Tadeusz Tylewski
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 29 kwietnia 1959 |
| Zawód | |
| Odznaczenia | |
    | |
Tadeusz Tylewski (ur. 21 października 1898 w Gdańsku, zm. 29 kwietnia 1959 tamże) – polski kompozytor i dyrygent związany z Gdańskiem.
Życiorys
Przed 1907 uczył się gry na skrzypcach w konserwatorium w Bydgoszczy. W latach 1909–1918 był uczniem Westpreussische Konservatorium w Gdańsku, w latach 1915–1918 jednocześnie Królewskiego Seminarium Nauczycielskiego w tym mieście. W latach 1929–1931 był studentem muzykologii w Technische Hochschule Danzig.
Od 1920 do 1939 pracował jako urzędnik w dyrekcji Polskich Kolei Państwowych w Gdańsku. Był dyrygentem założonej w 1926 orkiestry Collegium Musicum przy Technische Hochschule Danzig oraz chóru gdańskiego Stowarzyszenia Śpiewaczego (Danziger Singakademie)[1]. W 1926 był wśród założycieli Polskiego Towarzystwa Muzycznego w Gdańsku. Wykładał w utworzonym w 1929 przez Towarzystwo Konserwatorium Muzycznym[2]. Dyrygował polskimi chórami "Moniuszko" i "Cecylia".
Po wybuchu II wojny światowej został aresztowany przez Gestapo. Był więziony w Nowym Porcie i obozie koncentracyjnym Stutthof. Po powrocie do Gdańska w 1945 został członkiem Miejskiej Rady Narodowej w Gdańsku. Pełnił funkcję zastępcy przewodniczącego działającej w latach 1945–1947 Komisji Weryfikacyjno-Rehabilitacyjnej decydującej o przyznawaniu polskiego obywatelstwa Polakom mieszkającym przed 1945 w Gdańsku[3]. W 1946 wszedł w skład Specjalnego Sądu Karnego sądzącego niektórych członków załogi Stutthof[4]. W 1945 kierował Gdańską Orkiestrą Miejską oraz zespołem pieśni i tańca "Bałtyk". W latach 1946–1947 był dyrektorem Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia oraz kierownikiem muzycznym Radia Gdańsk. Wykładał na Wydziale Pedagogicznym Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Sopocie[5]. W 1947 objął kierownictwo Chóru Akademii Medycznej w Gdańsku, którego dyrygentem był do śmierci. Zmarł podczas prowadzenia koncertu. Pochowany na Cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku (rejon IX, kwatera profesorów, rząd 1)[6].
W 1956 otrzymał Nagrodę Miasta Gdańska w dziedzinie muzyki.
Do 1939 skomponował około 200 utworów, które zaginęły w czasie II wojny światowej[1], po 1945 – około 100 utworów wokalnych i instrumentalnych, np. Hymn kaszubski do słów Stanisława Czernickiego[7], A w Reduni krwawô wòda…[8], Drobną rutkę sa jem [9]
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1956)
- Srebrny Krzyż Zasługi
- Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
- Medal 10-lecia Polski Ludowej
Upamiętnienie
Od 1959 imię Tylewskiego nosi prowadzony przez niego Chór Akademii Medycznej w Gdańsku[10]. Jest patronem ulicy w Gdańsku-Suchaninie[11].
Przypisy
- ↑ a b Tadeusz Tylewski. gedanopedia.pl. [dostęp 2019-02-07].
- ↑ Akademia Muzyczna w Gdańsku. culture.pl. [dostęp 2019-02-07].
- ↑ Weryfikacja narodowościowa po II wojnie światowej i rehabilitacja polskiej ludności rodzimej. gedanopedia.pl. [dostęp 2019-02-07].
- ↑ Dariusz Burczyk. Specjalny Sąd Karny w Gdańsku (1945–1946) : przyczynek do monografii. „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej”. 7, s. 307, 2014. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej. ISSN 1899-1254. [dostęp 2019-02-05]. (pol.).
- ↑ WYDZIAŁ IV – DYRYGENTURY CHÓRALNEJ, MUZYKI KOŚCIELNEJ, EDUKACJI ARTYSTYCZNEJ, RYTMIKI I JAZZU. amuz.gda.pl. [dostęp 2019-02-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-09)].
- ↑ Tadeusz Tylewski. cmentarze-gdanskie.pl. [dostęp 2019-02-07].
- ↑ Utwory muzyczne. pbc.gda.pl. [dostęp 2019-02-07].
- ↑ Autoreferat. amuz.wroc.pl. [dostęp 2019-02-07].
- ↑ Muzyka, która łączy kultury. expresskaszubski.pl. [dostęp 2019-02-07].
- ↑ Historia. chor.gumed.org.pl. [dostęp 2019-02-07].
- ↑ Wykaz ulic Miasta Gdańska z podziałem na sektory i dzielnice. czystemiasto.gdansk.pl. [dostęp 2019-02-06].
Media użyte na tej stronie
Baretka: Złoty Medal Zwycięstwa i Wolności
Autor: Kordiann, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób kompozytora i dyrygenta Tadeusza Tylewskiego (1898-1959) na Cmentarzu Srebrzysko.