Teatr Pompejusza

Teatr Pompejusza
Theatrum Pompeium
Ilustracja
(c) A derivative work of a 3D model by Lasha Tskhondia - L.VII.C., CC BY-SA 3.0

rekonstrukcja
Państwo

 Włochy

Miejscowość

Rzym

Typ budynku

teatr

Inwestor

Pompejusz

Rozpoczęcie budowy

61 p.n.e.

Ukończenie budowy

55 p.n.e.

Plan budynku
Plan budynku
Położenie na mapie Rzymu
Mapa konturowa Rzymu, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Teatr Pompejusza”
Położenie na mapie Włoch
Mapa konturowa Włoch, w centrum znajduje się punkt z opisem „Teatr Pompejusza”
Położenie na mapie Lacjum
Mapa konturowa Lacjum, w centrum znajduje się punkt z opisem „Teatr Pompejusza”
41°53′43″N 12°28′25″E/41,895278 12,473611

Teatr Pompejusza (łac. Theatrum Pompeii, Theatrum Pompeianum, Theatrum Marmoreum[1], wł. Teatro di Pompeo) – pierwszy (i jednocześnie największy) stały rzymski teatr wzniesiony z kamienia, zbudowany w południowej części Pola Marsowego z inicjatywy Pompejusza Wielkiego. Oddany został do użytku w 55 roku p.n.e. Niezachowany do dzisiejszych czasów.

Historia

Bezpośredniej inspiracji dla powstania budowli dostarczył teatr na Mytilene, który Pompejusz oglądał podczas swojego pobytu na wyspie w 63 roku p.n.e. Zachwycony jego pięknem, postanowił wznieść podobny w Rzymie[2]. Ze względu na obowiązującą wówczas ustawę senatu, zakazującą wznoszenia w mieście teatrów, ucieknięto się do podstępu. Zamiast budynku scenicznego wzniesiono olbrzymich rozmiarów portyk (Hekatonstylon, „Stukolumnowy”), w związku z czym aktorzy występowali na tle portyku[3]. Ponadto nad górnymi rzędami widowni wzniesiono (poświęconą w 52 roku p.n.e.) świątynię Wenus Zwycięskiej wraz z przyległymi czterema mniejszymi świątynkami dedykowanymi Honorowi, Virtus, Felicitas i Wiktorii, tak że widownię stanowiły niejako schody wiodące do świątyń[1]. Na szczycie arkady wieńczącej cavea ustawiono czternaście rzeźb dłuta Koponiusza, wyobrażających czternaście krain podbitych przez Pompejusza[1][4]. W portyku teatru znajdowała się sala posiedzeń senatu, w której podczas id marcowych 44 p.n.e. został zamordowany Juliusz Cezar[3][4].

Na widowni teatru, o średnicy ok. 150 m, mogło pomieścić się szacunkowo około 12 tysięcy widzów[3]. Teatr został przebudowany za panowania Augusta, w 21 roku n.e. spłonął jednak w pożarze. Odbudowę, rozpoczętą przez Tyberiusza, dokończył Kaligula, a odrestaurowany budynek poświęcił cesarz Klaudiusz[1][4]. W roku 56, z okazji wizyty w Rzymie króla Armenii Tiridatesa I, Neron ozdobił teatr złotem i purpurowymi markizami. W roku 80 teatr ponownie spłonął i został odbudowany przez Domicjana[1][4]. Odrestaurowany za czasów Septymiusza Sewera, po raz kolejny został strawiony przez ogień w 247 roku. Prac naprawczych w odbudowanym teatrze dokonywali później jeszcze Dioklecjan, Maksymian, Honoriusz i Symmachus[1]. Do czasów współczesnych zachowały się tylko podziemia teatru, jego dokładny plan znany jest jednak dzięki Forma Urbis Romae[1][2]. Na terenie, gdzie dawniej stał Teatr Pompejusza, wznoszą się obecnie nowożytne zabudowania, m.in. Palazzo Orsini Pio Righetti[4].

  • Rekonstrukcja

    Rekonstrukcja

  • Rekonstrukcja

    Rekonstrukcja

  • Rekonstrukcja
    (c) A derivative work of a 3D model by Lasha Tskhondia - L.VII.C., CC BY-SA 3.0

    Rekonstrukcja

  • Rysunek przedstawiający teatr (1908)

    Rysunek przedstawiający teatr (1908)

  • Via di Grottapinta: krzywoliniowy kształt domów oddaje formę budynku teatru, na którego ruinach wzniesiono je w średniowieczu

    Via di Grottapinta: krzywoliniowy kształt domów oddaje formę budynku teatru, na którego ruinach wzniesiono je w średniowieczu

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g L. Richardson jr: A New Topographical Dictionary of Ancient Rome. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 1992, s. 383-385. ISBN 0-8018-4300-6.
  2. ↑ a b Frank Sear: Roman Architecture. London: Routledge, 2008, s. 24. ISBN 978-1-134-63578-8.
  3. ↑ a b c Wielka Historia Świata. T. 3. Kraków: Oficyna Wydawnicza Fogra, 2005, s. 323-324. ISBN 83-85719-84-9.
  4. ↑ a b c d e Encyclopedia of the History of Classical Archaeology. Edited by Nancy Thomson de Grummond. London: Routledge, 1996, s. 1095-1096. ISBN 1-884964-80-X.

Media użyte na tej stronie

Italy location map.svg
Autor: NordNordWest, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Italy (Commons photos) → en-Wikipedia Italy.
Théâtre Pompée plan.svg
Autor: Joël Thibault, Licencja: CC BY-SA 4.0
Plan schématique du théâtre de Pompée
Italy Lazio location map.svg
Autor: , Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Lazio region (Italy)
Location map Italy Rome.png
Autor: Dr. Blofeld, insert originally by Nordnordwest, Licencja: CC BY-SA 2.0
Map of Rome. Italy

Geographic limits of the map:

  • N: 41.993°
  • S: 41.792°
  • W: 12.308°
  • E: 12.685°
Theatre of Pompey highlighted diagram.png
(c) A derivative work of a 3D model by Lasha Tskhondia - L.VII.C., CC BY-SA 3.0
Theatre of Pompey highlighted diagram
Theatre of Pompey 3D cut out.png
(c) A derivative work of a 3D model by Lasha Tskhondia - L.VII.C., CC BY-SA 3.0
This is a derivative work of a 3D, Computer generated image of the Theatre of Pompey by the model maker, Lasha Tskhondia - L.VII.C.[1]. Variations to the original model include shadows, adjusted for good lighting as well as the file being adjusted for color and contrast.
Parione - via di Grottapinta e largo del Pallaro case sul teatro di Pompeo 1010680.JPG
Autor: Lalupa, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Roma, via di Grottapinta: case costruite sulla cavea del Teatro di Pompeo
Pompdraw.gif
Interior of the Theatre of Pompey. Ad. Schill