Tajna Organizacja Nauczycielska

Tajna Organizacja Nauczycielska
Ilustracja
Państwo Polska
SiedzibaWarszawa
Data założenia26 października 1939
Zakończenie działalności1945
Profil działalnościedukacja
PrezesZygmunt Nowicki, Kazimierz Maj, Wacław Tułodziecki
brak współrzędnych
Kierownictwo TON

Tajna Organizacja Nauczycielska (TON) – konspiracyjna organizacja Związku Nauczycielstwa Polskiego utworzona 26 października 1939 w Warszawie[1]. Jej założycielami byli: Zygmunt Nowicki, Kazimierz Maj, Wacław Tułodziecki, Teofil Wojeński i Czesław Wycech).

Od pierwszych dni okupacji hitlerowskiej organizowała tajne nauczanie, pomoc dla nauczycieli, ukrywała poszukiwanych przedstawicieli inteligencji, pomagała osadzonym w obozach koncentracyjnych i więzieniach. Budowała swoje struktury na terenie całego Generalnego Gubernatorstwa oraz oddziaływała na terenach przyłączonych do Rzeszy (Pomorze, Śląsk). Współpracowała z Delegaturą Rządu na Kraj i ze Związkiem Walki Zbrojnej, a następnie z Komendą Główną Armii Krajowej. Mimo grożących kar za nielegalne nauczanie rzesza nauczycieli nie przerwała swego powołania i przez cały okres II wojny światowej służyła młodzieży. Tysiące straciło życie w obozach koncentracyjnych i więzieniach gestapo.

Bohaterom tajnego nauczania Związek Nauczycielstwa Polskiego ufundował jako dowód wiecznej pamięci pomnik przed swoją siedzibą w Warszawie na Wybrzeżu Kościuszkowskim.

Uchwałą Rady Miasta Katowice nr VIII/130/11 z dnia 18 kwietnia 2011 skwerowi, położonemu u zbiegu ul. T. Kościuszki i ul. Brynowskiej nadano nazwę plac Tajnej Organizacji Nauczycielskiej. Uchwała weszła w życie 7 czerwca 2011[2].

Imieniem Tajnej Organizacji Nauczycielskiej nazwano także skwer w Poznaniu u zbiegu ul. Królowej Jadwigi i ul. Droga Dębińska oraz rondo w Słubicach, u zbiegu ul. Obozowej i drogi wojewódzkiej nr 137[3].

Przypisy

  1. ↑ Władysław Bartoszewski, Bogdan Brzeziński, Leszek Moczulski: Kronika wydarzeń w Warszawie 1939–1949. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 30.
  2. ↑ Plac Tajnej Organizacji Nauczycielskiej (pol.) www.katowice.eu [dostęp 2011-09-30]
  3. ↑ Słubice mają pierwszą w Polsce ulicę Papcia Chmiela. Jest też Rondo Tajnej Organizacji Nauczycielskiej, Słubice24.pl [dostęp 2021-10-07] (pol.).

Media użyte na tej stronie