Tamaryna złotoręka

Tamaryna złotoręka
	Saguinus midas
	(Linnaeus, 1758)
	; Tamaryna złotoręka
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	naczelne
Rodzina	pazurkowcowate
Rodzaj	tamaryna
Gatunek	tamaryna złotoręka
Synonimy
	Simia midas Linnaeus, 1758; Cabus tamarin Link, 1795; Simia lacepedii G. Fischer, 1806; Midas rufimanus É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1812; Leontocebus midas egens O. Thomas, 1912;
	Simia midas Linnaeus, 1758; Cabus tamarin Link, 1795; Simia lacepedii G. Fischer, 1806; Midas rufimanus É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1812; Leontocebus midas egens O. Thomas, 1912;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	(c) IUCN Red List of Threatened Species, species assessors and the authors of the spatial data., CC BY-SA 3.0; Zasięg w Ameryce Południowej

Tamaryna złotoręka^[8] (Saguinus midas) – gatunek ssaka naczelnego z rodziny pazurkowcowatych (Callithrichidae).

Zasięg występowania

Tamaryna złotoręka występuje północno-wschodniej Amazonii w Brazylii i Gujanie, w Gujanie populacja ograniczona do prawego brzegu rzeki Essequibo, a na południe i wschód od rzeki Rupununi, Rio Negro i jej dopływu Rio Branco stanowi zachodnią granicę występowania w Brazylii; nie występuje w Wenezueli^[9].

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz nadając mu nazwę Simia midas^[2]. Jako miejsce typowe odłowu holotypu Linnaeus wskazał Amerykę łac. Habitat in America)^[2], ograniczone do Surinamu^[9]^[10].

S. midas należy do grupy gatunkowej midas^[9]. Formy o czerwonych i złotych rękach mogą być odrębnymi taksonami po obu stronach rzeki Jari (formy o złotych rękach występują na wschodzie, formy o czerwonych rękach na zachodzie)^[9]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy^[9].

Etymologia

Saguinus: fr. sagouin „pazurczatka”, być może od brazylijskiej, lokalnej nazwy sahui, używanej w okolicach Bahia^[11].
midas: w mitologii greckiej Midas (gr. Μίδας) był władcą Frygii, który został obdarzony mocą dotyku zamieniającego wszystko w złoto. Nazwa ta została po raz pierwszy użyta w teriologii jako epitet gatunkowy tamaryny złotorękiej, najwyraźniej ze względu na złoto-żółte lub jasno-czerwonawe ręce i nogi tej małpy^[12].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) samic około 25,2 cm, samców około 24,6 cm, długość ogona samic 38,6 cm, samców 38,3 cm; masa ciała 380–500 g^[13].

Ekologia

Małpy te żyją w grupach składających się z 4 do 15 zwierząt z niewielką konkurencją wewnątrzgrupową nawet pomiędzy dojrzałymi płciowo samcami. Tylko jedna samica w grupie jest zdolna do rozrodu w sezonie rozrodczym, podczas gdy u innych samic występuje zahamowanie instynktu. Ciąża trwa 140-170 dni, a samica rodzi zazwyczaj dwoje młodych.

Młodymi małpami opiekuje się głównie ojciec, a zwracane są matce tylko do karmienia. Także cała grupa uczestniczy w opiece i wychowywaniu młodych.

Obrona jest priorytetem w grupie i gdy jeden osobnik zostanie zaatakowany, reszta pędzi jej na ratunek. Saguinus midas jest gatunkiem terytorialnym i potrafi być agresywna – posiada ostre kły i pazury zamiast paznokci na wszystkich palcach, włączając duży palec u stopy.

Saguinus midas są świetnymi wspinaczami i większość czasu spędzają pośród pnączy i gałęzi drzew. Są szybkimi, zwinnymi i wspaniałymi skoczkami, znanymi z tego, iż potrafią skoczyć z wysokości 18 metrów z drzewa na ziemię i nie odnieść przy tym żadnych obrażeń.

Dieta tego gatunku składa się z owoców, kwiatów, insektów, żab, pająków, jaszczurek i nektaru.

Długość życia wynosi 10 lat na wolności i 16 lat w niewoli.

Zagrożenia

Naturalnymi wrogami tych małp są małe koty, ptaki drapieżne oraz węże. Gatunek ten jest zagrożony ze względu na niszczenie jego siedlisk w środowisku naturalnym.

Przypisy

↑ Saguinus midas, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ ^a ^b ^c C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 28. (łac.).
↑ J.H.F. Link: Beyträge zur Naturgeschichte. Cz. 2. Rostock: K.C. Stiller, 1795, s. 63. (niem.).
↑ G. Fischer. Nouvelles espèces d’animaux qui se trouvent au Muséum Impériale d’Histoire Naturelle. „Mémoires de la Société impériale des naturalistes de Moscou”. 1, s. 24, 1806. (fr.).
↑ É. Geoffroy Saint-Hilaire. Tableau des Quadrumanes, ou des Animaux composant le premier Ordre de la Classe des Mammifères. „Annales du Muséum d’Histoire Naturelle”. 19, s. 121, 1812. (fr.).
↑ O. Thomas. Small mammals from South America. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eight series. 10, s. 44, 1912. (ang.).
↑ R.A.R.A. Mittermeier R.A.R.A., B.B. Urbani B.B., A.B. Rylands & T.A.B.R.& T. Régis A.B. Rylands & T.A.B.R.& T., 2021, Saguinus midas, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021 [online], wersja 2021-2 [dostęp 2021-08-09] (ang.).
↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 38. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 182. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Saguinus midas. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-08-09].
↑ Palmer 1904 ↓, s. 616.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 425.
↑ A.B. Rylands & R.A. Mittermeier: Family Callitrichidae (Marmosets and Tamarins). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 336. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).

Bibliografia

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
C. Groves (2005). D.E. Wilson & D.M. Reeder, ed. Mammal Species of the World (3rd ed.). Johns Hopkins University Press. pp. 135. ISBN 0-8018-8221-4.
A.B. Rylands & R.A. Mittermeier (2009). "The Diversity of the New World Primates (Platyrrhini)". in Garber PA, Estrada A, Bicca-Marques JC, Heymann EW, Strier KB. South American Primates: Comparative Perspectives in the Study of Bahavior, Ecology, and Conservation. Springer. pp. 23–54. ISBN 978-0-387-78704-6.

[itis-1] Saguinus midas, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[Linnaeus-2] C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 28. (łac.).

[Link-3] J.H.F. Link: Beyträge zur Naturgeschichte. Cz. 2. Rostock: K.C. Stiller, 1795, s. 63. (niem.).

[Fischer-4] G. Fischer. Nouvelles espèces d’animaux qui se trouvent au Muséum Impériale d’Histoire Naturelle. „Mémoires de la Société impériale des naturalistes de Moscou”. 1, s. 24, 1806. (fr.).

[Geoffroy-5] É. Geoffroy Saint-Hilaire. Tableau des Quadrumanes, ou des Animaux composant le premier Ordre de la Classe des Mammifères. „Annales du Muséum d’Histoire Naturelle”. 19, s. 121, 1812. (fr.).

[Thomas-6] O. Thomas. Small mammals from South America. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eight series. 10, s. 44, 1912. (ang.).

[iucn-7] R.A.R.A. Mittermeier R.A.R.A., B.B. Urbani B.B., A.B. Rylands & T.A.B.R.& T. Régis A.B. Rylands & T.A.B.R.& T., 2021, Saguinus midas, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021 [online], wersja 2021-2 [dostęp 2021-08-09] (ang.).

[Cichocki&inni-8] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 38. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-9] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 182. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-10] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Saguinus midas. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-08-09].

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792363_616]-11] Palmer 1904 ↓, s. 616.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792172_425]-12] Palmer 1904 ↓, s. 425.

[Rylands&Mittermeier-13] A.B. Rylands & R.A. Mittermeier: Family Callitrichidae (Marmosets and Tamarins). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 336. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne