Tadeusz Vetulani

Tadeusz Vetulani
Ilustracja
Tadeusz Vetulani, lata 30. XX wieku
Imię i nazwisko urodzenia

Tadeusz Bolesław Vetulani

Data i miejsce urodzenia

13 marca 1897
Sanok

Data i miejsce śmierci

24 lutego 1952
Kraków

Przyczyna śmierci

zawał serca

Miejsce spoczynku

Cmentarz Rakowicki

Zawód, zajęcie

biolog,
zootechnik

Narodowość

polska

Tytuł naukowy

profesor zwyczajny

Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Uczelnia

Uniwersytet Poznański

Stanowisko

kierownik Zakładu Szczegółowej Hodowli Zwierząt

Rodzice

Roman Vetulani,
Elżbieta z domu Kunachowicz

Małżeństwo

Maria z domu Godlewska
(1949–1952)

Dzieci

Zygmunt Vetulani
(ur. 1950)

Krewni i powinowaci

Kazimierz,
Zygmunt,
Maria,
Adam,
Elżbieta
(rodzeństwo)

Odznaczenia
Medal Brązowy za Długoletnią Służbę
Strona internetowa

Tadeusz Vetulani[a] (ur. 13 marca 1897 w Sanoku, zm. 24 lutego 1952 w Krakowie) – polski biolog i zootechnik, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Poznańskiego, profesor zwyczajny w zakresie szczegółowej hodowli zwierząt, badacz konika polskiego, inicjator prac hodowlanych nad restytucją tarpana leśnego, założyciel Zwierzyńca Koników Polskich typu Tarpana Leśnego w Puszczy Białowieskiej, autor ponad stu prac naukowych, pionier badań nad bioróżnorodnością w Polsce.

Kierownik kolejno Zakładu Hodowli Zwierząt Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie (1931–1935), Zakładu Szczegółowej Hodowli Zwierząt Uniwersytetu Poznańskiego (1935–1939; 1945–1951), oraz tegoż Zakładu w Wyższej Szkole Rolniczej w Poznaniu (1951–1952)[b].

Studiował filozofię na Uniwersytecie Wiedeńskim (1915–1916), a następnie rolnictwo na Uniwersytecie Jagiellońskim (1919–1922), gdzie uzyskał stopień inżyniera. W latach 1919–1920 pracował jako agronom w polskich wojskowych formacjach pomocniczych.

Od 1923 roku, pracując jako zarządca majątków na Lubelszczyźnie i w województwie krakowskim, podjął badania nad chłopskimi konikami z okolic Biłgoraja. W swojej rozprawie doktorskiej, obronionej w 1926 roku na Uniwersytecie Jagiellońskim pod kierunkiem Leopolda Adametza, sformułował hipotezę, że ów „rodzimy chłopski konik stanowi jedną z najbardziej pierwotnych form konia należącego do grupy koni wschodnich typu tarpana stepowego”[1]. Tarpany żyły w formie dzikiej na ziemiach polskich i ukraińskich jeszcze w XIX wieku. Vetulani formę spod Biłgoraja nazwał konikiem polskim, wprowadzając to określenie na stałe do literatury hipologicznej.

Badania opublikowane w jego pracy habilitacyjnej pozwoliły na wyodrębnienie osobnej formy zoologicznej dzikiego konia określonej nazwą tarpana leśnego (Equus caballus gmelini forma silvatica Vetulani, 1928).

W kolejnych latach Tadeusz Vetulani zainicjował prace nad restytucją tarpana leśnego w Puszczy Białowieskiej. Tam też od 1936 roku był organizatorem Zwierzyńca Koników Polskich typu Tarpana Leśnego i stosując metody doboru hodowlanego podjął próbę regeneracji dzikiego tarpana z materiału prymitywnych koników. W 1939 roku został wybrany członkiem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

W czasie okupacji niemieckiej Vetulani przebywał i działał w Krakowie jako referent Polskiego Czerwonego Krzyża (1940–1943). Odrzucił wszelkie propozycje współpracy z okupantem uwarunkowane zadeklarowaniem narodowości włoskiej, w tym propozycję prowadzenia badań na Uniwersytecie Rzeszy w Poznaniu. Odmówił wstąpienia do komisji mającej przeprowadzić inspekcję grobów katyńskich, nie chcąc działać na rzecz propagandy hitlerowskiej.

Wybuch II wojny światowej istotnie zakłócił naukową i organizacyjno-hodowlaną aktywność Vetulaniego. Znaczna część zorganizowanej przez niego hodowli została wywieziona do Niemiec, gdzie została wykorzystana do eksperymentów naukowców niemieckich, Heinza i Lutza Hecków. Według późniejszych ocen, „rezultaty prac profesora Vetulaniego zostały zrabowane, a najcenniejszy materiał hodowlany skradziony i wywieziony do Niemiec. (...) Niemieckie kręgi naukowe i prywatne firmy przez długie lata bezpośrednio czerpały korzyści z rabunku prac profesora Vetulaniego”[2], który sam nazwał te działania „niezrozumiałą kampanią zniszczenia”[3].

W czerwcu 1945 roku powrócił do pracy na Uniwersytecie Poznańskim. Ponownie objął kierownictwo naukowe rezerwatu koników w Puszczy Białowieskiej, a także został powołany na członka Państwowej Rady Ochrony Przyrody. W latach 1946–1949 był członkiem Polskiego Towarzystwa Leśnego. W grudniu 1946 roku z ramienia Ministerstwa Leśnictwa prowadził działania rewindykacyjne mające na celu sprowadzenie do Polski około trzydziestu koników zagrabionych w czasie wojny z rezerwatu. Misja nie przyniosła spodziewanych efektów i do Polski powróciła jedynie nieznaczna część wywiezionych przez Niemców zwierząt.

Tadeusz Vetulani prowadził badania nad pochodzeniem koni krajowych, w szczególności koników polskich; a także nad pochodzeniem rodzimych ras zwierząt gospodarskich, nad mlecznością krów i nad owcami krajowymi w kierunkach produkcji wełny. Zajmował się działalnością na polu ochrony przyrody. W swoich pracach zwracał uwagę na zjawisko tworzenia lokalnych ras zwierząt gospodarskich, uznając to za element dziedzictwa kulturowego ludzkości. Był autorem ponad stu publikacji naukowych.

Dzięki swoim badaniom, a także pracom hodowlanym w kierunku zachowania pierwotnego materiału genetycznego populacji koników polskich, uważanych za bezpośrednich potomków tarpana, był określany jako „jeden z prekursorów badań nad bioróżnorodnością w skali światowej”[1] oraz „ojciec konika polskiego”.

Zmarł 24 lutego 1952 roku, w wieku niespełna pięćdziesięciu pięciu lat, w czasie pobytu naukowego w Krakowie, w wyniku rozległego zawału serca.

Wśród jego uczniów był szereg naukowców, związanych w późniejszych latach głównie z Wydziałem Hodowli i Biologii Zwierząt Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu.

Życiorys

Młode lata i edukacja

Rodzina Vetulanich w Sanoku, około 1910, w kilka lat po śmierci Romana Vetulaniego – ojca Tadeusza
W pierwszym rzędzie, od lewej: Adam Vetulani (stoi), Helena Kunachowicz z domu Kadłubowska (babka Tadeusza), Elżbieta Karolina Vetulani z domu Kunachowicz, Elżbieta Vetulani (siedzą); w drugim rzędzie, od lewej stoją: Tadeusz, Maria, Kazimierz i Zygmunt Vetulani

Urodził się 13 marca 1897 roku w Sanoku. Był synem Romana Vetulaniego, profesora gimnazjalnego, i Elżbiety Karoliny z Kunachowiczów (1867–1948). Miał pięcioro rodzeństwa: braci Kazimierza (1889–1941), Zygmunta (1894–1942) i Adama (1901–1976), oraz siostry Marię (magister nauk ekonomicznych, urzędniczkę prywatną Banku Rolnego w Krakowie, 1895–1945[4][5][6]) i Elżbietę (1903–1921, zmarłą na gruźlicę).

Rodzina Vetulanich zamieszkiwała w Sanoku, w domu przy ulicy Floriańskiej[7] i w Willi Zaleskich przy placu św. Jana[8]. W 1906 roku Roman Vetulani zmarł na zawał serca, osieracając sześcioro dzieci, w tym dziewięcioletniego Tadeusza. Jedyną żywicielką rodziny pozostała matka Elżbieta, która otrzymała rentę po zmarłym mężu. Na początku XX wieku Vetulaniowie zamieszkiwali w Sanoku przy ulicy Podgórze w domu pod numerem konskrypcyjnym 284[9][10][11].

Tadeusz Vetulani w mundurze Polskiej Armii Ochotniczej, 1920
Tadeusz Vetulani, lata 20. XX wieku

Tadeusz Vetulani do 1914 roku ukończył w Sanoku szkołę powszechną oraz siedem klas Gimnazjum Męskiego im. Królowej Zofii[c][d][12]. Do klasy ósmej gimnazjum uczęszczał początkowo w Cieszynie, a następnie w Wiedniu, gdzie w 1915 roku złożył egzamin dojrzałości z odznaczeniem[1][13]. W latach 1915–1916 studiował filologię klasyczną, germanistykę oraz filozofię na Uniwersytecie Wiedeńskim. Podjął pracę w Zarządzie Oddziału Wiedeńskiego Polskiego Archiwum Wojskowego, instytucji o charakterze niepodległościowym[1].

Od sierpnia 1916 do listopada 1918 roku służył w wojsku austro-węgierskim, początkowo w macierzystym 45 pułku piechoty, następnie wskutek przebytej w wojsku choroby nerek w różnych formacjach pomocniczych[14]. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości zgłosił się jako ochotnik do polskich wojskowych formacji pomocniczych[14]. W związku z tym że podupadł na zdrowiu, został uznany za niezdatnego do służby[15] i zwolniony od służby czynnej w armii polskiej[14]. Od 8 listopada 1918 do 20 kwietnia 1919 roku pracował jako agronom (adiunkt gospodarczy) w Wojskowym Oddziale Odbioru Bydła w Pogórzu-Wiśle[14], dziale hodowlanym polskich formacji pomocniczych[15]. Ponownie zgłosił się jako ochotnik do służby w czasie wojny polsko-bolszewickiej[14], i w tym samym co poprzednio charakterze pracował w 1920 roku w Krakowie w ramach Batalionu Ochotniczego Wartowniczego[15].

Od maja 1919 roku kontynuował naukę w Studium Rolniczym przy Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie w 1922 roku uzyskał stopień inżyniera rolnictwa[1][14]. Porzucił wcześniejsze plany studiowania filozofii, które wobec aktualnej sytuacji kraju miały wydawać mu się „zbyt oderwane od potrzeb ówczesnego życia praktycznego”[14]. W czasie studiów odbywał praktyki rolnicze[15], a także brał czynny udział w rozwoju i działalności Kółka Rolników Wszechnicy Jagiellońskiej, w którym był trzykrotnie członkiem zarządu[14], a następnie także prezesem w roku akademickim 1921/1922[1]. Jako prezes Kółka Rolników zabiegał o przyznawanie tytułu inżyniera dla kończących UJ rolników[14]. Na I Ogólnopolskim Zjeździe Młodzieży Akademickiej w 1920 roku reprezentował wszystkie koła naukowe Wydziału Filozoficznego UJ[14].

Początek prac nad konikiem polskim

Po studiach praktykował jako agronom, pełniąc obowiązki zarządcy majątków w Woli Sławińskiej w województwie lubelskim (od sierpnia 1922 do lipca 1923 roku), a następnie w Polance Wielkiej w województwie krakowskim (od lipca 1923 do listopada 1924 roku)[16]. Z inspiracji profesora Leopolda Adametza w 1923 roku rozpoczął prace badawcze nad chłopskimi konikami z okolic Biłgoraja, zbierając materiały do pracy doktorskiej[1]. Poza pracą zawodową poświęcał czas na działalność społeczno-oświatową na rzecz ludności wiejskiej[1].

Począwszy od 1925 roku Tadeusz Vetulani poświęcił się całkowicie pracy naukowej[1]. Od lutego do sierpnia 1925 roku pracował jako młodszy asystent w Zakładzie Hodowli Zwierząt w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie[16]. Od 1 września 1925 do 1 lutego 1931 był starszym asystentem Zakładu Szczegółowej Hodowli Zwierząt Uniwersytetu Poznańskiego.

Tadeusz Vetulani z konikami polskimi w poznańskim zoo, 1926
Tadeusz Vetulani (z prawej) w towarzystwie tłumacza podczas podróży do Turcji, gdzie prowadził badania nad typami koni arabskich, lata 30. XX wieku[17]

W 1926 roku uzyskał stopień naukowy doktora z zakresu rolnictwa na Uniwersytecie Jagiellońskim na podstawie dysertacji Badania nad konikiem polskim z okolic Biłgoraja[18] napisanej pod kierunkiem prof. Leopolda Adametza. W pracy tej sformułował hipotezę, że „rodzimy chłopski konik stanowi jedną z najbardziej pierwotnych form konia należącego do grupy koni wschodnich typu tarpana stepowego”[1], a także wprowadził nazwę konik polski do literatury hipologicznej.

Był członkiem, a w latach 1926–1928 sekretarzem Towarzystwa Popierania Polskiej Nauki Rolnictwa i Leśnictwa. W 1928 roku został powołany na członka Komisji Fizjograficznej Polskiej Akademii Umiejętności[15][16]. We wrześniu 1928 rozpoczął roczny urlop naukowy, który przeznaczył na studia w Dziale Morfologii Doświadczalnej Państwowego Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach[16].

W 1929 roku habilitował się na Uniwersytecie Poznańskim w zakresie ogólnej i szczegółowej hodowli zwierząt i uzyskał tam stopień docenta na podstawie pracy Dalsze badania nad konikiem polskim. Badania opublikowane w jego pracy habilitacyjnej pozwoliły na wyodrębnienie osobnej formy zoologicznej dzikiego konia określonej nazwą tarpana leśnego (Equus caballus gmelini forma silvatica Vetulani, 1928). Choć dzikie tarpany żyły w na ziemiach polskich i ukraińskich jeszcze w XIX wieku, forma ta zanikła na skutek mieszania z lokalnymi koniami gospodarskimi. Forma opisana przez Vetulaniego została uznana przez szereg współczesnych mu zoologów oraz hipologów i jest uznawana do dzisiaj[1].

Od lutego 1931 roku do sierpnia 1935 roku, urlopowany z Uniwersytetu Poznańskiego[1], pełnił funkcję zastępcy profesora (docenta) i Kierownika Zakładu Hodowli Zwierząt Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Interesował się stosunkami gospodarczymi w zakresie rolnictwa na Wileńszczyźnie[1]. Był członkiem i prezesem Związku Zawodowego Rolników z Wyższym Wykształceniem w Wilnie. Równolegle do działalności badawczej „profesor zaangażowany był w organizowanie szkolnictwa rolniczego na poziomie akademickim i niejednokrotnie wypowiadał się publicznie w sprawach polityki gospodarczej w zakresie rolnictwa, nie stroniąc od aspektów socjopolitycznych. Przykładem tej aktywności był współudział w przygotowaniu w 1934 roku memoriału Związku Zawodowego Rolników z Wyższym Wykształceniem w sprawie utrzymania i dalszej rozbudowy Studium Rolniczego Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Sprawę tą uznano za szczególnie ważną dla polskiej młodzieży spoza kordonu, w szczególności z Litwy, Łotwy i Rosji, a nawet Estonii”[1].

Organizacja rezerwatu konia leśnego w Puszczy Białowieskiej

We wrześniu 1935 roku został mianowany profesorem nadzwyczajnym Uniwersytetu Poznańskiego i objął tam kierownictwo Zakładu Szczegółowej Hodowli Zwierząt na Wydziale Przyrodniczo-Matematycznym[19][16].

Na fali rozgłosu, jaki towarzyszył opisaniu europejskiego tarpana leśnego (Equus cab. gmelini Ant. forma silvatica Vet.) i uznaniu go przez czołowych zoologów i equidologów ówczesnej Europy, Tadeusz Vetulani rozpoczął wdrażać w życie ideę regeneracji tarpana leśnego w Puszczy Białowieskiej.

W maju 1933 roku na posiedzeniu Polskiego Oddziału Międzynarodowego Towarzystwa Ochrony Żubra w Poznaniu wystąpił po raz pierwszy z wnioskiem „o wprowadzenie kilku szczególnie typowych okazów konika polskiego typu tarpana leśnego z okolic Biłgoraja do Puszczy Białowieskiej”. W 1934 roku zwrócił się o poparcie swojej inicjatywy do Sekcji Ochrony Przyrody XIV Zjazdu Lekarzy i Przyrodników w Poznaniu. Równocześnie rozwijał tę myśl na łamach prasy codziennej oraz fachowej prasy hodowlanej[20]. Pomysł od początku wzbudził zainteresowanie, m.in. z racji na fakt, że w latach międzywojennych hodowla koni należała do najważniejszych dziedzin gospodarki, i to zarówno ze względu na rolę dla rolnictwa, jak i dla armii w znacznej części opartej na kawalerii oraz transporcie konnym[1].

Działania Vetulaniego zaowocowały wydaniem w 1935 roku przez władze zezwolenia na „założenie w Puszczy Białowieskiej rezerwatu koników polskich, utrzymywanych na dziko z możliwie najmniejszą ingerencją w ich życie ze strony człowieka”[21], oraz założeniem w roku następnym Zwierzyńca Koników Polskich typu Tarpana Leśnego w Puszczy Białowieskiej. Pięć pierwszych klaczy zostało wprowadzonych do rezerwatu 9 lutego 1936 roku[e], wkrótce potem dołączyły do nich dwa ogiery. Vetulani osobiście nadzorował wprowadzenie do rezerwatu pierwszych koni. Rezerwat, położony na terenie Nadleśnictwa Gródek, miał powierzchnię czterech hektarów[21].

6 lipca 1937 roku całe stado zostało przeprowadzone do nowego rezerwatu o powierzchni trzydziestu sześciu hektarów. W 1939 roku w półdzikim tabunie żyło już trzydzieści pięć koni[21]. Profesor Tadeusz Vetualni w Białowieży bywał niejednokrotnie. We wrześniu 1937 roku Vetulani był inicjatorem wizyty Feliksa Nowowiejskiego w Puszczy Białowieskiej[f][21]. Podczas ostatniej wizyty przed wybuchem wojny, w dniach 8–18 lipca 1939 roku, naocznie stwierdził pierwsze przypadki stojącej grzywy u trzech pierwszych źrebiąt, urodzonych w marcu i kwietniu tegoż roku[21].

Vetulani uczestniczył w kongresach, konferencjach i zjazdach krajowych i międzynarodowych. Odbył szereg wyjazdów i podróży naukowych w kraju, jak i zagranicą m.in. do Turcji (1929, 1934)[17], Wiednia i na Morawy (1931), do Rumunii (1933), Tyrolu (1937), Niemiec i powtórnie na Morawy (1938) oraz do Szwajcarii (1938, 1939). W Anatolii prowadził badania nad typami koni arabskich. W 1939 roku reprezentował Polskę na Kongresie Hodowlanym w Zurychu. W celach naukowych organizował spotkania z naukowcami zagranicznymi m.in. z dr inż. Robertem Schulze z Wiednia (1932/1933, 1937) i z prof. Leopoldem Adametzem (1936)[16]. W 1938 roku został współredaktorem niemieckiego czasopisma Zeitschrift für Züchtungsbiologie. Był współpracownikiem redakcji Polskiego Słownika Biograficznego. W 1939 roku został wybrany członkiem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk[16].

II wojna światowa – działalność w Polskim Czerwonym Krzyżu

II wojna światowa i okupacja w zasadniczym stopniu zakłóciły dotychczasową aktywność naukową i organizacyjno-hodowlaną Vetulaniego[1]. W 1939 roku Niemcy zaproponowali mu możliwość kontynuowania badań, wykorzystanie jego włoskiego pochodzenia i pracę na Uniwersytecie Rzeszy w Poznaniu. Profesor odrzucił tę propozycję i narażając życie, zdecydował się na wyjazd do Krakowa[1]. Tam przebywał aż do zakończenia wojny.

Dzięki opublikowaniu najważniejszych prac w języku niemieckim, osiągnięciami Vetulaniego, a zwłaszcza pracami nad konikiem, interesowano się w III Rzeszy. W okupacyjnych warunkach koniki, jak i rezultaty badań nad nimi, zostały w sposób zaplanowany i zorganizowany zrabowane przez grupę hitlerowskich naukowców[1]. Niemcy wywieźli trzydzieści trzy najlepsze koniki, z tego dwadzieścia osiem koników zostało wywiezionych w lutym 1940 roku, pod nadzorem prof. Lutza Hecka, szefa Głównego Urzędu Ochrony Przyrody III Rzeszy, a dalsze pięć sztuk w 1943 roku[21]. Zwierzęta następnie posłużyły do eksperymentów Heinza i Lutza Hecków[2] i opracowaniu przez nich nowej formy, tzw. Heck horse (koń Hecków).

Tadeusz Vetulani w latach 1940–1943 pracował w Krakowie w charakterze referenta Polskiego Czerwonego Krzyża. Był rzecznikiem PCK wobec władz okupacyjnych oraz sprawował opiekę nad polskimi jeńcami wojennymi[22]. Odmówił wstąpienia do komisji powołanej w celu inspekcji grobów katyńskich, nie chcąc przysłużyć się propagandzie hitlerowskiej[1].

Od września 1943 roku był zatrudniony w Zarządzie majątku Górka Narodowa i Witkowice firmy K. Buczyński i Synowie oraz w krakowskiej firmie ogrodniczo-nasiennej[16]. Od początku pobytu w Krakowie opiekował się również zamieszkałą tam rodziną swojego młodszego brata Adama Vetulaniego, przebywającego wówczas na internowaniu w Szwajcarii[g].

W 1942 roku badania Tadeusza Vetulaniego nad konikami polskimi były komentowane na łamach czasopisma Nature[23].

Działalność powojenna – misja rewindykacyjna i odtworzenie rezerwatu

Fotografia ślubna Tadeusza Vetulaniego i Marii Godlewskiej, 1949

W styczniu 1945 roku przystąpił do pracy w Zarządzie Tymczasowej Komisji Administracyjnej Uniwersytetu Poznańskiego i Akademii Handlowej w Poznaniu, którą powołali przebywający w Krakowie poznańscy profesorowie, docenci, asystenci i pracownicy administracji. Został także powołany przez Wojewódzki Urząd Ziemski w Krakowie do pracy hodowlano-społecznej[16]. W czerwcu 1945 wznowił swą działalność na stanowisku kierownika Zakładu Szczegółowej Hodowli Zwierząt na Uniwersytecie Poznańskim[16].

W tym samym roku został wyznaczony przez Ministerstwo Leśnictwa do wyjazdu na teren sowieckiej strefy okupacyjnej Niemiec w sprawie rewindykacji koników zagrabionych przez Niemców z Puszczy Białowieskiej[16]. Dotarł do Berlina i Sahorfheide. Występował z referatem dotyczącym Puszczy Białowieskiej w stołówce Polskiej Komisji Rewindykacyjnej w Berlinie[21]. W misji rewindykacyjnej napotkał szereg trudności, m.in. związanych z brakiem możliwości uzyskania niezbędnych wiz dyplomatycznych do angielskiego i amerykańskiego sektora okupacyjnego[20]. Akcja przyniosła bardzo niewielki skutek i do Polski powróciła jedynie nieznaczna część wywiezionych przez okupanta koników[1].

Tadeusz Vetulani w 1945 roku został powołany na członka Państwowej Rady Ochrony Przyrody i objął kierownictwo naukowe rezerwatu koników w Puszczy Białowieskiej, podlegającego bezpośrednio kompetencji Biura Ochrony Przyrody Ministerstwa Leśnictwa. W odstępach półrocznych odbywał lustracje rezerwatu[h]. W wyniku grabieży, „stan koników rezerwatowych w październiku 1945 roku wynosił tylko piętnaście sztuk, przeważnie mniej wartościowego przychówka wojennego”[24]. Wobec utraty większości materiału hodowlanego, koniecznym okazało się podjęcie niemal od zera odbudowy warsztatu naukowego. Dzięki wsparciu współpracowników i uczniów w ciągu pięciu lat udało się w znacznym stopniu odtworzyć stan przedwojenny, choć pewne straty okazały się bezpowrotne[1].

W latach 1946–1949 był członkiem Polskiego Towarzystwa Leśnego. Od 1948 roku był sekretarzem Wydziału Matematyczno Przyrodniczego Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Był także członkiem Komitetów: Fizjograficznego, Biologicznego oraz Komitetu Nauk Rolniczych i Leśnych PTPN[16]. W 1949 roku został członkiem Komisji Nauk Rolniczo-Leśnych Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Polskiej Akademii Umiejętności. Był członkiem Zarządu Oddziału Poznańskiego Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika oraz członkiem Zarządu Polskiego Towarzystwa Zoobotanicznego[16].

W 1949 roku otrzymał tytuł profesora zwyczajnego w zakresie szczegółowej hodowli zwierząt na Wydziale Rolniczo-Leśnym Uniwersytetu Poznańskiego. Po wydzieleniu Wydziału Rolniczego ze struktur Uniwersytetu Poznańskiego i przekształceniu w Wyższą Szkołę Rolniczą, został kierownikiem Katedry Szczegółowej Hodowli Zwierząt na Wydziale Zootechnicznym tej uczelni[16].

5 czerwca 1949 roku poślubił Marię Godlewską (1910–1995), chirurga stomatologa, doktor nauk medycznych (córkę Jana Nepomucena Godlewskiego i Jadwigi z domu Porowskiej; siostrę rolnika i hodowcy Władysława Godlewskiego). W 1950 roku urodził się ich syn Zygmunt.

Był inwigilowany przez Urząd Bezpieczeństwa[25]. W okresie kampanii referendalnej w 1946 roku funkcjonariusze UB odnotowali, że Tadeusz Vetulani nawoływał do odpowiedzi „nie” na wszystkie pytania[25]. Władze państwowe zaczęły wyraźnie okazywać Vetulaniemu brak przychylności ze względu na jego „niesłuszne” pochodzenie społeczne, przedwojenne związki z kręgami wojskowymi oraz zaangażowanie w pracę szeregu organizacji społecznych i zawodowych, także ziemiańskich, w II Rzeczypospolitej[1]. Kulminowało to „atmosferą nagonki”, gdy „czynniki wyższe” w Warszawie nie dopuściły do przyznania mu urlopu zdrowotnego, jak i wyjazdu do sanatorium, zalecanego przez lekarzy z uwagi na jego chorobę serca[1]. Ówczesny rektor Uniwersytetu Poznańskiego Kazimierz Ajdukiewicz wbrew decyzji Ministerstwa Szkół Wyższych i Nauki przyznał wówczas profesorowi krótki urlop zdrowotny[1].

Wkrótce potem, 24 lutego 1952 roku, w czasie pobytu naukowego w Krakowie, Tadeusz Vetulani zasłabł podczas pracy w laboratorium profesora Zygmunta Grodzińskiego[21] i zmarł tego samego dnia w Krakowie w wyniku rozległego zawału serca[1]. W chwili śmierci miał pięćdziesiąt pięć lat. Został pochowany trzy dni później, 27 lutego 1952 na Cmentarzu Rakowickim[26][27].

Praca naukowa

Wśród bliskich i współpracowników Tadeusz Vetulani miał opinię osoby „o wielkiej, graniczącej z pedanterią, skrupulatności w pracy i życiu”[14].

Uczniowie

Tadeusz Vetulani po uzyskaniu stanowiska kierownika katedry przystąpił do tworzenia zespołu badawczego. Pozostawił po sobie szereg uczniów i następców, którzy kontynuowali jego pracę. Byli wśród nich profesorowie Wydziału Zootechnicznego Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu, w tym: Stefan Alexandrowicz, Witold Folejewski, Zdzisław Śliwa, Jerzy Gedymin, Antoni Kaczmarek i Jerzy Zwoliński.

Pod jego kierownictwem odbyły się w latach 1945–1951 dwie habilitacje i trzy przewody doktorskie[14][16]. Vetulani był także promotorem sześćdziesięciu sześciu prac magisterskich[14].

Publikacje

Grób Tadeusza i Jana Vetulanich na Cmentarzu Rakowickim
  • Badania nad konikiem polskim z okolic Biłgoraja (1925)
  • Znaczenie konika polskiego w nauce i hodowli (1927)
  • Dalsze badania nad konikiem polskim (1928)
  • Przyczynek do poznania stosunków rolniczych w Turcji (1930)
  • Hodowla koni w Turcji (1930)
  • Sprawozdanie z podróży naukowej do Turcji (1931)
  • Untersuchungen über das Wachstum der Säugetiere in Abhängigkeit von der Anzahl zusammengehaltener Tiere, Biol. Generalis, 7: 71–98 (1931)
  • Wstęp do badań nad typami koni arabskich w Turcji (1932)
  • Pochodzenie i przynależność rasowa konia z kurhanu z okolic Wilna na podstawie charakterystyki czaski (1932)
  • Przyczynek do charakterystyki i pochodzenia domowych kóz anatolijskich (1933)
  • Wyjaśnienia z powodu „Poprawek hipologicznych” Edwarda Skorkowskiego (1933)
  • Komentarze do dwóch prac o pochodzeniu koni (1933)
  • Uwagi o niektórych zagadnieniach hodowlanych ziem północno-wschodnich Polski (1935)
  • Niektóre dane dotyczące hodowli bydła czerwonego polskiego w Małopolsce (1935)
  • W sprawie kur antokolek (1936)
  • Le Tarpan sylvestre récemment introduit dans la forêt de Białowieża: communication de T. Vetulani (1936)
  • Zakład hodowli zwierząt U. S. B. w Wilnie w okresie pierwszych pięciu lat swej działalności (1936)
  • Die Wiedereinführung des Waldtarpans in den Urwald von Białowieża (Bialowies) (1936)
  • Wyższa Akademia Rolnicza w Ankarze (wspomnienia z roku 1934, Roczniki Nauk Rolniczych i Leśnych, T. 38 (1937)
  • Charakteristik der Tierzuchverhältnisse mancher Gegenden Nordost-Anatoliens (1937)
  • Beitrag zur Kenntnis der anatolischen Schafrassen
  • Beitrag zu Charakteristik und Abstammung der anatolischen Hausziegen
  • Wstęp do badań nad typami koni arabskich w Turcji
  • Wzrost zwierząt ssących w zależności od ilości trzymanych razem osobników
  • Doświadczenia nad dziedziczeniem ciężaru ciała odraz niektórych wymiarów ciała w stadium noworodka
  • Wzdłuż Anatolii (1937)
  • Badania nad składem i stopniem szlachetności wełny używanych kożuchów owczych jako podstawa oceny wartości kożuchowej owiec różnych ras (1937)
  • Wnioski praktyczne z badań nad pochodzeniem zwierząt domowych (konie) (1948)
  • O regeneracji tarpana leśnego w Puszczy Białowieskiej (1948)
  • Niektóre materiały zoologiczne do badań nad pochodzeniem koni (1949)
  • Źródła do problemu dzikich koni europejskich w czasach historycznych ze szczególnym uwzględnieniem dzikiego tarpana leśnego (1949)
  • Głos ze Związku Radzieckiego w sprawie miejscowych koni prymitywnych (1950)
  • Na drodze do odhodowania krótkiej stojącej grzywy u koników polskich typu tarpana leśnego w rezerwacie Puszczy Białowieskiej (1957)
  • Problema tarpana na fonie nowiejszych rabot Akademii Nauk SSSR po istorii łoszandiej w starom swietie

Tłumaczenia

  • Karl Kronacher, Carl von Patow, Uwagi o pracy Chr. Wriedta „Zasady doboru hodowlanego bydła mlecznego” (1930)
  • Leopold Adametz, Krytyczny referat o wartości kożuchowej owiec różnych ras (1938)

Opracowano na podstawie materiału źródłowego[28].

Odznaczenia

Tablica upamiętniająca Tadeusza Vetulaniego w Poznaniu

Upamiętnienie i spuścizna

Na wniosek rektorów Uniwersytetu Poznańskiego i Akademii Rolniczej w Poznaniu oraz środowisk naukowych tych uczelni, jego imieniem została nazwana jedna z ulic w Poznaniu, na osiedlu Świerczewo[29][30].

Tablice upamiętniające Tadeusza Vetulaniego zostały wmurowane przy Akademii Rolniczej w Poznaniu oraz przy Muzeum Narodowym Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie[31].

Podczas procesu zmian nazw ulicy w Sanoku w maju 1989 zaproponowano nazwanie jednej z odnóg ulicy Wincentego Witosa w dzielnicy Dąbrówka „ulicą Vetulanich”[32]. Ulica pod taką nazw w ww. dzielnicy widnieje w źródłach urzędowych z 1990[33], jednak współcześnie nie ma już jej w wykazie ulic miasta Sanoka[34].

W 2002 roku, w związku z pięćdziesiątą rocznicą śmierci Tadeusza Vetulaniego, w dowód uznania jego wkładu w rozwój badań z zakresu nauk zootechnicznych, Rada Wydziału Hodowli i Biologii Zwierząt Akademii Rolniczej w Poznaniu ustanowiła Medal im. Profesora Tadeusza Vetulaniego, przyznawany naukowcom i praktykom szczególnie zasłużonym w działaniach na rzecz bioróżnorodności zwierząt gospodarskich[35].

Również w związku z pięćdziesiątą rocznicą śmierci Tadeusza Vetulaniego, 4 października 2002 roku w hallu Wydziału Zootechniki Akademii Rolniczej w Poznaniu została zorganizowana wystawa poświęcona uczonemu, będąca prezentacją materiałów archiwalnych z jego spuścizny[29][36].

W dniach 7 grudnia 2012 – 31 stycznia 2013 w muzeum Białowieskiego Parku Narodowego zaprezentowana została wystawa Tadeusz Vetulani (1897–1952), zorganizowana przez BPN we współpracy z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Na ekspozycję złożyło się osiem tablic prezentujących sylwetkę Tadeusza Vetulaniego, jego życiorys, zainteresowania badawcze i dokonania naukowe; a także pięć gablot, w których zaprezentowane zostały pamiątki po uczonym: oryginalne dokumenty, w tym pergaminowy dyplom potwierdzający akt nadania mu tytułu doktora nauk agronomii, zdjęcia, a także jego rzeczy osobiste i publikacje. Kuratorami wystawy byli Zygmunt Vetulani (syn Tadeusza Vetulaniego) oraz Ewa Moroz-Keczyńska (kustosz muzeum BPN)[i][37].

Spuścizna i materiały Tadeusza Vetulaniego zostały przekazana przez Zygmunta Vetulaniego do poznańskiego Oddziału Archiwum Polskiej Akademii Nauk[16].

Rodzina

Uwagi

  1. ↑ Właśc. Tadeusz Bolesław Vetulani.
  2. ↑ Po wydzieleniu Wydziału Rolniczego jako odrębnej uczelni ze struktur Uniwersytetu Poznańskiego.
  3. ↑ Jako akademik uchwałą z pierwszej połowy 1910 został uznany przynależnym do gminy Sanok. Zob. Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 538 (poz. 2).
  4. ↑ W katalogu Gimnazjum im. Królowej Zofii z roku szkolnego 1913/14 jako opiekun Tadeusza Vetulaniego został wymieniony jego stryj Franciszek Vetulani, pracujący wówczas we Lwowie. Zob. CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok 1913/14 (zespół 7, sygn. 61). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 630.
  5. ↑ Jak wspominał Tadeusz Vetulani: „Były to już niemal ostatnie, możliwe jeszcze wybiórki, z pogłowia koników powiatu biłgorajskiego, gdyż znany mi tam dawniej wartościowy ich materiał – ze szkodą dla naszej hodowli – został w międzyczasie mocno przetrzebiony. Stwierdzony tam wówczas kompletny brak odpowiednich dla rezerwatu ogierów dowodził, że dla realizacji idei rezerwatu i regeneracji tarpana leśnego w Puszczy Białowieskiej był to już niemal ostatni moment. Deską ratunku w kłopotliwej sytuacji, spowodowanej brakiem rozpłodników męskich, okazała się przezorność Komisji Fizjograficznej Polskiej Akademii Umiejętności, która w związku z wynikami mych pierwszych badań nad konikiem polskim, wyasygnowała w roku 1927 fundusze na nabycie w powiecie biłgorajskim pary typowych koników, jako rezerwy dla celów naukowo-hodowlanych oraz dla swych celów muzealnych. Koniki te, trzymane w Mydlnikach pod Krakowem oraz ich potomstwo, tworzące w początkach roku 1936 grupę rodzinną, obejmującą dwa ogiery i dwie klacze, okazały się istotnie dla naszego rezerwatu rezerwą wprost nieocenioną”. Zob. Tadeusz Vetulani: O regeneracji tarpanaleśnego leśnego w Puszczy Białowieskiej. 1948.
  6. ↑ Tadeusz Vetulani był inicjatorem wyprawy Feliksa Nowowiejskiego do Puszczy Białowieskiej, która odbyła się w dniach 16–26 września 1937 roku. Oprowadzał kompozytora wraz z synem Kazimierzem po Puszczy. W dniu 24 września wykonał zdjęcie Feliksa Nowowiejskiego dyrygującego grupą strażników grających na trąbkach myśliwskich, stojących na schodach wejściowych do Dyrekcji Lasów Państwowych w Białowieży. Zdjęcie to zostało opublikowane w czasopiśmie Echa Leśne. Zob. Feliks Nowowiejski w Puszczy Białowieskiej. „Echa Leśne”. 40, s. 860, 3 października 1937. 
  7. ↑ Jak wspominał jego bratanek Jerzy Vetulani: „Rolę naszego opiekuna w pewnym stopniu pełnił mój stryj Tadeusz, profesor Uniwersytetu Poznańskiego i zootechnik, który cały okres wojny spędził w Krakowie, działając na rzecz Polskiego Czerwonego Krzyża. Jak na poznaniaka przystało, był dość pedantyczny. Składając wizyty w naszym domu, zawsze dbał o porządek. Najboleśniej to odczułem, gdy pewnego razu po powrocie z wakacji zauważyłem, że wyrzucił całą moją wspaniałą kolekcję ptasich gniazd. Jako dziecko bardzo nie lubiłem stryja, przedrzeźniałem go i przezywałem. Dopiero po wojnie, za namową ojca, zrobiłem jakieś kroki w celu ocieplenia naszych relacji. I szybko staliśmy się serdecznymi przyjaciółmi. Stryj, wówczas jeszcze stary kawaler, zapraszał mnie do Poznania i pokazywał gospodarstwa doświadczalne. Pamiętam, że ofiarował mi książkę Chemia zdobyła świat, która bardzo mnie zainteresowała i popchnęła później w kierunku studiów chemicznych”. Zob. Marcin Rotkiewicz: Mózg i błazen. Rozmowa z Jerzym Vetulanim. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2015, s. 18–19. ISBN 978-83-8049-092-5.
  8. ↑ Tadeusz Vetulani gościł w Białowieży po wojnie, w dniach 19–23 października 1945 roku, jako delegat Biura Ochrony Przyrody Ministerstwa Leśnictwa; później odwiedzał Białowieżę w dniach 4–10 kwietnia i 21–23 listopada 1948 roku, 10–12 marca, 14–17 maja, 14 lipca i 17 sierpnia 1949 roku, 14–19 lutego i 7–13 lipca 1950 roku, 9–14 stycznia i 28 maja – 2 czerwca 1951 roku. Po raz ostatni gościł w Białowieży w dniach 30 października – 2 listopada 1951 roku.
  9. ↑ Po wernisażu wystawy, na którym obecny był m.in. Adam Wajrak, miał miejsce odczyt Zygmunta Vetulaniego prezentujący dorobek naukowy jego ojca. Kurator również osobiście oprowadził po ekspozycji.
  10. ↑ Wykaz niekompletny.

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y Piotr Daszkiewicz, Zbigniew Jaworski, Zygmunt Vetulani: Vetulani Tadeusz. W: Luminarze nauki Uniwersytetu Poznańskiego w latach 1919–2019. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2019, s. 750–754.
  2. ↑ a b Piotr Daszkiewicz. Prace Tadeusza Vetulaniego z punktu widzenia historyka nauki. „Prace z komisji Nauk Rolniczych i Nauk Leśnych Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk”. 95 (Suplement), s. 9–13, 2003. 
  3. ↑ Tadeusz Vetulani. Co słychać w Puszczy Białowieskiej?. „Ziemia”. 30 (5), s. 4–11, 1946. 
  4. ↑ Według tego źródła urodzona w 1896. Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 538 (poz. 3).
  5. ↑ A. Vetulani. Poza płomieniami 1976 ↓, s. 332, 338.
  6. ↑ Ewa Dziurzyńska: Adam Vetulani (1901–1976). W: Korespondencja Adama Vetulaniego z Miroslavem Boháčkiem. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2017, s. 13–25. ISBN 83-7676-103-X. ISBN 978-83-7676-103-9.
  7. ↑ Paweł Kosina: Helena Kosinówna. Rodzina i sanoccy Przyjaciele. Sanok: 2006, s. 57.
  8. ↑ Iwona Czerkies. Saga rodu Vetulanich. Chłopcy z placu św. Jana. „Tygodnik Sanocki”. Nr 50 (1099), s. 9, 21 grudnia 2012. 
  9. ↑ Powódź. „Gazeta Sanocka”. Nr 216, s. 3-4, 8 marca 1908. 
  10. ↑ CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1908/1909 (zespół 7, sygn. 48). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 178, 520.
  11. ↑ Kronika. Antysemityzm w Sanoku. „Gazeta Sanocka”. Nr 226, s. 3, 17 maja 1908. 
  12. ↑ XXXIII. Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1913/14. Sanok: 1914, s. 70.
  13. ↑ Edward Zając: Szkice z dziejów Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna w Sanoku, 1998, s. 70. ISBN 83-909787-0-9.
  14. ↑ a b c d e f g h i j k l m Zygmunt Vetulani, Tadeusz Vetulani – Człowiek i uczony, [w:] Inteligencja poznańska. Historia i wspomnienia, „Kronika Miasta Poznania”, Poznań 1998, s. 285–300, ISSN 0137-3552.
  15. ↑ a b c d e Tadeusz Vetulani: Życiorys. Archiwum Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, 26 maja 1950. [dostęp 2019-09-03].
  16. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Jarosław Matysiak: Materiały Tadeusza Vetulaniego (1897–1952). Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie – Oddział w Poznaniu, 2015. [dostęp 2019-02-22].
  17. ↑ a b Tomasz Kruszewski. Polish Travellers’ Account of Turkey in 20’s of the 20'th Century. „Tarih İncelemeleri Dergisi”. XXIII (1), s. 157–170, lipiec 2008. [zarchiwizowane z adresu]. 
  18. ↑ Tadeusz Vetulani. Badania nad konikiem polskim z okolic Biłgoraja. „Rocznik nauk rolniczych i leśnych”. 14 (3), s. 379–426, 1925. Poznań. 
  19. ↑ Poznań. Z uniwersytetu. „Kurier Warszawski”. Nr 248, s. 6, 10 września 1935. 
  20. ↑ a b Zygmunt Vetulani: Tadeusz Vetulani (1897–1952) – Prezentacja. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. [dostęp 2019-09-03].
  21. ↑ a b c d e f g h Piotr Bajko: Tadeusz Vetulani. Encyklopedia Puszczy Białowieskiej. [dostęp 2019-09-08].
  22. ↑ Stefan Uhma: Tadeusz Vetulani w pracy Polskiego Czerwonego Krzyża w Krakowie w czasie okupacji niemieckiej 1939–1945. Archiwum Małopolskiego Oddziału Okręgowego Polskiego Czerwonego Krzyża, 6 maja 1957.
  23. ↑ T. Janikowski. The Wild Horse of Poland. „Nature”. 150, s. 681–682, 1942. 
  24. ↑ Jerzy Zwoliński: Jeszcze o tarpanie. 1956.
  25. ↑ a b Stanisław Jankowiak, Tomasz Schramm: Uniwersytet w przestrzeni politycznej w latach 1945–1989. W: Dzieje Uniwersytetu w Poznaniu w latach 1945–2019. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2019, s. 18.
  26. ↑ Kraków – Rakowice. Fotografia nr 20245. genealogia.okiem.pl. [dostęp 2012-10-31]. (pol.).
  27. ↑ Klepsydra z informacją o dacie pogrzebu Tadeusza Vetulaniego. Rzemieślnicza Spółdzielnia Pracy Stolarzy i Pracowników Pogrzebowych. [dostęp 2020-03-30].
  28. ↑ Pełna lista publikacji Tadeusza Vetulaniego. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. [dostęp 2019-09-05].
  29. ↑ a b Przemysław Matusik: Poznańskie sylwetki. Profesor Tadeusz Vetulani (1897–1952). Kongregacja Oratorium Św. Filipa Neri i parafia pw. NMP Matki Kościoła w Poznaniu. [dostęp 2011-05-17].
  30. ↑ Wykaz ulic układu uzupełniającego. Zarząd Dróg Miejskich w Poznaniu. [dostęp 2020-04-23]. (pol.).
  31. ↑ Odsłonięcie tablicy upamiętniającej prof. dr. hab. Czesława Janickiego. „Wieści Akademickie. Czasopismo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu”. 5–6 (212–213), s. 12, maj–czerwiec 2016. 
  32. ↑ Nowe nazwy sanockich ulic. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 13 (484) z, s. 4, 1–10 maja 1989. 
  33. ↑ Zarządzenie Wojewódzkiego Komisarza Wyborczego w Krośnie. „Dziennik Urzędowy Województwa Krośnieńskiego”. Nr 11, s. 108, 11 kwietnia 1990. 
  34. ↑ Wykaz nazw ulic miasta Sanoka. bip.um.sanok.pl. [dostęp 2020-04-19].
  35. ↑ Jacek Wójtowski. Medal im. Profesora Tadeusza Vetulaniego. „Przegląd Hodowlany”. 9, s. 21, 2011. ISSN 0137-4214. 
  36. ↑ Wystawy. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie – Oddział w Poznaniu. [dostęp 2019-09-03].
  37. ↑ Tadeusz Vetulani (1897–1952) – nowa wystawa w BPN. Białowieski Park Narodowy, 7 grudnia 2012. [dostęp 2019-09-03].

Bibliografia

Podstawowa

Uzupełniająca

Media użyte na tej stronie

POL Medal Za Długoletnią Służbę Brązowy BAR.svg
Baretka: Brązowy Medal za Długoletnią Służbę
Tadeusz Vetulani w ZOO w Poznaniu.jpg
Tadeusz Vetulani z konikami polskimi w ZOO w Poznaniu.
Tadeusz Vetulani (z prawej) w Turcji w towarzystwie tłumacza na tle palm.jpg
Tadeusz Vetulani (1897–1952), z prawej, biolog i zootechnik, podczas podróży do Turcji, sfotografowany w towarzystwie tłumacza na tle palm. Tadeusz Vetulani prowadził w Anatolii badania nad typami koni arabskich.
Vetulani Tadeusz Plaque Poznan.jpg
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Płyta Tadeusza Vetulaniego, Poznań, Uniw. Przyrodniczy, ul. Wołyńska.
Tadeusz and Jan's Vetulani tomb at Rakowicki Cemetery 2015.JPG
Autor: Franek Vetulani, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Tadeusza Vetulaniego i jego bratanka Jana Vetulaniego na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
Tadeusz Vetulani trzymający za uzdy koniki polskie – skadrowane.jpg
Rajd polskich koników z Biłgoraja do Poznania dla wypróbowania ich wytrzymałości dla potrzeb wojska. Organizator rajdu Tadeusz Vetulani trzymający za uzdę konika.
Tadeusz Vetulani i Maria z domu Godlewska fotografia ślubna.jpg
Tadeusz Vetulani i Maria z domu Godlewska – fotografia ślubna.
Rodzina Vetulanich w Sanoku.jpg
Rodzina Vetulanich w Sanoku
Tadeusz Vetulani w mundurze Polskiej Armii Ochotniczej.jpg
Tadeusz Vetulani w mundurze Polskiej Armii Ochotniczej.