Tajęcina

Tajęcina

wieś
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	rzeszowski
Gmina	Trzebownisko
Liczba ludności (2021)	671[1]
Strefa numeracyjna	17
Kod pocztowy	36-002[2]
Tablice rejestracyjne	RZE
SIMC	0664600[3]
Położenie na mapie gminy Trzebownisko Tajęcina
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Tajęcina
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Tajęcina
Położenie na mapie powiatu rzeszowskiego Tajęcina
50°07′18″N 22°00′37″E/50,121667 22,010278

Tajęcina – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie rzeszowskim, w gminie Trzebownisko^[3][4].

Wieś położona jest w północno-zachodniej części gminy Trzebownisko i oddalona od Rzeszowa o 10 kilometrów. Skomunikowana jest ze stolicą Podkarpacia dwoma drogami krajowymi relacji Rzeszów – Lublin i Rzeszów – Warszawa. Obie te drogi zostały połączone ze sobą w roku 2007 „drogą lotniskową^[1]”. Powierzchnia sołectwa Tajęcina wynosi 842 ha, tj. 9,3% powierzchni gminy^[5].

Historia

Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z XVI wieku. W tym okresie miejscowość należała do parafii Zaczernie. Wieś była lokowana na surowym korzeniu. Podania wiejskie głoszą, że osiedleńcami wsi najczęściej byli ludzie skazani na banicję.

Rezerwat przyrody BÓR

Ryszard Bereś w "Kalendarium tej ziemi po rok 1918" pisał o najeździe Tatarów na Zaczernie w 1624 roku. Wówczas większość mieszkańców Zaczernia uciekała przed najeźdźcą "uciekając na bagna wokół Czarnej rzeki oraz w okolice zaczerskiego przysiółka - osady leśnej Tajęcina. Tam też schronił się ówczesny zaczerski pleban ks. Sebastian Lorenc"^[6].

W wyniku ucieczki wśród lasów między obecnym Zaczerniem a Głogowem Małopolskim, znajdowało się kilkanaście drewnianych domów, które jak wynika ze słownika geograficznego Królestwa Polskiego z 1880 roku, nazywano Tajęczyną lub (obecnie funkcjonującą nazwą) Tajęciną^[7].

Według podań, Mieszkańcy wsi trudnili się głównie zbieractwem runa, wyciskaniem miodu i przetapianiem wosku na świece na potrzeby pobliskiego folwarku i kościoła. Pracowali także przy wyrębie lasu, słynęli z produkcji oleju z siemienia lnu i konopi, a jak wynika z informacji zawartych na stronie parafii w Wysokiej Głogowskiej, byli oni dobrymi kosiarzami^[8].

Jak odnotował Stanisław Rząsa opisując dzieje Zaczernia, Tajęcina w 1886 roku liczyła zaledwie 45 ubogich rodzin, których dzieci uczęszczały do zaczerskiej szkoły^[9].

W 1913 roku w Tajęcinie, dzięki staraniom księdza Kazimierza Zawałkiewicza powstała skromna szkółka, która powstała z rozbiórki zajezdnej karczmy. Uczył w niej jeden nauczyciel. Był to Stanisław Piątek, który pełnił funkcję nauczyciela i kierownika jednoklasowej szkoły powszechnej^[10].

W późniejszym czasie wybudowano nową szkołę, która w 2011 została rozbudowana i przeznaczona na Dom Ludowy, w miejscu pierwszej szkółki znajduje się obecnie Kościół bł. ks. Jana Balickiego^[11].

Po drugiej wojnie światowej wieś miała ulec likwidacji ze względu na poszerzenie lotniska w owym czasie wojskowego w kierunku północ - południe^[5]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa rzeszowskiego. Dopiero w 1973 roku miejscowość uzyskała samodzielność administracyjną^[6].

Środowisko naturalne

Tajęcina leży w południowej części dużej jednostki geologicznej zwanej Zapadliskiem Przedkarpackim, powstałym w związku z trzeciorzędowymi ruchami górotwórczymi Karpat. Utwory trzeciorzędowe wykształcone są w postaci iłów i iłołupków z drobnymi wkładkami piasków i piaskowców. Są to tzw. iły, krakowieckie, które przykryte są utworami czwartorzędowymi. Czwartorzęd, to utwory fluwioglacjalne, wykształcone w postaci piasków różnoziarnistych, żwirów, glin pylastych, mad rzecznych, często wzajemnie przemieszanych. Miąższość utworów czwartorzędowych jest zmienna i wynosi od kilku do kilkunastu metrów. Największą grubość osiągają w południowej części Gminy w obrębie tzw. Rynny Przedkarpackiej – pradoliny Wisły i innych rzek płynących wówczas u czoła lodowca. Pod względem morfologicznym Tajęcina leży w południowej części Kotliny Sandomierskiej. W południowej części wsi teren jest płaski (rzędna terenu średnio 200 m n.p.m.), w północnej części charakteryzuje się łagodnymi wzniesieniami (rzędna terenu dochodzi do 240 m n.p.m.), tzw. Cygańskie Góry.

Niezaprzeczalnym bogactwem miejscowości są lasy. Stanowią one 2/3 powierzchni sołectwa i wynoszą 615 hektarów na łączną powierzchnię 842 hektary, w całej gminie Trzebownisko pozostaje tylko 51 hektarów lasów^[5].

Kościół pw. błogosławionego księdza Jana Balickiego

Kościół pw. Ks. Jana Balickiego

W miejscowości znajduje się kościół filialny pw. bł. ks. Jana Balickiego należący do parafii św. Stanisława Kostki w Jasionce. Poświęcenie placu miało miejsce w 1995 roku. Projekt tego kościoła wykonał mgr inż. Jan Bulsza. Plac pod budowę kościoła został poświęcony 9 września 1997 roku przez księdza Stanisława Wójcika, ówczesnego dziekana głogowskiego. Zwieńczeniem prac było poświęcenie kościoła, którego dokonał ówczesny ordynariusz rzeszowski bp Kazimierz Górny 7 grudnia 2003 roku^[12].

Architektura i wyposażenie

Prezbiterium kościoła z nastawą ołtarzową

Kościół jest jednonawowy z dachem dwuspadowym, pokrytym blachą. Został zbudowany na planie prostokąta z wysuniętą bryłą zakrystii i pomieszczeń gospodarczych. Ściana frontowa z głównymi drzwiami wejściowymi przedłużona jest przez wysoką, dwustopniową wieżę, na której znajduje się dzwon ku czci Matki Bożej Częstochowskiej. Wnętrze kościoła jest estetyczne. Posadzka, ołtarz i ambona wykonane są z marmuru. Nastawa ołtarzowa wykonana jest z czerwonego marmuru w formie tryptyku z Jezusem Miłosiernym w środku, po prawej stronie obraz błogosławionego księdza Jana Balickiego - patrona kościoła, a po lewej obraz świętej siostry Faustyny^[12].

Kapliczka świętego Floriana i świętego Franciszka

W Tajęcinie znajduje się murowana kapliczka pod wezwaniem Matki Bożej oraz świętego Floriana i Franciszka z 4 ćw. XIX wieku. W 1937 przeszła ona generalny remont^[5]. Fundatorem kapliczki była społeczność wsi Tajęcina. W ołtarzu znajduje się figura Matki Bożej Fatimskiej, przywieziona przez mieszkańców z pielgrzymki do Częstochowy, krzyż i obraz Matki Bożej Częstochowskiej ręki miejscowego artysty^[11].

Mieszkańcy przez wiele lat, zanim odprawiano Msze Święte w dawnej szkole, gromadzili się przy kapliczce na liturgie, nabożeństwa majowe i różańcowe^[11].

W górnej części nad wejściem, umieszczona została drewniana figura św. Floriana - patrona strażaków^[11].

Obiekty na terenie miejscowości

Na terenie Tajęciny znajduje się Podkarpacki Park Naukowo-Technologiczny AEROPOLIS będący częścią Specjalnej Strefy Ekonomicznej Euro-Park Mielec. Tereny Parku sąsiadują bezpośrednio z międzynarodowym lotniskiem Rzeszów-Jasionka. W Tajęcinie zlokalizowana jest jedna strefa należąca do Parku. Jest to Strefa S1 Przylotniskowa o powierzchni 106 ha.

W Strefie S1 zlokalizowanej w miejscowościach Tajęcina oraz Jasionka dominuje przemysł lotniczy, elektromaszynowy, elektroniczny i informatyczny. Zakłady działające w strefie to m.in.: MTU, Goodrich, VAC AERO, OPTeam, Zelnar. Teren jest w pełni uzbrojony.

W miejscowości funkcjonują:

• Kopalnia gazu ziemnego; złoża gazu ziemnego „JASIONKA” (Jasionka, Tajęcina) o powierzchni 5 761 687 m² i pokładach 1753 mln m³ na terenie miejscowości Tajęcina
• Nowoczesne Centrum Rehabilitacji w Tajęcinie REHAMED-CENTER. Funkcjonuje jako podmiot leczniczy od sierpnia 2013 roku.
• Kościół filialny.
• Dom Ludowy gdzie działają: koło gospodyń wiejskich, grupa teatralna, prowadzone są zajęcia tenisa stołowego, fitnessu, tańca towarzyskiego (w roku 2011 zakończył się remont i rozbudowa domu ludowego). Obiekt jest klimatyzowany, posiada salę bankietowo-konferencyjną na 120 miejsc, kuchnię i w pełni wyposażone w profesjonalne sprzęty zaplecze.
• Ochotnicza Straż Pożarna z remizą wyposażoną w nowoczesny sprzęt ratowniczo-gaśniczy
• „Mały Orlik”, gdzie młodzież może grać w piłkę nożną, piłkę plażową siatkową.
• Niepubliczne Przedszkole świętego Józefa z oddziałami integracyjnymi^[13].
• Zabytkowa kapliczka.

Wartym podkreślenia jest fakt, iż wieś nadal posiada liczne tereny z przeznaczeniem pod zabudowę jednorodzinną, co w połączeniu ze wspomnianymi wyżej walorami systematycznie przysparza wsi nowych mieszkańców.

Zespół teatralny '39

Od grudnia 2001 r. działał w Tajęcinie dziecięcy zespół teatralny TEATR 39. Zrzeszał on 18 dzieci w wieku szkolnym z tej miejscowości. Prowadzony był przez Panią Monikę Adamiec. Ważniejsze występy i nagrody to: - przegląd teatrów dziecięcych w Strzyżowie - udział w międzywojewódzkim konkursie "Poeci i pisarze dzieciom" w 2002 i 2005 roku w Rzeszowie. Corocznie na przełomie maja jest organizowany był festyn rodzinny z zawodami sportowymi i rekreacyjnymi, występami zespołów artystycznych, pokazem sprawności OSP, oraz wielkim grillowaniem^[5]. Obecnie zespół nie funkcjonuje.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Tajęczyna ''al. Tajęcina'', [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 144 .
• Tajęcina na stronie gminy