Tadeusz Wieniawski

Tadeusz Wieniawski (ur. 11 marca 1798 w Wieniawie, zm. 4 czerwca 1884[1] w Warszawie) – polski lekarz pochodzenia żydowskiego, lekarz sztabowy w czasie powstania listopadowego.

Urodzony w Wieniawie (przedmieście Lublina)[2], w rodzinie żydowskiej jako Wolf Helman, syn cyrulika Herszka Mayera Helmana i Gitli Aronowicz Kielmanowicz. Jeszcze jako uczeń Gimnazjum Lubelskiego zmienił nazwisko na Tobiasz Wieniawski[2].

We wrześniu 1820 roku zwrócił się do namiestnika Zajączka z prośbą o dopuszczenie do urzędu w instytucji publicznej. Jako Żyd nie mógł korzystać z praw politycznych i zarówno Komisja Rządowa Sprawiedliwości, jak i Rada Administracyjna Królestwa Polskiego odpowiedziały odmownie. Wybrał studia na wydziale lekarskim i w roku 1825 uzyskał tytuł magistra medycyny, a rok później chirurgii. Po studiach medycznych ukończył również wydział filozoficzny. Wtedy zmienił imię ponownie, na Tadeusz[2]. W latach 1825–1827 mieszkał przy Franciszkańskiej na warszawskim Starym Mieście. Od 7 do 9 rano przyjmował za darmo ubogich chorych.

W kwietniu 1826 roku rozpoczął pracę w Szpitalu Głównym Wojskowym. W lutym 1828 wrócił do Lublina gdzie prowadził prywatną praktykę lekarską. W październiku tegoż roku przyjął chrzest rzymskokatolicki w katedrze św.Jana w Lublinie[3]. Dwa lata później został zaangażowany jako lekarz więzienny. W czasie powstania listopadowego był lekarzem sztabowym przy 4 pułku strzelców pieszych i dwukrotnie odznaczono go za odwagę Krzyżem Wojskowym[2]. Po upadku powstania przeszedł granicę pruską wraz z 368 rannymi żołnierzami i oficerami i zorganizował dla nich szpital. Wkrótce wrócił do kraju i podjął praktykę w Szczebrzeszynie, a później w Lublinie. Ponadto zakupił także ziemię, dzięki której wspomagał rodzinne finanse. Później przeniósł się do Warszawy, rodzinnego miasta żony[2].

Był dwukrotnie żonaty. Po raz pierwszy z Ewą Lanckorońską, z którą miał syna Tadeusza (1816-1887, lekarz). Drugi raz z Reginą Wolff (zm. 7 października 1884[1]) siostrą Edwarda Wolffa, pianisty-wirtuoza i kompozytora mieszkającego w Paryżu. Z Reginą miał pięciu synów: Juliana, Henryka, bliźniaków Józefa i Aleksandra oraz Konrada, który zmarł jako dziecko[1].

Pogrzeb odbył się 7 czerwca. Zwłoki wyprowadzono z kościoła Świętego Krzyża na cmentarz Powązkowski.

Uwagi

  1. ↑ Wykaz niekompletny.

Przypisy

  1. ↑ a b c Alan Jakman: 180 lat temu urodził się Henryk Wieniawski. moremaiorum.pl. [dostęp 2022-10-21].
  2. ↑ a b c d e Anna S. Dębowska, Geniusz, Polak i... Żyd. Dlaczego przez ponad 100 lat milczano o korzeniach Wieniawskiego?, wyborcza.pl, 7 października 2022 [dostęp 2022-10-13].
  3. ↑ Akt chrztu Tadeusza Wieniawskiego z dn.6.10.1828.

Bibliografia