Tarłów
| Artykuł | 51°0′7″N 21°42′52″E |
|---|---|
| - błąd | 39 m |
| WD | 51°0'N, 21°42'E, 50°58'N, 21°42'E |
| - błąd | 2314 m |
| Odległość | 1092 m |
| wieś | |
 © Marek i Ewa Wojciechowscy / Trips over Poland, CC BY-SA 3.0 Kościół św. Trójcy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna | 15 |
| Kod pocztowy | 27-515[3] |
| Tablice rejestracyjne | TOP |
| SIMC | 0808570[4] |
Położenie na mapie gminy Tarłów _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Tarłów") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu opatowskiego  | |
 51°00′07″N 21°42′52″E/51,001944 21,714444 | |
| Strona internetowa | |
Tarłów – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie opatowskim. Siedziba gminy Tarłów[4][5].
Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii Świętej Trójcy[6].
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0808587 | Górki | część wsi |
W latach 1550–1870 samodzielne miasto. W latach 1954-1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Tarłów. W latach 1975–1998 Tarłów położony był w województwie tarnobrzeskim.
Miejscowość leży na trasie zielonego szlaku rowerowego im. Witolda Gombrowicza oraz przy drodze krajowej nr 79.
Historia
W 1550 Andrzej Tarło założył na terenach wsi Czekarzewice miasto Tarłów[7]. Miejscowość otrzymała prawa miejskie na podstawie przywileju wydanego przez króla Zygmunta Augusta w Piotrkowie. Również na podstawie przywileju mieszczanie tarłowscy byli zwolnieni z płacenia podatków przez kolejne 20 lat. W 1614 powstał pierwszy, drewniany kościół, ufundowany przez Mikołaja Oleśnickiego. W 1629 roku właścicielem miasta w powiecie sandomierskim województwa sandomierskiego był Mikołaj Olesnicki[8]. W 1636 r. wybudowano szpital, a w 1647 kościół drewniany został zastąpiony murowanym kościołem pw. Świętej Trójcy, który stoi w Tarłowie do dzisiaj.
W czasie potopu szwedzkiego Tarłów został w ogromnym stopniu zniszczony przez Szwedów. W 1664 król Jan Kazimierz wydał miejscowym garncarzom przywilej zezwalający na swobodny handel oraz wolny spław towarów Wisłą do Gdańska. W XVIII wieku Tarłów podupadł. Pragnąc pomóc miastu, król Stanisław August Poniatowski nadał mu pierwotne przywileje z 1550.
W 1851 miasto zostało zniszczone przez wielki pożar. Ocalał tylko kościół Świętej Trójcy i cztery domy. W czasie powstania styczniowego przebywał tu oddział Dionizego Czachowskiego. Po powstaniu, w 1869, Tarłów utracił prawa miejskie. W 1873 epidemia cholery zdziesiątkowała mieszkańców Tarłowa. Na cholerę umarli miejscowi mistrzowie garncarscy. Nastąpił upadek rzemiosła.
W 1877 w Tarłowie powstał sąd gminny, w 1905 remiza straży pożarnej. Od 1927 działa szkoła powszechna, której budynek po rozbudowie służy do dzisiaj. W 1915 w rejonie Tarłowa bitwę z Rosjanami stoczyła I Brygada Legionów Polskich. W 1929 w Tarłowie powstał kościół i parafia polskokatolicka.
W czasie II wojny światowej Niemcy utworzyli tu getto. Zgromadzonych w nim Żydów w 1942 wywieziono do obozów koncentracyjnych. W 1943 powstała kompania AK Tarłów, o kryptonimie Próg. W czasie okupacji w Tarłowie i okolicach miały miejsce masowe egzekucje. W 1944 w rejonie Tarłowa toczyły się walki o przyczółek baranowsko-sandomierski. Do walki z Niemcami przystąpiły także miejscowe oddziały Armii Krajowej.
W latach powojennych Tarłów był siedzibą gminy, początkowo w województwie kieleckim, a od 1975 w województwie tarnobrzeskim. Od 1999 Tarłów administracyjnie należy do powiatu opatowskiego, w województwie świętokrzyskim.
Osoby związane z Tarłowem
- Stanisław Ładyka (ur. 1 stycznia 1928, zm. 24 sierpnia 2012 w Tarłowie) – profesor ekonomii, specjalista z dziedziny żeglugi i handlu zagranicznego, rektor Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Sopocie i współtwórca Uniwersytetu Gdańskiego
Zabytki
- Kościół św. Trójcy ufundowany w 1647 roku przez starostę opoczyńskiego Zbigniewa Oleśnickiego i zbudowany w stylu wczesnobarokowym na planie krzyża. Konsekrowany w 1655 roku. Fasadę przebudowano w 1782 roku. Na fasadzie znajduje się rzeźba wyobrażająca Trójcę Świętą; przedłużeniem fasady są wieże z dzwonami z 1653; sklepienie prezbiterium ozdobione jest cenną dekoracją stiukową z motywami roślinnymi i sceną Wniebowzięcia; w środku kościoła znajdują się wejścia do krypt grobowych. Dostrzegalne jest podobieństwo kościoła w Tarłowie do kościoła św. Piotra i Pawła na Antokolu w Wilnie.
- w kaplicy Pana Jezusa znajduje się jedna z najcenniejszych w Polsce XVII wiecznych dekoracji stiukowych, która przedstawia taniec śmierci. Jej autor pozostaje nieznany.
- Kościół został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.571 z 27.07.1931 i z 15.06.1967)[9].
- Cmentarz parafialny, najstarsza część z przełomu XVIII i XIX w. (nr rej.: A.572 z 14.06.1988)[9].
- Dawny cmentarz żydowski z przełomu XVI i XVII w. (nr rej.: A.573 z 14.06.1988)[9].
- Ruiny synagogi z 1786
Sport
W Tarłowie, od 1997 roku, działa klub piłki nożnej, KS Tarłów, występujący w sezonie 2019/20 w B klasie, będącej ósmą, pod względem ważności klasą, męskich ligowych rozgrywek piłkarskich w Polsce. Największym sukcesem zespołu do roku 2019, były występy w klasie okręgowej, w sezonie 2007/2008.
Zobacz też
- Parafia Świętej Trójcy w Tarłowie
- Mała Synagoga w Tarłowie
- Stara Synagoga w Tarłowie
Przypisy
- ↑ Wieś Tarłów w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2022-04-16] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1279 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ Tarłów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 175.
- ↑ Własność ziemska w powiecie sandomierskim w roku 1629, w:Przegląd Nauk Historycznych 2012, r. XI, Nr 2, s. 51.
- ↑ a b c Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022, s. 40 [dostęp 2015-12-15].
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Świętokrzyskie Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 51.4 N
- S: 50.1N
- W: 19.6 E
- E: 22 E
Biwak legionistów w lesie, Tarłów.
Autor: ZeroJeden, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Tarłów - cmentarz parafialny (najstarsza część), XVIII/XIX w.
© Marek i Ewa Wojciechowscy / Trips over Poland, CC BY-SA 3.0
Church in Tarłów, Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Opatów County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 51.10 N
- S: 50.66 N
- W: 21.10 E
- E: 21.86 E
Autor: Michcik, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kościół św. Ducha w Tarłowie
© Marek i Ewa Wojciechowscy / Trips over Poland, CC BY-SA 3.0
Church in Tarłów, Poland