Taksony

Wizerunek Taksonya w Kronice Ilustrowanej

Taksony (łac. Toxun, gr. Taxis) (ur. ok. 931, zm. ok. 970) – wódz węgierski z dynastii Arpadów, książę Węgier od 955 roku.

Był synem Zoltána. W 955 roku został władcą Węgier, zmieniając dotychczasową politykę. Zrezygnował z najazdów na ościenne państwa, zawarł pokój z Rusią, Pieczyngami i Bułgarią. Włączył swój kraj w obieg międzynarodowego handlu. Starał się o sprowadzenie łacińskich misjonarzy, jednak wyświęcony przez papieża Jana XII biskup Węgier, ze względu na opór króla Ottona I Wielkiego, nie dotarł do swojej diecezji. Jego synem i następcą był Gejza, ojciec pierwszego węgierskiego króla Stefana I Świętego; drugim synem był Michał.

Pochodzenie i losy do objęcia rządów

Był synem Zoltána, najmłodszego z synów Arpada.

W 947 roku brał udział w wyprawie na Włochy.

Okoliczności objęcia rządów przez Taksonyego

Pomnik Taksonya

W latach 40. X wieku węgierscy książęta powoli przekonywali się o konieczności przyjęcia chrztu. Nie chcieli jednak czynić tego za pośrednictwem Niemiec, z którymi znajdowali się w konflikcie. Zdecydowali się, wzorem Bułgarii, na pośrednictwo Cesarstwa Bizantyjskiego. W 948 roku w Konstantynopolu zostali ochrzczeni harka (trzeci dostojnik na Węgrzech) Bulcsú oraz książę Tormás, prawnuk Arpada. W 953 roku chrzest przyjął gyula (drugi dostojnik na Węgrzech), zapewne Zombor.

Ówczesny książę Węgier, Fajsz, w 954 roku zdecydował się poprzeć bunt niemieckich możnowładców przeciwko królowi Ottonowi I Wielkiemu. Jednak 10 sierpnia 955 roku w bitwie na Lechowym Polu koło Augsburga Otto I rozgromił węgierską armię; dowodzący nią harka Bulcsú i książę Lehel zostali pojmani i powieszeni.

Klęska spowodowała zmianę polityki prowadzonej przez dynastię Arpadów. Odpowiedzialnością za dotychczasowe niepowodzenia obarczono potomków Jutasa i Üllő, synów Arpada. Do głosu doszły dwa pozostałe odgałęzienia wywodzące się od Tarhosa i Zoltána. Wielkim księciem, zgodnie z zasadą senioratu, obrano najstarszego w rodzie Taksonyego.

Małżeństwo i potomstwo

Żona Taksonyego pochodziła, jak podaje Anonymus, z kraju Kumanów^[1]. Przypuszcza się, że była córką Tonuzaby, wodza Pieczyngów. Wiąże się ten fakt z przeprowadzką Tonuzaby i jego szczepu na Węgry; sam Tonuzaba otrzymał włości w Heves, niedaleko posiadłości Taksonyego.

Ze wspomnianego małżeństwa pochodziło dwóch synów:

• Gejza, zm. 997, książę Węgier,
• Michał.

Przypisy

Bibliografia

• Dworzaczek W., Genealogia, Warszawa 1959, tablica 84.
• Sroka S. A., Historia Węgier w zarysie do 1526 roku, Bydgoszcz 2000, ​ISBN 83-87933-75-9​, s. 16.

Władcy Węgier Książęta Węgier Arpadowie Arpad (896–907) Tarhos (907 – po 922) Zoltán (907–947) Fajsz (947–955) Taksony (955–970) Gejza (970–997) Stefan I Święty (997–1000/1001) Królowie Węgier Arpadowie Stefan I Święty (1000 lub 1001–1038) Piotr Orseolo (1038–1041) Samuel Aba (1041–1044) Piotr Orseolo (1044–1046) Andrzej I (1046–1061) Bela I (1061–1063) Salomon (1063–1074) Gejza I (1074–1077) Władysław I Święty (1077–1095) Koloman Uczony (1095–1116) Stefan II (1116–1131) Bela II Ślepy (1131–1141) Gejza II (1141–1162) Stefan III (1162–1162) Władysław II (1162–1163) Stefan IV (1163–1165) Stefan III (1163–1172) Bela III (1172–1196) Emeryk (1196–1204) Władysław III (1204–1205) Andrzej II (1205–1235) Bela IV (1235–1270) Stefan V (1270–1272) Władysław IV Kumańczyk (1272–1290) Andrzej III (1290–1301) Przemyślidzi Wacław Czeski (Władysław V) (1301–1305) Wittelsbachowie Otton (Bela V) (1305–1308) Andegawenowie Karol Martel Andegaweński (tytularny 1290–1295) Karol I Robert (1310–1342) Ludwik I Wielki (1342–1382) Maria I (1382–1385) Karol II Mały (1385–1386) Maria I (1386–1395) Luksemburgowie Zygmunt (1387–1437) Andegawenowie Władysław Neapolitański (tytularny 1403–1414) Habsburgowie Albrecht I (1437–1439) Jagiellonowie Władysław I (1440–1444) Habsburgowie Władysław V Pogrobowiec (1444–1457) Hunyady János Hunyady (regent 1446–1453) Maciej Korwin (1458–1490) Jagiellonowie Władysław II (1490–1516) Ludwik II (1516–1526) Zapolyowie Jan I (1526–1540) Jan II Zygmunt (1540–1571) Habsburgowie Ferdynand I (1526–1564) Maksymilian II (1564–1576) Rudolf I (1576–1608) Maciej II (1608–1619) Ferdynand II (1619–1637) Ferdynand III (1637–1657) Ferdynand IV (1647–1654) Leopold I (1657–1705) Józef I (1705–1711) Karol III (1711–1740) Maria II Teresa (1740–1780) Habsburgowie- Lotaryńscy Józef II (1780–1790) Leopold II (1790–1792) Franciszek I (1792–1835) Ferdynand V (1835–1848) Franciszek Józef I (1848–1916) Karol IV (1916–1918)