Tarpno (Grudziądz)

Tarpno

Dzielnica Grudziądza
Pawilon handlowy
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Miasto	Grudziądz
W granicach Grudziądza	15 marca 1934 (Małe Tarpno) 2 lipca 1976 (Wielkie Tarpno)
SIMC	0983445
Wysokość	26 m n.p.m.
Strefa numeracyjna	56
Kod pocztowy	86-300
Tablice rejestracyjne	CG
Położenie na mapie Grudziądza Tarpno
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Tarpno
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 Tarpno
53°30′04″N 18°46′35″E/53,501111 18,776389
Portal Polska

Tarpno (niem. Tarpen) – dzielnica Grudziądza, która powstała z połączenia wsi Małe Tarpno (w granicach miasta od 15 marca 1934) i Wielkie Tarpno (w granicach miasta od 2 lipca 1976)^[1].

Położenie

Dzielnica jest usytuowana w północnej części miasta. Tarpno graniczy z Owczarkami, Kuntersztynem, Śródmieściem i Tuszewem. Na terenie dzielnicy znajduje się jezioro Tarpno oraz przepływający przez nie kanał Trynka.

Podział administracyjny

Osiedle administracyjne składa się z siedmiu osiedli mieszkaniowych:

• Osiedle Tarpno
• Osiedle Tarpno Drugie (dawniej osiedle 900-lecia, umowna granica to ulice Karabinierów i Poniatowskiego)
• Nowe Tarpno (ul. Milczewskiego-Bruna i Stachury)
• Małe Tarpno
• Franciszkowo
• Osada Tarpno
• Wielkie Tarpno

Historia

Kalendarium

• Pierwsza wzmianka o wsi Tarpno (niem. Tarppen, później Tarpen) pochodzi z 1414 r.
• W Wielkim Tarpnie, gdzie istniał folwark podległy starostwu, około 1620 r. został zbudowany drewniany kościółek św. Krzyża, ufundowany przez Jakuba Szczepańskiego, starostę grudziądzkiego i podkomorzego chełmińskiego. Był kościołem filialnym fary grudziądzkiej. Z uwagi na zły stan zachowania został rozebrany w 1829 r., a wyposażenie przekazano do kościoła św. Mikołaja.
• W czasie Konfederacji Barskiej podczas uroczystości odpustowych 14 września 1769 w wyniku napaści huzarów pruskich pod dowództwem Sternberga, którzy przybyli z Prabut w celu werbowania ochotników do wojska, 20 osób zostało zabitych lub ciężko rannych, a świątynia została sprofanowana. Mimo powołania polsko-pruskiej komisji sprawcy nie ponieśli odpowiedzialności (Masakra w Wielkim Tarpnie).
• 12 maja 1899 do Tarpna dotarła pierwsza linia tramwajowa, łącząca je ze śródmieściem Grudziądza i dworcem kolejowym. W 1977 r. wybudowano pętlę tramwajową, w 1981 r. do Tarpna przedłużono linię nr 2, zapewniającą połączenie z południową częścią miasta.
• W Małym Tarpnie znajduje się kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa. Kaplica na jego dzisiejszym terenie została poświęcona 1 października 1922, wcześniej budynek ten służył jako restauracja „Concordia”. Po przebudowie wg projektu inż. Jaszkowskiego z Torunia, kościół został poświęcony 23 grudnia 1923. Początkowo był tzw. kuracją (filią) fary, a od 1 lipca 1934 istnieje samodzielna parafia. Pierwszy kościół został zniszczony w czasie II wojny światowej, został odbudowany w latach 1946–1948 dzięki zaangażowaniu urzędującego wiele lat po wojnie ks. proboszcza Leona Kuchty. Kościół jest budowlą jednonawową, z trójbocznie zamkniętym prezbiterium i z przylegającą do fasady niską wieżą zwieńczoną neobarokowym hełmem.
• 15 marca 1934 Małe i Wielkie Tarpno oraz Tuszewo zostały włączone w administracyjne granice miasta. Powierzchnia miasta wynosiła wtedy 28,3 km².
• 16 lub 18 lutego 1940 w Tarpnie urodził się Ryszard Milczewski-Bruno, poeta, laureat wielu nagród.
• W latach 1964–1965 wzniesiono Osiedle 900-lecia (nazwa nawiązująca do rocznicy pierwszej wzmianki historycznej o Grudziądzu) złożone z typowych bloków z wielkiej płyty, obliczone na 3500 mieszkańców (obecnie Osiedle Tarpno Drugie).
• W 2005 r. zapadła decyzja o rozpoczęciu budowy osiedla Nowe Tarpno na przestrzeni między ulicami Legionów, Powstańców Wielkopolskich, Kruszelnickiego a Kanałem Trynka.

Zabudowa

Zabudowa dzielnicy jest różnorodna. Nowe Tarpno posiada zwykłe bloki mieszkalnie, niektóre o charakterze nowoczesnym. Na osiedlu Tarpno i Tarpno Drugie występują natomiast zarówno kamienice, domy jednorodzinne, jak i bloki z wielkiej płyty. Małe Tarpno charakteryzuje się zabudową domów jednorodzinnych i pojedynczymi blokami oraz kamienicami. Zabudowę jednorodzinną wraz z pojedynczymi blokami po PGR-owskimi posiada zarówno Wielkie Tarpno, jak i Franciszkowo. Jedynie Osada Tarpno składa się z nowoczesnych domów szeregowych.

Komunikacja

W tej dzielnicy umiejscowione są trzy pętle komunikacyjne: jedna tramwajowo-autobusowa dla tramwajów linii numer 1, 2^[2] i autobusów; dwie autobusowe – przy ulicy Poniatowskiego dla linii numer: 12, 18, 19, 22, N oraz pętla przy ulicy Lipowej dla linii numer: 4, 15 i T^[3][4]. Przez dzielnicę przejeżdżają także autobusy linii 3.

Życie dzielnicy

• Szkoła Podstawowa nr 18 im. Bohaterów Westerplatte
• Zespół Szkół Rolniczych im. Władysława Grabskiego
• Pomorska Strefa Ekonomiczna
• Plaża nad jeziorem Tarpno
• Fort Dąb
• Fort Tarpno
• Pętla "Tarpno"

Dzielnica Tarpno

Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa i św. Ojca Pio w Grudziądzu (ul. Paderewskiego)

Fort Dąb w Wielkim Tarpnie

Fort Tarpno przy ul. Klonowej

Przypisy

Bibliografia

• Diecezja toruńska. Historia i teraźniejszość, praca zbior. pod red. Stanisława Kardasza, t. 8, Dekanat grudziądzki, Toruń, Toruńskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1997, ISBN 83-86471-35-2 (kopia cyfrowa).
• Wacław Szczygielski, Konfederacja barska w Wielkopolsce 1768-1770, Warszawa, 1970.

Linki zewnętrzne

• Fankidejski, Utracone kościoły...
• Biuletyn Koła Miłośników Dziejów Grudziądza
• Tarpno (Grudziądz), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 213 .