Tarragona

Archeologiczny zespół Tarraco^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Hiszpania
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	II, III
Numer ref.	875
Region	Europa i Ameryka Północna
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	2000; na 24. sesji
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO;

Tarragona
	(c) Ebrenc(ca), CC BY-SA 2.5
Herb	Flaga
Państwo	Hiszpania
Wspólnota autonomiczna	Katalonia
Prowincja	Tarragona
Comarca	Tarragonès
Gmina	Tarragona
Alkad	Pau Ricomà (Republikańska Lewica Katalonii (ERC))
Powierzchnia	64,6 km²
Wysokość	6 m n.p.m.
Populacja (2005); • liczba ludności; • gęstość	; 128 152; 1 983 os./km²
Nr kierunkowy	977
Kod pocztowy	43001-43008 i 43100
Tablice rejestracyjne	T
	Położenie na mapie Katalonii © Sémhur / Wikimedia Commons, CC BY-SA 4.0 Tarragona
	Położenie na mapie Hiszpanii Tarragona
	41°06′N 1°14′E/41,100000 1,233333
	Strona internetowa
	Portal Hiszpania

Tarragona (wym. katal. [t ə r ə ˈ ɣ o n ə], wym. hiszp. [t a r a ˈ ɣ o n a]; łac. Tarraco) – miasto we wschodniej Hiszpanii nad Morzem Śródziemnym, w południowej Katalonii; stolica prowincji o tej samej nazwie i comarki Tarragonès. Miasto liczy 128 152 mieszkańców. Związek miejski Tarragony jest dwudziesty pod względem wielkości w Hiszpanii i liczy 348 921 mieszkańców. W Tarragonie znajduje się duży port morski. Miasto jest siedzibą uniwersytetu (Universitat Rovira i Virgili).

W mieście znajduje się stacja kolejowa Tarragona. 7,5 km od miasta znajduje się port lotniczy Aeropuerto de Reus.

W mieście rozwinął się przemysł chemiczny, spożywczy, metalowy, drzewny, elektrotechniczny, włókienniczy oraz rafineryjny^[1].

Historia

Początki miasta sięgają głębokiej starożytności. Pierwotnie osiedlili się tu Iberowie, następnie Kartagińczycy, którzy nazwali miasto Tarchon, a w III wieku p.n.e. założyli tu swoją bazę Rzymianie. Została ufortyfikowana przez braci Publiusza i Gnejusza Korneliuszy Scypionów, jako baza wypadowa przeciwko Kartaginie. W Imperium Rzymskim Tarragona (ówcześnie pod nazwą Tarraco lub Colonia Iulia Urbs Triumphalis Tarraco) była warownym obozem wykorzystywanym do podboju Półwyspu Iberyjskiego. Za czasów Oktawiana Augusta miasto zostało stolicą prowincji Hispania Tarraconensis lub Hispania Citerior. W czasie największego rozwitu Tarraco było jednym z najelegantszych miast całego imperium. Zamieszkiwało je około 250 tysięcy osób. Przez pewien czas miasto biło własną monetę.

Po upadku Rzymu zdobyta w 406 przez Swebów i Wandalów a w 416 przez Wizygotów, którzy utworzyli w Hiszpanii własne państwo.

W roku 713 opanowana przez Maurów.

We wczesnym średniowieczu miasto przeszło pod władzę arystokracji z pobliskiej Barcelony, a w kolejnych wiekach dzieliło los całej Katalonii.

W czasie wojny o sukcesję hiszpańską w latach 1705-1714 Tarragona została zdobyta i ufortyfikowana przez wojska angielskie.

Kompleks archeologiczny

Tarragona słynie przede wszystkim z zabytków okresu rzymskiego. Rozległy kompleks archeologiczny Passeig Arqueològic jest główną atrakcją turystyczną miasta. Zebrane tu zabytki z czasów rzymskich stały się przyczyną wpisania Tarragony w 2000 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Do naszych czasów dotrwały m.in. resztki starożytnych murów miejskich (także tych budowanych jeszcze przez Iberów), teatru, amfiteatru, dwóch forów rzymskich (prowincji i miejskiego), a także cyrku, na którym począwszy od I wieku p.n.e. urządzano wyścigi rydwanów, oraz rozległej nekropoli z okresu między III a VI w. n.e. (w miejscowym muzeum podziwiać można m.in. sarkofagi, mozaiki i amfory znalezione w grobowcach).

W obrębie murów miejskich można wyróżnić cyklopowe, zbudowane prawdopodobnie przez Iberów, rzymskie, niewielkie fragmenty średniowieczne oraz bastiony i bramy z pocz. XVIII w. (angielskie).

Pozostałości amfiteatru rzymskiego, powstałego w II w. leżą za murami, w pobliżu brzegu morza. W jego obrębie znajdują się ruiny kościoła zbudowanego przez Wizygotów. W średniowieczu z amfiteatru korzystano jako z kamieniołomu, dostarczającego budulec do wznoszenia domów i świątyń.

W obrębie rzymskiego cyrku (hipodromu) o długości ok. 500 m powstał plac Plaça de la Font oraz kilka uliczek.

Do innych rzymskich zabytków położonych na obrzeżach miasta zalicza się m.in. akwedukt rzymski, zwany diabelskim mostem (El Pont del Diable po katalońsku, El Puente del Diablo po hiszpańsku), który dostarczał niegdyś wodę z odległego o ponad 30 kilometrów Gayo. Znajduje się on 4 km na północ od miasta. W miejscu, gdzie przekracza dolinę, ma 249 m długości i 27 m wysokości w najwyższym miejscu. Składa się z dwóch pięter. Dolne zbudowane jest 11 łuków, a górne z 25. Pozostałości rzymskich budowli znajdują się także na terenach położonych poza miastem, m.in. oddalona o około 6 kilometrów Torre dels Escipions - mauzoleum z II wieku n.e., czy łuk triumfalny Arc de Bera (20 km od miasta).

Z okresu średniowiecza w mieście pozostało wiele zabytków, m.in. starówka z ukończoną w XIV wieku^[2] katedrą romańską. W czasach nowożytnych powstało kilka ciekawych budowli secesyjnych.

Tarragona.
Amfiteatr rzymski z ruinami kościoła zbudowanego przez Wizygotów.
Brama de Sant Antoni.
Via Imperial.
Fasada katedry.
Katedra z boku.
Akwedukt rzymski w Tarragonie.
Torre dels Escipions.
Festiwal Santa Tecla.
Pretorio.
Widok Tarragony z katedrą.
Ruiny rzymskiego cyrku ze średniowieczną wieżą.

Klimat

Średnia temperatura i opady dla portu lotniczego Reus (pomiędzy Tarragoną a Reus)
Miesiąc	Sty	Lut	Mar	Kwi	Maj	Cze	Lip	Sie	Wrz	Paź	Lis	Gru	Roczna
Średnie temperatury w dzień [°C]	14.1	14.9	17.1	19.0	22.2	26.3	29.3	29.4	26.3	22.3	17.5	14.6	21,1
Średnie dobowe temperatury [°C]	9.0	9.7	11.9	13.8	17.2	21.2	24.2	24.6	21.5	17.5	12.6	9.7	16,1
Średnie temperatury w nocy [°C]	3.9	4.5	6.6	8.6	12.1	16.1	19.1	19.7	16.6	12.7	7.6	4.7	11,1
Opady [mm]	29	28	28	37	54	25	15	42	77	75	53	36	500
Średnia liczba dni z opadami	4.0	3.5	3.8	5.0	5.4	3.1	2.0	3.6	5.1	6.0	4.4	4.1	49,8
Wilgotność [%]	70	68	67	66	66	63	63	66	70	73	72	72	68
Średnie usłonecznienie (w godzinach)	157	162	197	222	251	274	306	265	209	182	157	144	2527
Źródło: Agencia Estatal de Meteorología^[3] (liczba dni z opadami dla wartości 1 mm, wysokość 71 m n.p.m., 9 km od morza, 1981–2010)

Średnia dobowa temperatura morza (°C)^[4]
Sty	Lut	Mar	Kwi	Maj	Cze	Lip	Sie	Wrz	Paź	Lis	Gru	Rok
13,4	13,1	13,3	15,2	18,2	22,1	23,9	24,9	23,9	21,6	18,4	15,4	18,6

Sport

W mieście działa klub piłki nożnej, Gimnàstic Tarragona, grający w hiszpańskiej lidze Segunda División, będącej drugim poziomem ligowych rozgrywek piłkarskich w Hiszpanii. Inne sekcje klubu to gimnastyka, lekkoatletyka, koszykówka, tenis, tenis stołowy oraz futsal.

Miasta partnerskie

Przypisy

↑ Tarragona, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-08-22] .
↑ Praca zbiorowa: Sztuka Romańska. red. Rolf Toman. Tandem Verlag GmBH, 2008, s. 212. ISBN 978-83-7512-972-4.
↑ Standard climate values. Reus Aeropuerto – Agencia Estatal de Meteorología.
↑ Tarragona Water Temperature - seatemperature.org

Bibliografia

Hiszpania, seria: Przewodnik Pascala, Wydawnictwo Pascal, Bielsko-Biała 2005, ISBN 83-7304-396-9, str. 723-729.

[1] Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

[2] Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

[PWN-3] Tarragona, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-08-22] .

[4] Praca zbiorowa: Sztuka Romańska. red. Rolf Toman. Tandem Verlag GmBH, 2008, s. 212. ISBN 978-83-7512-972-4.

[AEMET-2010-5] Standard climate values. Reus Aeropuerto – Agencia Estatal de Meteorología.

[6] Tarragona Water Temperature - seatemperature.org

[:1-7] Wspólnie z Portugalią

[:2-8] Wspólnie ze Słowenią

[:3-9] Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami

[:4-10] Wspólnie z Francją

[a]

[b]

[1]

[2]

[3]

[4]

[A]

[B]

[C]

[D]

Kulturowe	Historyczne centrum Kordoby Alhambra, Generalife i Albaicín w Grenadzie Katedra w Burgos Klasztor i pałac Eskurial pod Madrytem Dzieła Gaudiego w Barcelonie: Park Güell, Pałac Güell, Casa Milà, Casa Vicens, fasada Narodzenia Pańskiego i krypta katedry Sagrada Família, Casa Batlló i krypta w Colonia Güell Jaskinia Altamira i paleolityczna sztuka jaskiniowa północnej Hiszpanii Stare miasto i akwedukt w Segowii Zabytki Oviedo i Królestwa Asturii Stare miasto w Santiago de Compostela Stare miasto w Ávili wraz z kościołami poza murami Zabytki w stylu mudejar w Aragonii Historyczne centrum Toledo Stare miasto w Cáceres Katedra, alkazar i Główne Archiwum Indii w Sewilli Stare miasto w Salamance Klasztor w Poblet Zespół archeologiczny w Méridzie Królewski klasztor Santa Maria de Guadalupe Szlak pielgrzymkowy do Santiago de Compostela Historyczne miasto warowne Cuenca Giełda Jedwabiu w Walencji Las Médulas Pałac Muzyki Katalońskiej i szpital św. Pawła w Barcelonie Klasztory Yuso i Suso w San Millán de la Cogolla Sztuka naskalna basenu Morza Śródziemnego na Półwyspie Iberyjskim Prehistoryczna sztuka naskalna w dolinie Côa i Siega Verde^[A] Uniwersytet i dzielnica zabytkowa w Alcalá de Henares San Cristóbal de La Laguna stanowisko archeologiczne Risco Caído Stanowisko archeologiczne Atapuerca Zespół katalońskich kościołów romańskich w Vall de Boí Zespół archeologiczny Tarraco Gaj palmowy w Elche Rzymskie mury obronne w Lugo Krajobraz kulturowy Aranjuezu Renesansowe zespoły zabytkowe Úbeda i Baeza Most Biskajski Wieża Herkulesa Krajobraz kulturowy Serra de Tramuntana Kopalnie rtęci w Almadén i Idrii^[B]
Przyrodnicze	Park Narodowy Garajonay Park Narodowy Doñana Park Narodowy Teide Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy^[C]
Kulturowe i przyrodnicze	Pireneje – Mont Perdu^[D] Ibiza – różnorodność biologiczna i kulturowa
Niematerialne	Misterium w Elche Patum de Berga Trybunały Irygacyjne śródziemnomorskiego wybrzeża Hiszpanii: Rada Mędrców w Murcji i Trybunał Wodny w Walencji Język gwizdów z wyspy La Gomera Pieśń Sybilli z Majorki Flamenco Castell Dieta śródziemnomorska Święto Matki Bożej Dobrego Zdrowia w Algemesí Święto dziedzińców w Kordowie Sokolnictwo

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne