Talenkauen

Talenkauen

Talenkauen santacrucensis
Novas, Cambiaso & Ambrosio, 2004
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Nadrząd	dinozaury
Rząd	dinozaury ptasiomiedniczne
Podrząd	cerapody
Infrarząd	ornitopody
(bez rangi)	iguanodony
Rodzaj	talenkauen
Gatunek	Talenkauen santacrucensis

Talenkauen (Talenkauen santacrucensis) – niewielki, bazalny przedstawiciel iguanodonów. Żył w późnej kredzie na terenach Ameryki Południowej. Osady, w których odkryto jego skamieniałości, pierwotnie datowano na wczesny mastrycht; późniejsze badania wskazują, że należy je datować na cenoman–santon^[1][2], najprawdopodobniej na cenoman^[3] Długość ciała ok. 4 m, wysokość ok. 1,5 m, masa ok. 200 kg. Szczątki talenkauena znaleziono w Argentynie (w okolicach jeziora Viedma). Jego niezwykłą cechą były kostne płyty pokrywające boki ciała. Ogólną budową przypominał późnojurajskiego driozaura z Ameryki Północnej. Różnił się od niego dłuższą szyją, mniejszą głową i dłuższymi, smukłymi ramionami. Prymitywną cechą talenkauena jest to, że miał zęby w przedniej części górnej szczęki i pierwszy palec w kończynie przedniej. U bardziej zaawansowanych iguanodonów pysk był zakończony bezzębnym dziobem i zostały tylko trzy palce w dolnej kończynie (2, 3 i 4). Za to cechą łączącą go z innymi południowoamerykańskimi ornitopodami (notohipsylofodon i anabisetia) jest kość udowa ze zmniejszoną powierzchnią miejsca, w którym przyczepione były mięśnie. Być może mamy zatem do czynienia z nową grupą południowych ornitopodów. W analizach kladystycznych umiejscowiono rodzaj Talenkauen między najbardziej bazalnymi iguanodontami (tenontozaur i gasparinizaura) a nieco bardziej zaawansowanymi (driozaur i anabisetia).

Płytki kostne

Niezwykłą cecha talenkauena były gładkie, owalne płyty kostne znajdujące się na klatce piersiowej. Były długie (18 cm) i zarazem cienkie (3mm). Podobnie opancerzony był tescelozaur, znaleziony w tych samych skałach to tyranozaur. Jednak tescelozaur nie był blisko spokrewniony z talenkauenem. Oba te dinozaury znane są z dobrze zachowanych skamieniałości, ale płytki były na tyle delikatne, że prawdopodobnie rzadko się przekształcały w skamieliny. Może to świadczyć, że podobne struktury były szerzej rozpowszechnione wśród ornitopodów. Płytki mogły pełnić funkcję wspomagająca oddychania, podobnie jak u tuatary, krokodyli, ptaków i maniraptorów. Z pewnością były za słabe, by pełnić funkcję ochronną.

Środowisko życia

Talenkauen był niewielkim ornitopodem żywiącym się zapewne roślinami. Żył obok gigantycznego tytanozaura Puertasaurus i drapieżnego celurozaura Orkoraptor na terenach porośniętych drzewami szpilkowymi, okresowo zalewanymi przez morze.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• https://archive.is/20121204193404/http://www.thescelosaurus.com/iguanodontia.htm (ang.)
• talenkauen na stronie National Geographic (ang.)