Tarok

Artúr Ferraris, Partia taroka Kálmána Tiszy, 1895

Talia kart taroka (tarocka) zwierzęcego

Tarok (tarock, tarot)^[1] – gra karciana, do której używa się talii tarota (od 40 do 78 kart), w której główną rolę odgrywa 21 taroków. W rozmaitych wariantach gra od trzech do sześciu osób.

Historia

Obecnie znane karty taroka zaczęły się pojawiać w Niemczech w XVIII w. Najstarsze zachowane talie, które przedstawiały sceny zwierzęce, były wówczas zwane tarokiem zwierzęcym i pochodzą z około 1765 r.

W tym okresie uległa ustaleniu liczba kart w talii i ich podstawowa symbolika, relacje kart między sobą oraz podział na grupy, jednakże w wielu krajach preferowane są najrozmaitsze warianty gry. We Francji używa się 78 kart, gra nimi od 3 do 5 osób, w szwajcarskim kantonie Wallis 62 karty, od 3 do 8 graczy, a w Czechach 54 karty, czterech graczy.

W Polsce gra nie była nigdy zbyt popularna, wyjątek stanowiła Galicja, gdzie popularność zdobyła austriacka trzyosobowa wersja gry, tzw. Tapp-Tarock, gdzie grało się 54 kartami.

Zasady gry

Tarok jest rozgrywany za pomocą talii 40, 42, 46, 54, 62, 66 lub 78 kart, w których stała pozostaje liczba 22 taroków, w tym 21 taroków-blotek numerowanych od 1 do 21 oraz jednego najwyższego taroka-figury zwanego Joker (Skiz) pełniącego rolę najwyższego atutu lub Excuse (Głupiec) pełniącej rolę "karty przeprosin". Niezmienna we wszelkich wariantach jest również liczba figur: walet, jeździec (rycerz), dama, król w czterech kolorach - trefl, karo, kier, pik. Zmienna pozostaje natomiast liczba blotek od 1 do 10. Odpowiednikiem asa w taroku jest jedynka. W maksymalnej talii 78 kart liczba blotek (10) i figur (4) jest parzysta, podczas gdy liczba taroków-blotek (21) i taroków-figur (1) jest nieparzysta.

Tarok francuski^[2]^[3]^[4]

Talia do gry w tarota francuskiego - Kolory francuskie

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	Walet	Rycerz	Dama	Król

21 Taroków
•

Rozdanie kart

Używa się talii 78 kart która składa się z 52 kart standardowych, 4 kart jeźdźca (po jednym dla każdego koloru), 21 taroków numerowych od 1 do 21 oraz karty excuse (Głupiec). Każdy z graczy otrzymuje odpowiednią liczbę kart: W wersji 3 lub 4 osobowej na stos (talon) (nazywany też skatem, fr le chien - pies) trafia 6 kart, reszta kart jest rozdzielana równo między graczy - wszyscy gracze otrzymują odpowiednio 24 lub 18 kart. W przypadku 5 graczy na psa trafiają 3 karty, pozostałe karty podobnie jak w przypadku wersji 3 i 4 osobowej są po równi rozdzielane między graczy - każdy otrzymuje wówczas 15 kart.

Licytacja

Każdy gracz, rozpoczynając od osoby na lewo od rozdającego może zadeklarować grę lub spasować. Gracz może zalicytować tylko raz. Do wyboru są następujące kontrakty:

Mały (fr. le petite) - gracz odkrywa psa i może wymienić z niego dowolną liczbę kart. Wymienione karty są pokazywane innym graczom. Do psa nie można odkładać kart krańcowych - Honorów (taroki 1, 21 oraz karta Excuse - Głupiec) oraz króli. Karty w psie nie biorą udziału w grze ale są na końcu doliczane do punktów grającego.
Duży (fr. le garde) - to samo co gra zwykła ale punktowana podwójnie.
Duży bez psa (fr. le garde sans le chien) - pies nie jest odkrywany, ale punkty za karty w nim trafiają do grającego. Gra ta jest punktowana poczwórnie.
Duży przeciwko psu (fr. le garde contre le chien) - pies nie jest odkrywany, punkty za karty w nim trafiają do przeciwników. Gra ta punktowana jest sześciokrotnie.

Gracz który wygrał licytację rozpoczyna rozgrywkę i wychodzi do pierwszej lewy.

Przed rozpoczęciem rozgrywki może zadeklarować meldunek pełnej ręki (posiadanie odpowiedniej liczby atutów) lub zadeklarować wzięcie wszystkich lew (Szlem). Za zgłoszone meldunki gracz otrzymuje dodatkowe punkty doliczane na końcu gry.

Rozgrywka

Celem gry jest zdobywanie lew oraz punktów za karty. Gracz może grać pojedynczo bądź w drużynie. Jeśli gracz chce grać w drużynie wybiera partnera zazwyczaj poprzez wybór jednego z króli. Gracz nie wie kto jest jego partnerem dopóki ten nie ujawni się wyrzucając w trakcie rozgrywki odpowiedniego króla. Może zdarzyć się sytuacja, że odpowiedni król znajduje się w stosie - wówczas nikt nie zostaje partnerem grającego.

Gracz wychodząc lewę wyrzuca dowolną kartę. Gracze muszą dokładać do koloru lub dokładać taroki. W przypadku braku koloru gracz musi wyrzucić tarok. Istnieje konieczność przebijania tarokami jeśli istnieje taka możliwość. Jedynie w sytuacji gdy gracz nie posiada kart do koloru ani taroków może wyrzucić dowolną kartę. Lewę przejmuje gracz z najwyższą kartą w danym kolorze lub najwyższym tarokiem. Wartość taroka wyznacza jego liczba - najwyższym jest tarok o numerze XXI a najniższym tarok o numerze I. Gracz który przejął lewę wychodzi do następnej.

Wszystkie karty wchodzące w skład lewy są odkładane i nie biorą dalszego udziału w grze. Wyjątkiem jest karta excuse którą można położyć na dowolny kolor i tarok i która następnie wraca do właściciela. W zamian posiadacz excuse oddaje graczowi który wygrał lewę jedną z kart wartych 0,5 punktu. Karta excuse która wychodzi do lewy w ostatniej kolejce przechodzi na konto przeciwników, chyba że grający przejął poprzednio wszystkie lewy.

Cel gry

Celem gry jest zdobycie odpowiedniej liczby punktów w zależności od tego ile kart krańcowych grający zdobył w lewach. Są trzy karty krańcowe: 21 - najwyższy tarok, 1 - najniższy tarok oraz karta excuse. Jednym z najważniejszych elementów gry jest zdobycie w ostatniej lewie taroka I - wówczas otrzymuje się 10 punktów bonusowych.

Liczba kart krańcowych	Potrzebna liczba punktów
0	56
1	51
2	41
3	36

Punktacja kart jest następująca:

Karta	Punkty
I, XXI, Excuse	4,5
Król	4,5
Dama	3,5
Rycerz	2,5
Walet	1,5
Pozostałe	0,5

Łączna liczba wszystkich punktów w talii to 91.

Punktacja

Punkty za grę są obliczane według wzoru:

((25 + R + P ) * M ) + H + C

gdzie:

R - różnica między ugraną liczbą punktów a wymaganą (obliczoną na podstawie liczby kart krańcowych).

P - bonus za wzięcie taroka 1 w ostatniej lewie - 10 punktów

M - wartość gry (gra zwykła - x1, gra podwójna - x2, gra z ręki - x4, gra z ręki bez stosu - x6)

H - bonus za posiadanie odpowiedniej liczby taroków - zgłaszany przed grą - patrz tabelka.

C - bonus za wzięcie wszystkich lew - 200 punktów, z deklaracją: 400 punktów. W przypadku zadeklarowania i nie wzięcia wszystkich lew: kara -200 punktów.

Liczba atutów potrzebnych do otrzymania bonusu:

				Punkty bonusowe
Liczba graczy	3	4	5	Punkty bonusowe
Liczba posiadanych atutów	13	10	8	20
	15	13	10	30
	18	15	13	40

Wyliczone w ten sposób punkty „płacą” przegrani zwycięzcy (lub drużynie zwycięskiej) – oznacza to, że suma wszystkich punktów graczy jest zawsze równa 0.

Oznacza to, że w grze w 4 osoby grający zdobywa trzykrotność obliczonych w ten sposób punktów, a pozostali tracą jednokrotność. W przypadku przegranej grający traci trzykrotność a pozostali zdobywają jednokrotność punktów.

Koniec gry

Koniec gry następuje po rozegraniu ustalonej liczby rozdań. Zazwyczaj jest to wielokrotność liczby 4. Wygrywa gracz z największą liczbą punktów.

Tarok galicyjski

Talia do gry w tarota galicyjskiego

X + 0	X + 1	X + 2	X + 3	Walet	Rycerz	Dama	Król

21 Taroków
•

Próby skodyfikowania zasad galicyjskiej odmiany podjął się J. Szczepański w wydanej w Krakowie na przełomie XIX wieku i XX wieku książeczce "Tarok. Podręcznik. Ułożył J. Szczepański", które przedstawiają się następująco:^[5]