Tajna Organizacja Wojskowa Gryf Kaszubski

Tablica upamiętniająca powstanie Gryfa Kaszubskiego w Stężycy

Tajna Organizacja Wojskowa "Gryf Kaszubski" (TOW "Gryf Kaszubski") – polska wojskowo-polityczna organizacja konspiracyjna o charakterze narodowo-katolickim, działająca od końca 1939 r. do poł. 1941 r. na Pomorzu Gdańskim

TOW "Gryf Kaszubski" została utworzona 24 grudnia 1939 r. w Czarlinie, gmina Sulęczyno z inicjatywy por. Józefa Dambka ps. "Lech", "Kil", "Jur", "Adam Falski", przedwojennego oficera dywersji pozafrontowej. Współzałożycielami byli także Klemens Bronk ps. "Plecak" z Czarlina, przewodniczący lokalnych struktur Stronnictwa Narodowego, Bronisław Brunka ze Stężyckiej Huty, przedwojenny wójt tej miejscowości oraz Józef Gierszewski i Jan Gierszewski (ojciec i syn), rolnicy z Czarlina. Wiosną 1940 r. opracowano statut, który przedstawiał program aktywnej walki zbrojnej i propagandowej z okupantem niemieckim w celu wyzwolenia Ojczyzny i obrony Kościoła Świętego. Wkrótce w skład organizacji weszło wiele małych grup konspiracyjnych ukrywających się w leśnych schronach, m.in. grupa braci Leona Kulasa ps. "Zawisza" i Józefa Kulasa ps. "Powała", działająca w pow. kościerskim. Na przełomie 1940 i 1941 r. por. J. Dambek nawiązał kontakt z księdzem ppłk. Józefem Wryczą ps. "Rawycz", "Delta", stojącym na czele własnej podziemnej organizacji KORAL. Wyraził on zgodę na objęcie funkcji prezesa TOW "Gryf Kaszubski". Po tym wydarzeniu działalność organizacji nabrała jeszcze większego rozmachu. Zasięg jej działania znacznie przekroczył obszar Kaszub, co skłoniło Radę Naczelną do zmiany nazwy. W nocy z 6 na 7 lipca 1941 r. doszło w Czarnej Dąbrowie, pow. Bytów do zebrania, w którym uczestniczyli m.in. ks. ppłk J. Wrycza, por. J. Dambek, K. Bronk, B. Brunka, J. Gierszewski, Rudolf Bronk, L. Kulas, J. Kulas, Franciszek Borzystowski, Anastazy Witkowski, Juliusz Koszałka. Ustalono na nim przekształcenie TOW "Gryf Kaszubski" w Tajną Organizację Wojskową TOW "Gryf Pomorski" oraz przyjęto nowy statut i deklarację ideową.