Tarik Aziz

Tarik Aziz

‏طارق عزيز‎

Data i miejsce urodzenia	28 kwietnia 1936 Tall Kajf
Data śmierci	5 czerwca 2015
wicepremier Iraku
Okres	od 16 lipca 1979 do 9 kwietnia 2003
Przynależność polityczna	Partia Baas

Tarik Aziz (arab. ‏طارق عزيز‎), wł. Michail Juhanna (aram. ‏ܡܝܟܐܝܠ ܝܘܚܢܢ‎) (ur. 28 kwietnia 1936 w Tall Kajf, zm. 5 czerwca 2015 w An-Nasirijji) – iracki polityk, dyplomata, wicepremier w obalonym wiosną 2003 w wyniku inwazji wojsk USA rządzie Iraku, bliski współpracownik Saddama Husajna.

Życiorys

Pochodził z ubogiej rodziny^[1] Chaldejczyków (irackich chrześcijan)^[2]. Ukończył studia w zakresie literatury angielskiej na Uniwersytecie Bagdadzkim^[2]. Blisko współpracował z Saddamem Husajnem w irackiej partii Baas jeszcze przed tym, gdy w lipcu 1968 na trwałe przejęła ona władzę w kraju drogą zamachu stanu. Po przewrocie został ministrem spraw zagranicznych Iraku^[3][4]. Był ponadto redaktorem naczelnym głównego organu prasowego partii^[3], pisma „Rewolucja” oraz publicystą innych tytułów partyjnej prasy^[5].

W 1974 wszedł do Przywództwa Regionalnego irackiej partii Baas, zaś trzy lata później został dokooptowany do Rady Dowództwa Rewolucji^[6]. Był ministrem informacji w trzech kolejnych gabinetach Ahmada Hasana al-Bakra^[7]. Od 1979 był także wicepremierem Iraku^[8]. Jako minister spraw zagranicznych Iraku odegrał znaczącą rolę w zacieśnianiu współpracy iracko-radzieckiej oraz w uzyskaniu poparcia Stanów Zjednoczonych dla Bagdadu podczas wojny iracko-irańskiej^[1]. W 1980 był celem nieudanego zamachu zorganizowanego przez tajne stowarzyszenie antyrządowe Zew Islamu. Związany z organizacją zamachowiec usiłował zabić go, gdy Aziz odwiedzał Uniwersytet Mustansirijja w Bagdadzie. Minister wyszedł z ataku bez szwanku, zginęło natomiast kilku studentów^[9].

Podczas wojny w Zatoce, nadal będąc ministrem spraw zagranicznych, należał do najściślejszego kręgu doradców Saddama Husajna^[10]. W styczniu 1991 reprezentował Irak podczas zakończonych niepowodzeniem negocjacji z Jamesem Bakerem, sekretarzem stanu USA, po agresji Iraku na Kuwejt^[11]

14 lutego 2003, krótko przed amerykańską inwazją w Iraku, został przyjęty w Watykanie przez papieża Jana Pawła II^[12]. Wizyta w Watykanie była częścią podjętej przez niego nieudanej kampanii budowania międzynarodowego sprzeciwu wobec planowanej przez USA inwazji na Irak^[1].

W marcu 2003 pojawiły się informacje, że Aziz został zastrzelony w czasie próby przedostania się do kurdyjskiej części Iraku, co szybko zdementowano; były wicepremier dobrowolnie oddał się w ręce amerykańskie^[13] w kwietniu 2003^[14].

24 maja 2006 roku zeznawał jako jeden ze świadków w procesie Saddama Husajna, po czym ponownie zniknął^[15].

29 kwietnia 2008 roku rozpoczął się jego proces; został współoskarżonym za mord sądowy. W 1992 roku w czasie kryzysu aresztowano, osądzono, skazano i natychmiast wykonano wyrok śmierci na 42 handlarzach. Oskarżono ich o spekulacje cenami żywności. Proces zakończył się wyrokiem piętnastu lat pozbawienia wolności^[16]. Następnie Aziz został skazany na siedem lat pozbawienia wolności za udział w przesiedleniach ludności kurdyjskiej^[1].

Aziz stanął następnie przed sądem po raz trzeci, oskarżony o „prześladowanie partii religijnych”, i 26 października 2010 został skazany na karę śmierci przez powieszenie^[17]. Razem z nim skazano na śmierć byłego ministra spraw wewnętrznych Saduna Szakira i byłego sekretarza Saddama Husajna Abida Hamuda^[16]. Aziza uznano za winnego ponad tysiąca pozasądowych egzekucji członków organizacji Zew Islamu^[18]. Obrońca Aziza określił wyrok jako „motywowany politycznie”^[16]. 17 listopada 2010 iracki prezydent, Dżalal Talabani zapowiedział jednak, że nie podpisze zgody na egzekucję^[19].

Aziz zmarł w 2015 w szpitalu w An-Nasirijji^[14].

Przypisy

Bibliografia

• Farouk-Sluglett M., Sluglett P.: Iraq Since 1958. From Revolution to Dictatorship. London & New York: I. B. Tauris, 2003. ISBN 1-86064-622-0.
• EdmundE. Ghareeb EdmundE., Historical Dictionary of Iraq, BethB. Dougherty, Lanham, Md.: Scarecrow Press, 2004, ISBN 978-0-8108-6568-6, OCLC 176876157 .
• Tripp Ch.: Historia Iraku. Warszawa: Książka i Wiedza, 2009. ISBN 978-83-05-13567-2.