Talenkauen

Talenkauen
Talenkauen santacrucensis
Novas, Cambiaso & Ambrosio, 2004
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

zauropsydy

Podgromada

diapsydy

Nadrząd

dinozaury

Rząd

dinozaury ptasiomiedniczne

Podrząd

cerapody

Infrarząd

ornitopody

(bez rangi)iguanodony
Rodzaj

talenkauen

Gatunek

Talenkauen santacrucensis

Talenkauen (Talenkauen santacrucensis) – niewielki, bazalny przedstawiciel iguanodonów. Żył w późnej kredzie na terenach Ameryki Południowej. Osady, w których odkryto jego skamieniałości, pierwotnie datowano na wczesny mastrycht; późniejsze badania wskazują, że należy je datować na cenomansanton[1][2], najprawdopodobniej na cenoman[3] Długość ciała ok. 4 m, wysokość ok. 1,5 m, masa ok. 200 kg. Szczątki talenkauena znaleziono w Argentynie (w okolicach jeziora Viedma). Jego niezwykłą cechą były kostne płyty pokrywające boki ciała. Ogólną budową przypominał późnojurajskiego driozaura z Ameryki Północnej. Różnił się od niego dłuższą szyją, mniejszą głową i dłuższymi, smukłymi ramionami. Prymitywną cechą talenkauena jest to, że miał zęby w przedniej części górnej szczęki i pierwszy palec w kończynie przedniej. U bardziej zaawansowanych iguanodonów pysk był zakończony bezzębnym dziobem i zostały tylko trzy palce w dolnej kończynie (2, 3 i 4). Za to cechą łączącą go z innymi południowoamerykańskimi ornitopodami (notohipsylofodon i anabisetia) jest kość udowa ze zmniejszoną powierzchnią miejsca, w którym przyczepione były mięśnie. Być może mamy zatem do czynienia z nową grupą południowych ornitopodów. W analizach kladystycznych umiejscowiono rodzaj Talenkauen między najbardziej bazalnymi iguanodontami (tenontozaur i gasparinizaura) a nieco bardziej zaawansowanymi (driozaur i anabisetia).

Płytki kostne

Niezwykłą cecha talenkauena były gładkie, owalne płyty kostne znajdujące się na klatce piersiowej. Były długie (18 cm) i zarazem cienkie (3mm). Podobnie opancerzony był tescelozaur, znaleziony w tych samych skałach to tyranozaur. Jednak tescelozaur nie był blisko spokrewniony z talenkauenem. Oba te dinozaury znane są z dobrze zachowanych skamieniałości, ale płytki były na tyle delikatne, że prawdopodobnie rzadko się przekształcały w skamieliny. Może to świadczyć, że podobne struktury były szerzej rozpowszechnione wśród ornitopodów. Płytki mogły pełnić funkcję wspomagająca oddychania, podobnie jak u tuatary, krokodyli, ptaków i maniraptorów. Z pewnością były za słabe, by pełnić funkcję ochronną.

Środowisko życia

Talenkauen był niewielkim ornitopodem żywiącym się zapewne roślinami. Żył obok gigantycznego tytanozaura Puertasaurus i drapieżnego celurozaura Orkoraptor na terenach porośniętych drzewami szpilkowymi, okresowo zalewanymi przez morze.

Przypisy

  1. José Patricio O'Gorman i Augusto Nicolás Varela. The oldest lower Upper Cretaceous plesiosaurs (Reptilia, Sauropterygia) from southern Patagonia, Argentina. „Ameghiniana”. 47 (4), s. 447–459, 2010. DOI: 10.5710/AMGH.v47i4.3. (ang.). 
  2. Fernando E. Novas, Federico L. Agnolín, Martín D. Ezcurra, Juan Porfiri i Juan I. Canale. Evolution of the carnivorous dinosaurs during the Cretaceous: The evidence from Patagonia. „Cretaceous Research”. 45, s. 174–215, 2013. DOI: 10.1016/j.cretres.2013.04.001. (ang.). 
  3. Augusto N. Varela, Daniel G. Poiré, Thomas Martin, Axel Gerdes, Francisco J. Goin, Javier N. Gelfo i Simone Hoffmann. U-Pb zircon constraints on the age of the Cretaceous Mata Amarilla Formation, Southern Patagonia, Argentina: its relationship with the evolution of the Austral Basin. „Andean Geology”. 39 (3), s. 359–379, 2012. DOI: 10.5027/andgeoV39n3-a01. (ang.). 

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Spinosaurus BW2.png
Autor: , Licencja: CC BY 2.5
Spinosaurus aegyptiacus, a spinosaurid from the Middle Cretaceous of Egypt
Ornithopods jconway.jpg
Autor: Drawing by John Conway [1], Licencja: CC-BY-SA-3.0
Various ornithopod dinosaurs. Far left: Camptosaurus, left: Iguanodon, centre background: Shantungosaurus, centre foreground: Dryosaurus, right: Corythosaurus, far right (large): Tenontosaurus.
Talenkauen santacrucensis 1.jpg
Autor: Ghedoghedo, Licencja: CC BY-SA 3.0
Restoration of Talenkauen santacrucensis, an ornithopod dinosaur