Tatuaż

Powstawanie tatuażu: wypełnianie konturów kolorowym tuszem
Tatau Samoa – tradycyjny tatuaż samoański

Tatuaż – forma modyfikacji ciała polegająca na wprowadzeniu tuszu do skóry właściwej, aby zmienić pigment skóry. W krajach zachodnich ok. kilkanaście procent populacji ma tatuaż; częściej posiadają go mężczyźni i osoby młode[1].

Historia tatuażu

Pierwotnym znaczeniem tatuażu były obrzędy rytualne. W wielu kulturach mogli sobie pozwolić nań jedynie nieliczni – najczęściej plemienni wojowie. Tego typu ozdoby wojowników były szczególnie rozpowszechnione w kulturach polinezyjskich, gdzie do wykonania tatuażu uprawniało dopiero zabicie wroga i zdobycie jego (wytatuowanej) głowy. Samo słowo „tatuaż” wywodzi się właśnie od samoańskiego tatau, zapisanego przez podróżników-żeglarzy w XVIII wieku[2]. Najbardziej znane są maoryskie tatuaże twarzy, zwane moko[3].

Tatuaż był z pewnością znany już w zamierzchłej starożytności, bowiem w Biblii w Księdze Kapłańskiej 19,28 znajduje się zakaz tatuowania ciała. O tatuażach wśród starożytnych plemion Brytanii pisał Pomponiusz Mela, podając, że tatuowali sobie skórę kolorem niebieskim[4]. Trakowie tatuowali dzieci z szanowanych rodzin, natomiast u Getów tatuowano niewolników[5]. U Rzymian tatuaże nanoszono skazańcom na twarz lub inną część ciała[6].

Średniowieczny autor muzułmański Ahmad ibn Fadlan opisał tatuaże wikińskie. Przez kolejne wieki w Europie i Ameryce tatuaż uważany był za tabu dozwolone jedynie w subkulturze więziennej oraz światku przestępczym. Zwyczaje te znalazły poparcie w odniesieniu do wschodnich tradycji, w których tatuaż świadczył o klasyfikacji w hierarchii mafii (zobacz Yakuza, Triada).

Obecnie tatuaż coraz rzadziej postrzegany jest jako tabu czy oznaka powiązań przestępczych, choć wiele młodzieżowych gangów nadal stosuje tę formę potwierdzenia lojalności[7]. Niektóre społeczności religijne (np. Świadkowie Jehowy[8][9]) wystrzegają się tatuowania ciała[10].

Wykonanie tatuażu

Tatuaż powinna wykonywać tylko osoba wykwalifikowana w tej dziedzinie (tatuażysta). Wynika to z tego, że czasami zabiegowi mogą towarzyszyć problemy i powikłania skórne. Przy wyborze studia tatuażu należy dochować staranności w sprawdzeniu kwalifikacji tatuującego, warunków higieny w studiu, używanych akcesoriów (sprzęt i barwniki)[11]. W czasie zabiegu istnieje ryzyko zakażenia groźnymi wirusami, takimi jak HIV, HBV czy HCV[12].

Salon tatuażu powinien używać wyłącznie sprzętu jednorazowego (igieł do urządzenia nakłuwającego skórę i wprowadzającego barwniki), zaś sam zabieg powinien być przeprowadzany w zmienianych przy każdym kliencie jednorazowych, chirurgicznych rękawiczkach. Istotną sprawą jest także używanie jednorazowych pojemniczków na tusz, by nie przenieść niebezpiecznych drobnoustrojów do naczynia z tuszem używanego do następnych zabiegów.

Żaden tatuaż, nawet tatuaż permanentny, nie trwa wiecznie. Związane jest to z wchłanianiem barwnika przez skórę, procesami wymiany komórek, jak również zmianami w rozciągłości skóry powodującymi nieznaczne zniekształcenia. Dlatego przed zabiegiem można poradzić się specjalisty, w których miejscach najlepiej wykonać tatuaż.

Podstawą trwałości i estetycznego wyglądu tatuażu jest jego odpowiednia pielęgnacja. Świeży tatuaż należy smarować odpowiednimi kremami lub maściami przeznaczonymi do jego pielęgnacji oraz unikać długotrwałej ekspozycji na promienie słoneczne[13].

Tatuowanie jest zabiegiem dosyć bolesnym. Ze względu na różnorodność miejsc na ciele nie da się jednoznacznie określić poziomu bólu. W dużej mierze zależy to też od indywidualnego progu bólu. Są jednak miejsca, które powszechnie uważane są za bardziej (np. głowa, żebra, mostek) lub mniej (przedramiona, barki) bolesne[14].

American Academy of Dermatology wyróżnia pięć rodzajów tatuaży[15]:

  • Tatuaże traumatyczne, zwany też „naturalnymi”, czyli takie, które są wynikiem urazów i ran o drogi asfaltowe, pyłem węglowym u górników lub ołówkiem;
  • Tatuaże amatorskie;
  • Tatuaże profesjonalne, wykonane zarówno z użyciem tradycyjnych metod jak też nowoczesnych maszyn do tatuażu;
  • Tatuaże kosmetyczne, znane również jako „permanentny makijaż” (najczęściej brwi, usta);
  • Tatuaże medyczne stosowane np. przy zaburzeniach pigmentacji skóry.

W Polsce nie ma ustawy ani rozporządzenia, które regulowałyby kwestię robienia tatuażu osobom niepełnoletnim. Studiu tatuażu (pod warunkiem rzetelnie wykonanej usługi) nie grozi żadna odpowiedzialność karna za wykonanie tatuażu osobie poniżej 18. roku życia. Ponadto rodzic – zgodnie z prawem – nie może siłą doprowadzić do usunięcia tatuażu u małoletniego dziecka[16].

Coraz bardziej popularne staje się wykorzystanie tatuażu do maskowania blizn lub przebarwień skóry[17].

„Tatuaże tymczasowe” (biotatuaż)

This file is not in the public domain. Therefore you are requested to use the following next to the image if you reuse this file: © Yann Forget / Wikimedia Commons, CC BY-SA 4.0
Tymczasowy tatuaż wykonany henną – mehendi

Istnieje również możliwość wykonania tzw. tatuażu „czasowego” np. utrzymującego się ok. miesiąca, roku czy trzech lat. Wykonywane są one jak zwykłe tatuaże igłą, jednak barwniki po czasie wchłaniają się lub schodzą. Jednakże gdy barwa tatuażu schodzi i była czarna, istnieje prawdopodobieństwo utworzenia się widocznych blizn. Doświadczeni tatuatorzy odradzają tatuaże tymczasowe. Tusz tymczasowy nigdy nie jest całkowicie wchłaniany przez skórę. Mogą powstać nieestetyczne i nierównomiernie rozłożone ślady po byłym tatuażu tymczasowym lub występować reakcje uczuleniowe[18].

Alternatywą dla tatuażu tradycyjnego jest tatuaż wykonany z henny – tzw. mehendi. Utrzymuje się on na ciele od 1 do 3 tygodni. Przed ich wykonaniem należy sprawdzić, czy nie występuje reakcja alergiczna na zawarte w roztworze chemiczne utrwalacze, które w nadmiernych reakcjach skórnych również mogą prowadzić do bliznowacenia.

Dentotatuaż

W Stanach Zjednoczonych popularność zyskują tzw. dentotatuaże, czyli tatuaże na zębach. Tatuaż nanoszony jest na korony zębów, gotowe do wstawienia w miejsce ubytku lub bezpośrednio na zęby pacjentów. Od tradycyjnych tatuaży odróżnia je metoda aplikowania – nie przy użyciu igieł, a pędzelków. Na pomysł tatuowanych zębów wpadł Steve Heward, założyciel Heward Dental Lab. Jego laboratorium, działające w Salt Lake City, proponuje już takie usługi – cena rysunku waha się w granicach 75–500 dolarów[19].

Tatuaż więzienny (dziara) i przestępczy

Przykłady takiego tatuażu[20]:

  • Kropka po zewnętrznej części lewego oka to tzw. cynkwajs, cynkówka, oznaczający osadzonego grypsującego;
  • Kropka z prawej strony oka jest tatuowana siłą, oznacza poszkodowanego i degradację człowieka do pozycji tzw. cwela;
  • Tatuaż wokół oka, przy powiece to „mgiełka”, oznaczająca przynależność do subkultury grypsującej w więzieniu;
  • Tatuaże o symbolice wojskowej, czyli pagony – najczęściej kapitan, major i pułkownik;
  • Kropka między palcem wskazującym a kciukiem oznacza fach złodziejski, wytatuowany księżyc oznacza złodzieja nocnego.

Usuwanie tatuażu

Usuwanie tatuażu nie jest łatwe. Najbardziej skuteczna jest metoda usuwania laserowego[21]. Inne metody, takie jak szlifowanie skóry, kuracja kwasem mlekowym czy nawet transplantacja, są metodami o wątpliwej skuteczności i nie należą one do przyjemnych[22].

Zobacz też

  • alergia na tatuaż

Przypisy

  1. Kluger, Nicolas. "Epidemiology of tattoos in industrialized countries." Tattooed skin and health. Vol. 48. Karger Publishers, 2015. 6-20.
  2. Oliver Pickup, Where does the word tattoo come from?, telegraph.co.uk, 25 listopada 2016 [dostęp 2019-06-22] (ang.).
  3. H. Ling Roth, On Permanent Artificial Skin Marks: a definition of terms, Bradford: Anthropological Section of the British Association for the Advancement of Science, 12 września 1900.
  4. O położeniu świata ks.III/6:52. Por. Herodian, Historia Cesarstwa Rzymskiego III/14:6,7.
  5. Aleksander Krawczuk, Sennik Artemidora 1:8.
  6. Przemysław Kubiak, Damnatio ad bestias i inne kary wykonywane na arenie w antycznym Rzymie, Łódź: WUŁ, 2014, s. 229.
  7. Katarzyna Smogulska, Subkultury młodzieżowe - sposób na młodzieżowy bunt i frustracje. Próby zapobiegania zagrożeniom i patologiom, edux.pl [dostęp 2019-06-22].
  8. Watchtower, Co Biblia mówi o tatuażach? | Pytania biblijne, jw.org [dostęp 2019-06-22].
  9. Watchtower, Czy zrobić sobie tatuaż?, „Przebudźcie się!”, jw.org, 22 września 2003, s. 25-27 [dostęp 2019-06-22].
  10. Marlow Ferguson, Opinions on tattoos differ by religion, websterjournal.com, 31 października 2018 [dostęp 2019-06-22] (ang.).
  11. Tattoos and body piercings, aad.org [dostęp 2019-06-22] [zarchiwizowane z adresu 2014-09-21] (ang.).
  12. CDC - Body Art, cdc.gov, 25 września 2013 [dostęp 2019-06-22] (ang.).
  13. Czego nie można robić po zrobieniu tatuażu - poradnik nie tylko dla początkujących, beardedinkedandawesome.pl, 4 grudnia 2017 [dostęp 2019-06-22] (pol.).
  14. Czy tatuaż boli? Jak sobie z tym poradzić?, beardedinkedandawesome.pl, 5 maja 2017 [dostęp 2019-06-22] (pol.).
  15. Tattoos, body piercings, and other skin adornments, aad.org [dostęp 2019-06-22] [zarchiwizowane z adresu 2010-12-23] (ang.).
  16. Tatuaż u osoby nieletniej: czy nieletni może zrobić tatuaż? Tatuaże a prawo, dobrakosmetyczka.pl, 18 lipca 2016 [dostęp 2019-06-22] [zarchiwizowane z adresu 2016-09-19].
  17. Angelika Bielska, Maskowanie niechcianej blizny - czy tatuaż będzie odpowiednim pomysłem?, styl.fm, 23 października 2021 [dostęp 2021-10-25] (pol.).
  18. Ewa Zielińska, Biotatuaż i henna – alternatywa dla tatuażu tradycyjnego?, polki.pl, 25 października 2010 [dostęp 2019-06-22] (pol.).
  19. Dentotatuaże – tatuaże na zębach. Jak się je robi? Czy jest to bezpieczne?, mowimyjak.pl, 19 września 2013 [dostęp 2019-06-22] (pol.).
  20. Karol Fryta, Tatuaż wynosi człowieka ale i degraduje, uwm.edu.pl, 31 marca 2010 [dostęp 2019-06-22] (pol.).
  21. Menaka Wilhelm, Tattoo You: Immune System Cells Help Keep Ink In Its Place, NPR.org, 8 marca 2018 [dostęp 2019-06-22] (ang.).
  22. Johannes Fischer, Tattoo-Entfernungen: Nichts ist für die Ewigkeit, faz.net, 17 sierpnia 2014 [dostęp 2019-06-22] (niem.).

Media użyte na tej stronie

Elektro tattoo.jpg
Autor: Grisha Maslov Григорий Маслов, Licencja: Attribution
Tattoo artist Grisha Maslov 2010
Tattooing in progress.jpg
Tattooing in process. Artist: Damien Bart of Bruce Bart Tattooing. Model: Cary Bass. Photographer: Michael Deschenes.
Tattoo with henna.jpg
This file is not in the public domain. Therefore you are requested to use the following next to the image if you reuse this file: © Yann Forget / Wikimedia Commons, CC BY-SA 4.0
Tattoo with henna, Gujarat, India.
Traditional Samoan Tattoo - back.jpg
Autor: CloudSurfer, Licencja: CC BY 3.0
A traditional Samoan male tattoo from the waist to below the knees seen from the side and back.