Tawuła średnia
| ||
![]() | ||
Systematyka[1][2] | ||
Domena | eukarionty | |
Królestwo | rośliny | |
Podkrólestwo | rośliny zielone | |
Nadgromada | rośliny telomowe | |
Gromada | rośliny naczyniowe | |
Podgromada | rośliny nasienne | |
Nadklasa | okrytonasienne | |
Klasa | Magnoliopsida | |
Nadrząd | różopodobne | |
Rząd | różowce | |
Rodzina | różowate | |
Rodzaj | tawuła | |
Gatunek | tawuła średnia | |
Nazwa systematyczna | ||
Spiraea media Schmidt Osterr. allg. Baumz. 1:53, t. 54. 1792[3] |
Tawuła średnia[4] (Spiraea media Schmidt) – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny różowatych.
Rozmieszczenie geograficzne
Występuje na rozległych przestrzeniach Azji północnej od zachodniej Syberii po Sachalin, Japonię i północne Chiny. Poza tym posiada rozproszone stanowiska w górach Europy środkowej na południu kontynentu sięgając Bułgarii, na zachodzie Austrii, na północy Polski, na wschodzie Ukrainy. W Polsce gatunek nieliczny, znany tylko z Pienin i Bieszczadów[5][6]. W Bieszczadach występuje w miejscowości Polana nad potokiem Czarnym oraz na Rabiej Skale, ale po słowackiej stronie. W Pieninach rośnie na następujących stanowiskach: Bystrzyk, Czertezik, Świnia Skała, poniżej grani Ligarek, Łysina (na grani Grabczychy Wyżniej), Trzy Korony i skałki przy Drodze Pienińskiej[7].
Morfologia
- Pokrój
- Krzew o wysokości do 1,5 m (rzadko do 2 m). Pędy sztywne, obłe i nagie z wyjątkiem podgatunku polonica, który ma pędy za młodu owłosione[7].
- Liście
- Eliptyczne i lancetowate o długości do 5 cm i szerokości do 2 cm, z klinowatą nasadą i tępym szczytem. Brzegi piłkowane w szczytowej części (po obu stronach tylko 3–4 zęby), liście na pędach kwiatowych są całobrzegie. Liście zwykle na górnej stronie nagie, od spodu słabo owłosione[7].
- Kwiaty
- Białe (u subsp. polonica białożółte), zebrane w kuliste baldachogrona wyrastające na krótkich pędach bocznych. Kielich o połowę krótszy od kubka dna kwiatowego. Płatki do 3 mm szerokie, pręciki równe długością płatkom[8].
- Owoce
- Mieszki, nagie lub słabo owłosione, na szczycie orzęsione[8].
Biologia i ekologia
Nanofanerofit. Kwitnie w maju, jest owadopylny. Rośnie na skalistych grzbietach, stokach i półkach skalnych, w laskach sosnowych i murawach górskich. Na większości stanowisk występujących w Polsce kwitnie i wytwarza owoce, rozmnaża się jednak głównie wegetatywnie. Liczba chromosomów 2n=18[7]. Gatunek charakterystyczny związku Prunion fruticosae[9].
Zagrożenia i ochrona
Objęta ochroną ścisłą. Gatunek umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin w kategorii VU (narażony)[10]. Znajduje się także na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006, 2016) w tej samej kategorii[11][12].
Populacja pienińska chroniona jest w Pienińskim Parku Narodowym. Monitorowana jest od dawna i zachowuje się stabilnie, zagraża jej tylko postępujące zacienienie ze strony rozrastających się drzew[7].
Zastosowanie
Krzewy nie spotykane w uprawie (poza ogrodami botanicznymi), choć jako odporne na suszę zalecane m.in. do rekultywacji hałd[5].
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-20] (ang.).
- ↑ The Plant List. [dostęp 2017-03-01].
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- ↑ a b Władysław Bugała: Drzewa i krzewy dla terenów zieleni. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1991. ISBN 83-09-00013-8.
- ↑ Spiraea media (ang.). Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2009-05-05].
- ↑ a b c d e Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
- ↑ a b Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
- ↑ Władysław Matuszkiewicz , Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059 .
- ↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Spiraea media var serices -
Photo by Salvor taken in the botanical garden in Reykjavik.Ml
-j^iL±3- -.^ - J v-rw — '^
i
Cc'xu. tmi. r.
^Z'
,c _^.^;/
I
t m
%
I
1
I
(
t »
I (^
,1'
(I
t
.■ t
S
\
t
i
•
I
/
I
J
\
^
r
i
iMiclcLellj a.
arc
Spir
era