przemysłowców Ostrowieckich. Według informacji z ksiąg teleadresowych, w 1930 r. mieszkał w Warszawie przy ul. Twardej 13, a następnie w latach 1935–1939 na Okólniku 9.

W wojnie obronnej 1939 r. służył w randze porucznika piechoty jako adiutant gen. Tadeusza Kutrzeby w sztabie Armii „Poznań”. 7 września 1939 r. pokonał samochodem trasę z Warszawy do Izbicy Kujawskiej, wioząc dokumenty i korespondencję Naczelnego Dowództwa dla sztabów Armii „Łódź” i Armii „Poznań”; w drodze powrotnej zabrał zaś pocztę służbową i osobisty list gen. Kutrzeby do marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza, jednak nie zdążył dotrzeć na ul. Rakowiecką przed ewakuacją sztabu do Brześcia, a dokument kazał mu oddać gen. Wacław Stachiewicz, zastępujący marsz. Rydza[6]. Następnie wziął udział w obronie Warszawy, podczas której z rekomendacji gen. Juliusza Rómmla wchodził w skład Komitetu Doradczego (Obywatelskiego) przy wojskowym Dowództwie Obrony Warszawy, prezentując stanowisko niechętne przedłużaniu walki[7].

Szybko zwolniony z niewoli niemieckiej, aktywnie uczestniczył w konspiracji, posługując się stopniem rotmistrza 24 pułku ułanów z Kraśnika. Był wówczas związany z aktorką Marią Gorczyńską[8]. Podczas okupacji hitlerowskiej mieszkał – przynajmniej w 1942 r. – w Ostrowcu Świętokrzyskim i nadal prowadził młyn parowy w Bodzechowie, oficjalnie jako księgowy (niemieckim nadzorcą przedsiębiorstwa był niejaki Krutikow). Aresztowany przez Niemców 1 września 1942 r., został osadzony w KL Auschwitz (nr obozowy 62415), a następnie 23 października 1943 r. przeniesiony do KL Buchenwald (nr obozowy 34457).

Po II wojnie światowej pozostał na emigracji, do końca życia mieszkał we Francji, gdzie zmarł i został pochowany na cmentarzu w Saverdun[9].

Odznaczenia

Przypisy

  1. Według dokumentacji obozowej (Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau; Gedenkstätte Buchenwald; Księga bólu i pamięci. Więźniowie hitlerowskich obozów koncentracyjnych z dystryktu radomskiego w latach 1939-1945, Radom 1993) urodził się 11 lub 18 lipca 1901 r., natomiast w polskich aktach wojskowych z okresu II RP jako data urodzenia figuruje 1 sierpnia tr. Ponadto w niektórych źródłach występuje pod imieniem Feliks.
  2. Biogram por. Tadeusza Trapszy w serwisie Geni.com.
  3. Drzewo genealogiczne por. Tadeusza Trapszy w serwisie Geni.com.
  4. K. Konarski, O uczniu żołnierzu, Warszawa 1922, s. 165, 166, 177.
  5. Rocznik oficerski rezerw, Warszawa 1934, s. 270, 835.
  6. T. Kutrzeba, Bitwa nad Bzurą, „Wojskowy Przegląd Historyczny”, R. I, 1956, s. 277-278; tenże, Wojna bez walnej bitwy, Warszawa 1998, s. 275, 340, 341.
  7. M. M. Drozdowski, Stefan Starzyński prezydent Warszawy, Warszawa 1976, s. 246-247.
  8. List Jana Lusińskiego, „Stolica”, R. XXX, nr 5 z 2 lutego 1975 r., s. 15 (tu błędna informacja, jakoby matką Tadeusza była aktorka Tekla Trapszo, faktycznie jego krewna).
  9. https://www.geneanet.org/cimetieres/view/7848142/persons/?individu_filter=TRAPSZO%2BTabeusz (dostęp 31.05.2021).
  10. Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 2, s. 106

Media użyte na tej stronie

PL Epolet por.svg
Naramiennik porucznika Wojska Polskiego (1919-39).
Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP