Tarbozaur

Tarbozaur
Tarbosaurus
(Maleev, 1955)
Okres istnienia: Kreda późna,
70 mln lat temu
Systematyka
Domenaeukarionty
Królestwozwierzęta
Typstrunowce
Podtypkręgowce
Gromadazauropsydy
Podgromadadiapsydy
Nadrząddinozaury
Rząddinozaury gadziomiedniczne
Podrządteropody
Infrarządtetanury
(bez rangi)celurozaury
Nadrodzinatyranozauroidy
Rodzinatyranozaury
Rodzajtarbozaur

Tarbozaur (Tarbosaurus) – rodzaj wielkich wymarłych dinozaurów drapieżnych, żyjący na terenie dzisiejszej pustyni Gobi w Azji pod koniec późnej kredy (kampan, mastrycht). Obecnie uznawany jest tylko jeden gatunek – Tarbosaurus bataar. Do 2006 roku opisano skamieniałości około 100 osobników tego gatunku, z tym że tylko kilkanaście w miarę kompletnych.

Kontrowersje przy ustalaniu statusu taksonomicznego tarbozaura

Pierwsze szczątki tarbozaura znaleziono w Mongolii i opisano w 1955 jako Tyrannosaurus bataar. Jednak późniejsze badania doprowadziły już w 1965 do zaliczenia ich do nowego rodzaju Tarbosaurus, z czym zgodził się także autor pierwotnego opisu tych skamieniałości jako tyranozaura Jewgienij Malejew (1974). Od 1988 ukazało się kilka prac zaliczających badane okazy do rodzaju Tyrannosaurus, były też jednak publikacje, w których opowiedziano się za pozostawieniem ich w rodzaju Tarbosaurus, a nawet zaliczeniem do nowego rodzaju Jenghizkhan. Szczegółowa analiza porównawcza szkieletów Tarbosaurus bataar i Tyrannosaurus rex przeprowadzona w 2003 wykazała, że są to różne rodzaje.

W osadach kredowych pustyni Gobi zarówno w części leżącej na terytorium Mongolii jak i Chin znaleziono także wiele skamieniołości dużych drapieżnych dinozaurów zaliczonych pierwotnie do następujących taksonów: Tarbosaurus efremovi, Maleevosaurus novojilovi, Gorgosaurus lancinator, Gorgosaurus novojilovi, Shanshanosaurs huoyanshanensis. Jednak późniejsze badania doprowadziły do niekwestionowanej obecnie konkluzji, że są to wszystko osobniki należące do Tarbosaurus bataar, a drobne różnice w stosunku do holotypu wynikają z różnic osobniczych oraz z faktu, iż część okazów reprezentuje stadia młodociane. Prawdopodobnie również Chingkankousaurus jest młodszym synonimem tarbozaura.

Kontrowersyjny jest także sam człon gatunkowy nazwy tarbozaura "bataar", gdyż Malejew zrobił błąd, przyjmując, że po mongolsku słowo "bohater" pisze się "bataar", podczas gdy prawidłowo powinno być "baatar". Jednak nazwy gatunków nie mogą być zmieniane ze względu na występowanie w nich błędów językowych i dlatego ta zniekształcona nazwa jest oficjalną nazwą gatunku.

Muzea

W zbiorach Muzeum Ewolucji Instytutu Paleobiologii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie znajdują się kości tarbozaura i odlewy szkieletów (zmontowane i nie).

Galeria

Bibliografia

  • Currie, P. J., Hurum, J. H. & Karol Sabath 2003. Skull structure and evolution in tyrannosaurid dinosaurs. Acta Palaeontologica Polonica 48 (2), 227-234.
  • Hurum,J.H. & Karol Sabath 2003: Giant theropod dinosaurs from Asia and North America:Skulls of Tarbosaurus bataar and Tyrannosaurus rex compared.Acta Palaeontologica Polonica 48 (2):161 –190.


Media użyte na tej stronie

Spinosaurus BW2.png
Autor: , Licencja: CC BY 2.5
Spinosaurus aegyptiacus, a spinosaurid from the Middle Cretaceous of Egypt
Tarbosaurus museum Muenster.jpg
Autor: de:User:Thomas Ihle, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Cast of a Tarbosaurus bataar skeleton on exhibition in Münster, Germany, at the Westphalian Museum of Natural History (original specimen number PIN 553-1, preserved at the Paleontological Institute, Russian Academy of Sciences, holotype of Gorgosaurus lancinator Maleev, 1955). An identical cast is on exhibition at the Galerie de paléontologie et d'anatomie comparée in Paris, France.
Tarbosaurus Bataar right foot.jpg
Tarbosaurus bataar foot
Muzeum Ewolucji PAN 01.JPG
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Szkielet Tarbosaurus bataar. Muzeum Ewolucji w Warszawie
TarbosaurusDB.jpg
(c) DiBgd, CC-BY-SA-3.0
Tarbosaurus, autor - Bogdanov, 2006
Tarbosaurus - Copenhagen.jpg
Autor: FunkMonk (Michael B. H.), Licencja: CC BY 3.0
Mounted Tarbosaurus skeleton, exhibited in Experimentarium, Denmark.
Muzeum Ewolucji PAN - Tarbosaurus.JPG
Autor: Alina Zienowicz (Ala z), e-mail, Licencja: CC BY-SA 3.0
Muzeum Ewolucji Instytutu Paleobiologii PAN - Tarbozaur (Tarbosaurus)
Tarbosaurus MPC-D 100 60 skull (3).jpg
Autor:

Luis Miguel Bugallo Sánchez (Lmbuga)

Copyright: GFDL (GNU Free Documentation License)
Publicada por/Publish by: Luis Miguel Bugallo Sánchez
, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Foto tirada cunha Nikon E8800