Tautogram
_-_exterior_tympanum%2c_John_14-6.jpg)
Tautogram Ego sum via veritas vita na ścianie kościoła najświętszego Serca Jezusa w McCartyville, Ohio
Tautogram – utwór literacki, często wierszowany, zbudowany na zasadzie aliteracji, w którym każdy wers lub wyraz rozpoczyna się od tej samej litery[1][2]. Przykładem łacińskiego tautogramu jest zwrot veni, vidi, vici.
Tautogram występuje:
- w połączeniach imienia (imion) i nazwiska (nazwisk): Anna Andriejewna Achmatowa, Grzegorz Gerwazy Gorczycki, Katarzyna Kuczyńska-Koschany, Kazimierz Krystian Kołodziej, Pier Paolo Pasolini, Zygmunt Zeydler-Zborowski, Abelardo Alvarado Alcántara, Arvid August Afzelius, Gian Gerolamo Grumelli, Jean Jules Jusserand, Margaret Manton Merrill, Monika Miazek-Męczyńska, Mamert Miż-Miszyn, Marta Malina Moraczewska, Manuel Martínez Murguía, Michał Marcin Mioduszewski, Gregorio Gutiérrez González, Rachel Renee Russell, Bogusława Bodzioch-Bryła, Margaret Munnerlyn Mitchell Marsh, Walery Wacław Wołodźko, Wolfgang Wilhelm Wittelsbach, Soraya Saenz de Santamaria, Frank Friday Fletcher, Václav Vilém Václavíček, David Douglas Duncan, Jacek Juliusz Jadacki
- w nazwach i programach o charakterze państwowym: Polskie Państwo Podziemne, Program Powszechnej Prywatyzacji
- w nazwach budowli: Golden Gate,
- w tytułach dzieł literackich i filmowych: Love's labour's lost (William Szekspir), Sen srebrny Salomei (Juliusz Słowacki), Lato leśnych ludzi (Maria Rodziewiczówna), Smila's sense of snow (film w reżyserii Billego Augusta), Zwierzęca zajadłość. Z zapisków zniechęconego zoologa (Stanisław Barańczak), Constitutio Criminalis Carolina
- w nazwach instytucji, firm i organizacji politycznych: Muzeum Morskie Malty (po maltańsku Mużew Marittimu ta' Malta), Zamojskie Zakłady Zbożowe, Polska Partia Przyjaciół Piwa, Polska Partia Pracy, Polska Partia Piratów, Polska Partia Postępowa
- w hasłach i powiedzeniach: Pracuj Polaku powoli, Zakuć. Zdać. Zapomnieć. (studenckie).
Utworem literackim w całości złożonym z tautogramów jest książka Sekrety słów Hanny Tomaszewskiej i Zbigniewa Olkiewicza[3]. Tautogramy pisali też w Polsce Tadeusz Boy Żeleński i Stanisław Barańczak[4]
- Ekscytowała Edzia eteryczna Emma,
- Iż przewrotnej miłości chce poznać dilemma
- Póty się naprzykrzała, aż wreszcie znudzony
- Edward ewakuował Emmy edredony[5].
- (Tadeusz Boy-Żeleński, Ach, co za prześliczne abecadło!)
- Iż przewrotnej miłości chce poznać dilemma
Przypisy
- ↑ Jacek Baluch, Piotr Gierowski: Czesko-polski słownik terminów literackich. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2016, s. 376. ISBN 978-83-233-4066-9.
- ↑ Aleksandra Okopień-Sławińska, Tautogram[w:] Michał Głowiński, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński, Słownik terminów literackich, Wrocław 2002.
- ↑ Hanna Tomaszewska, Zbigniew Olkiewicz, Sekrety słów, Warszawa 1985.
- ↑ Zobacz: Stanisław Barańczak, Pegaz zdębiał. Poezja nonsensu a życie codzienne: wprowadzenie w prywatną teorię gatunków, Londyn 1995, s. 20-21.
- ↑ Tadeusz Boy-Żeleński: Ach, co za prześliczne abecadło! (pol.). evacska.republika.pl. [dostęp 2016-12-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-13)].
Bibliografia
- Wiktor Jarosław Darasz, Mały przewodnik po wierszu polskim, Kraków 2003.
- Zbigniew Trzaskowski, Rozrywki umysłowe a gramatyka kognitywna, Slavica Litteraria, 15/2012.
- James Nelson Hulme, Alliteration, Chicago 1882.
Media użyte na tej stronie
Sacred Heart of Jesus Catholic Church (McCartyville, Ohio) - exterior tympanum, John 14-6.jpg
Autor: Nheyob, Licencja: CC BY-SA 4.0
Sacred Heart of Jesus Catholic Church (McCartyville, Ohio) - exterior tympanum, John 14:6, I AM the way, the truth, and the life
Autor: Nheyob, Licencja: CC BY-SA 4.0
Sacred Heart of Jesus Catholic Church (McCartyville, Ohio) - exterior tympanum, John 14:6, I AM the way, the truth, and the life